دریای سرزمینی 

دریای سرزمینی 12 مایل از آبهای داخلی به سمت آبهای آزاد که در این محدوده دولت بر روی آب ، بستر دریا ، زیر بستر و فضای بالای آن حاکمیت کامل دارد و از این نظر تفاوتی بین این منطقه و آبهای داخلی نیست ولی از نظر کشتیرانی حقوق دولت ساحلی با محدودیت روبروست چون کشتیهای دولتهای بیگانه میتوانند با استفاده از حق ((عبور بی ضرر)) از دریای سرزمینی عبور کنند . یا به تعبیر دیگر: 

برای تعیین حدود داخلی دریای سرزمینی و سایر مناطق دریایی ، نیاز به نقاطی است که بر اساس آن بتوان اندازه گیری نمود . از اتصال این نقاط با یکدیگر خط مبدا بدست می آید : آبهای واقع بین خط مبدا و قلمرو خشکی را آبهای داخلی می نامیم در این حالت خط مبدا ، خط مرزی میان آبهای داخلی و دریای سرزمینی است . 

دو نوع خط مبدا وجود دارد : خط مبدا عادی و خط مبدا مستقیم 

1- خط مبدا عادی : Normal base line 

طبق ماده 3 کنوانسیون 1958 و ماده (5) کنوانسیون 1982 ، خط مبدا عادی برای اندازه گیری عرض دریای سرزمینی : 

« حد پست ترین جذر آب در امتداد ساحل می باشد » 

حد پست ترین جذر معمولاً جذر بهاره است ( نیروی جاذبه ماه سبب جذر و مد آب دریا می شود هنگامی که ماه و خورشید در یک خط قرار می گیرند جذر بوجود می آید که در بهار است . ) 

این خط مبدا برای سواحل که نسبتاً صاف و بدون دندانه است و یا دارای انحنای بزرگی است که صاف به نظر برسد مناسب است . 

خط مبدا مستقیم : straight base line 

طبق ماده 4 کنوانسیون 1958 و ماده ( 7) کنوانسیون 1982 ، زمانی که ساحل دارای فرو رفتگی های عمیق ( دندانه دار ) باشد و یا تعدادی جزیره در طول یا نزدیکی سواحل باشد ( فاصله این جزایر نباید از عرض دریای سرزمینی تجاوز کند ) از روش خطوط مبدا مستقیم برای ترسیم خط مبدا می توان استفاده کرد . این خطوط نقاط مشخص سواحل را به یکدیگر متصل می کند . 

از مهمترین کشورهایی که دارای سواحل دندانه دار هستند می توان از نروژ نام برد که در پی اختلاف با انگلستان در مورد خطوطی که ترسیم کرده بود دیوان دادگستری بین المللی در 1951 در رای خود پذیرفت که خطوط مبدا مستقیم نروژ خلاف ح. ب نمی باشد ولی دولت ساحلی دارای اختیارات کامل برای ترسیم آن نیست و چندین شرط بر آن تعیین نمود که عبارتند از : 

1- خطوط مستقیم باید طوری ترسیم شوند که بطور فاحش از مسیر طبیعی ساحل فاصله نداشته باشد . 

2- خطوط مستقیم طوری ترسیم شوند که مناطق واقع در بین این خطوط به اندازه کافی متصل و نزدیک به قلمرو خشکی باشند بطوری که مشمول نظام آبهای داخلی شوند . 

3- خطوط مبدا مستقیم را نمی توان از برآمدگی هایی که هنگام جزر نمایان می شود ترسیم نمود مگر این که تاسیساتی نظیر چراغ های دریایی که همیشه از سطح بالا آب هستند بر روی این برجستگی ها بین المللی ساخته باشند یا این که کشیدن خط مبدا از چنین بر جستگی ها مورد قبول سازمانهای بین المللی قرار گرفته باشد .