چکیده

براي نفوذ نمي‌توان محدوديتي قائل شد و آن را به چارچوب و عرصه‌ خاصي مقيد کرد. هر بخش از ساختار جامعه هدف که دشمن گمان داشته باشد مي‌تواند منشأ مقاومت شده و چون معضلي پيش روي اهدافش قرار گيرد، مي‌تواند به مقصدي براي نفوذ بدل شود. به تناسب اين هدف‌گذاري است که مي‌توان از موارد زير سخن گفت:

1- نفوذ فکري؛ 2- نفوذ علمي؛ 3- نفوذ فرهنگي؛ 4- نفوذ اقتصادي؛ 5- نفوذ سياسي و 6- نفوذ امنيتي.

در این مقاله به مقوله نفوذ و راه کارهای مقابله با آن از دیدگاه مقام معظم رهبری پرداخته شده است که مورادی همچون مناطق مورد نفوذ، علت نفوذ، راه های نفوذ، زمینه های نفوذ، عرصه های نفوذ که خود شامل نفوذ اقتصادی، نفوذ امنیتی، نفوذ فکری و نفوذ سیاسی است شامل می شود. ایشان راهکارهای مقابله با نفوذ را آگاهی نسبت به فعالیت دشمن و تلاش در ادامه ی حرکت خود، هوشیاری و صراحت در بیان مواضع انقلابی، قوی کردن خود از طریق اقتصاد قوی، توسعه ی علم و حفظ روحیه ی انقلابی برشمرده اند که در این مقاله به طور مشروح بدانها پرداخته شده است.

کلمات کلیدی: نفوذ، مقابله با نفوذ، مقام معظم رهبری

مقدمه

نفوذ در فرهنگ لغات فارسی به معنای اثرکردن در چیزی، داخل شدن در چیزی، تأثیر گذاشتن بر کسی و راه یافتن پنهانی در گروه یا جایی آمده است. معادل انگلیسی این واژه influence است که در لغت به معنای کنش یا قدرتی است که بدون اعمال آشکار زور یا بدون اعمال مستقیم، فرمان تولید می کند. در اصطلاح عبارت از اعمالی است که مستقیم یا غیر مستقیم سبب تغییر در رفتار یا نظرات دیگران می شود. برای نفوذ، در ادبیات عرب و علم لغت دو معنا در نظر گرفته شده است: اول: خارج شدن امری از امر دیگر، مانند این که تیری از کمانی خارج شود چنان که در قرآن کریم آمده است (یا مَعشَرَ الجِنِّ وَ الانسِ اِنِ استَطَعتُم أَن تَنفُذوا) ای گروه جنیان و آدمیان اگر استطاعت و نیرو دارید، بگذرید و عبور کنید؛ یعنی برای گریختن و فرار کردن از مرگ بیرون روید. و همین طور گفته می شود(نفذ الشیءُ من الشیء) گذشتن چیزی از چیزی هرگاه از او خلاص شود، مثل تیر که پس از انداختن و پرتاب کردن آن می‌گذرد. دوم: داخل شدن و ورود (النفاذ و الانفاذ یقال: سلک الطریق ای نفذ فیه و سلک الخیط فی الابره) یعنی داخل شدن نخ در سوزن. (دهخدا، 1389، ج 9، 555)

يکي از مفاهيم سياسي که در سال‌هاي پس از پيروزي انقلاب اسلامي در ادبيات سياسي اين سرزمين کاربرد فراواني داشته اصطلاح "نفوذ" است. اين تعبير در سال گذشته بطور خاص مورد تاکيد رهبر معظم انقلاب اسلامي قرار گرفت و در بيانات متعدد معظم له خطر نفوذ برجسته شد. (ایمانی، 1395، 45)

