ازدواج در ايران و اديان مختلف

ازدواج

ازدواج يا پيوند زناشويي پيوندي آييني‌است که طي احکام يا رسومي خاص بين زن و مرد در مذاهب و کشورهاي مختلف برقرار مي‌شود تا به تشکيل خانواده منجر گردد و مي‌تواند منجر به زايش فرزند شود. در برخي از کشورهاي جهان، ازدواج همجنس‌گرايان، يعني ازدواج دو مرد يا دو زن با يکديگر و تشکيل خانواده نيز وجود دارد.

سير تاريخي ازدواج

ايران باستان

در زمان ساساني نوع اصلي ازدواج ايراني «زنيِ پادِخشاي» خوانده مي‌شد که در واقع انتقال قيموميت دختر از پدر به شوهر بود. انواع ديگري هم از ازدواج بود از جمله «چَگَر» که هنگامي بود که شوهر توانايي فرزندآوري نداشت و زن خود را به عنوان همسر موقت به يکي از نزديکان مي‌داد تا فرزند آورد. چگر را به صورت چَکَر هم نوشته‌اند . نوع ديگر که باعث بحث و جدل‌هاي زيادي ميان امروزيان شده‌است خويدوده بود که ازدواج با محارم است. 

ازدواج در ديدگاه‌هاي جامعه‌شناختي

در جامعه‌شناسيِ خانواده علت‌هاي دگرگوني‌ها و بررسي واقعيت‌هاي موجود مفهوم «خانواده» بررسي مي‌شود. به طور کلي، ازدواج موجب تغيير نقش‌هاي اجتماعي و جابه‌جايي پايگاه اجتماعي افراد مي‌شود. 

موضوع مکان‌گزيني زوج پس از ازدواج يکي از موضوعات مورد پژوهش در جامعه‌شناسي و انسان‌شناسي است:

ازدواج از ديدگاه حقوقي

ايران

در ايران با توجه به شيعه جعفري در اسلام ازدواج به دو نحو دائم و موقت مي‌تواند صورت پذيرد. در مذهب جعفري آيين اسلام اين دو ازدواج در پاره‌اي از آثار با هم يکي هستند و در برخي دگر اختلاف دارند، تفاوت اصلي و جوهري ازدواج موقت با ازدواج دائم در اينست که ازدواج موقت از لحاظ حدود و قيود آزاد است، يعني وابسته باراده و قرارداد طرفين است، حتي بودن آن نيز در حقيقت نوعي آزادي به‌طرفين ميبخشد و زمان را در اختيار آنها قرار مي‌دهد.

آنچه در درجه اول اين دو را از هم متمايز مي‌کند يکي اين است که در ازدواج موقت زن و مرد تصميم مي‌گيرند بطور موقت باهم ازدواج کنند و پس از پايان مدت، اگر مايل بودند تمديد مي‌کنند و اگر مايل نبودند از هم جدا مي‌شوند.

ديگر اينکه از لحاظ شرايط، آزادي بيشتري دارند که بطور دلخواه بهر نحو که بخواهند پيمان مي‌بندند مثلاً در ازدواج دائم مرد بايد عهده دار مخارج روزانه و لباس و مسکن و احتياجات ديگر زن از قبيل دارو و طبيب بشود، ولي در ازدواج موقت بستگي دارد بقرارداد آزادي که ميان طرفين منعقد مي‌گردد، ممکن است مرد نخواهد يا نتواند متحمل اين مخارج بشود، يا زن نخواهد از پول مرد استفاده کند.

در ازدواج دائم، زن بايد امر مرد را در حدود مصالح خانواده اطاعت کند، اما در ازدواج موقت بسته به قراردادي است که ميان آنها منعقد مي‌گردد.

در ازدواج دائم زن و شوهر از يکديگر ارث مي‌برند، اما در ازدواج موقت چنين نيست.

زن و مرد مي‌توانند در ازدواج موقت شرط کنند که بهره برداري جنسي آنها محدود باشد و مثلاً آميزشي صورت نگيرد.