در ادبيات سياسي "نفوذ" غالبا با "رخنه" اشتباه گرفته مي‌شود، در حالي که بين اين دو مي‌توان تمايزاتي قائل شد. اولا رخنه مستمر اتفاق مي‌افتد اما نفوذ نقطه‌اي و موضعي است، ثانيا غالبا رخنه توسط واحدهاي ارتش نظامي کلاسيک در خط مقدم اعمال مي‌شود، اما نفوذ توسط نيروهاي ويژه در عمق مواضع کشور دشمن اعمال مي‌شود از اين منظر وقتي از نفوذ اعم از نفوذ فرهنگي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و... سخن به ميان مي‌آيد، منظور اين است که عناصري از فکر و فرهنگ و اعتقاد و اقتصاد کشور دشمن در عقبه مواضع فرهنگي، سياسي، اقتصادي، اجتماعي، امنيتي و نظامي خودي نفوذ کرده‌اند. (ایمانی، 1395، 12)

براي نفوذ نمي‌توان محدوديتي قائل شد و آن را به چارچوب و عرصه‌ خاصي مقيد کرد. هر بخش از ساختار جامعه هدف که دشمن گمان داشته باشد که مي‌تواند منشأ مقاومت شده و چون معضلي پيش روي اهدافش قرار گيرد، مي‌تواند به مقصدي براي نفوذ بدل شود. به تناسب اين هدف‌گذاري است که مي‌توان از موارد زير سخن گفت:

1- نفوذ فکري؛ 2- نفوذ علمي؛ 3- نفوذ فرهنگي؛ 4- نفوذ اقتصادي؛ 5- نفوذ سياسي و 6- نفوذ امنيتي. (ایمانی، 1395، 232)

نفوذ در کلام رهبری

مناطق مورد نفوذ

کشور های اسلامی و به خصوص کشور های حوزه ی خلیج فارس٬ منطقه ای است که آمریکا در صدد نفوذ در آن می باشد و نقشه ای با دو پایه و رکن برای آن طراحی شده است. مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند:" نقشه‌ی این دشمن در این منطقه عمدتاً بر دو پایه استوار است -البتّه شعب زیادی دارد لکن عمده این دوتا است- یکی عبارت است از ایجاد اختلاف، دوّمی عبارت است از نفوذ. این، اساس نقشه‌ی دشمن در این منطقه است: ایجاد اختلاف؛ اختلاف بین دولتها و بعد اختلاف بین ملّتها، که خطرناک‌تر از اختلاف دولتها، اختلاف ملّتها است؛ یعنی دلهای ملّتها را نسبت به یکدیگر چرکین کنند و عصبیّت بیافرینند؛ با نامهای مختلف؛ حالا یک‌ وقت مسئله‌ی پان‌ایرانیسم و پان‌عربیسم و پان‌ترکیسم و این حرفها بود، یک روز هم مسئله‌ی سنّی و شیعه و تکفیر و مانند اینها است؛ به هر عنوانی که بتوانند، ایجاد اختلاف کنند. این یک قلم از کارهای اینها است که بشدّت دارند روی این کار می کنند. ….نقشه‌ی دوّم دشمن نفوذ است؛ می خواهند در کشورهای اسلامی و در کشورهای این منطقه، یک نفوذی به‌وجود بیاورند که تا ده‌ها سال ادامه داشته باشد. امروز آمریکا آبروی گذشته را در این منطقه ندارد؛ میخواهند این را بازسازی کنند." (بيانات در خطبه‌هاى نماز جمعه‌ى تهران 28/02/1380)

یکی از کشور های منطقه٬ بلکه مهمترین آن که باید در آن نفوذ کرد٬ جمهوری اسلامی ایران است. مقام معظم رهبری می فرمایند: "در کشور ما هم قصدشان همین است؛ در ایران هم نیّتشان این است. آنها به خیال خودشان، در این جریان مذاکرات هسته‌ای -این توافقی که حالا نه در اینجا هنوز تکلیفش معلوم است، نه در آمریکا؛ هم اینجا معلوم نیست که رد بشود یا قبول، هم آنجا معلوم نیست که رد بشود یا قبول- نیّت آنها این بود که از این مذاکرات و از این توافق، وسیله‌ای پیدا کنند برای نفوذ." (بيانات در ديدار جوانان استان سيستان و بلوچستان 06/12/1381)