ركن جمهوريت نظام

وزير كشور جمهوري اسلامي بايد به اصل جمهوريت نظام اعتقاد عملي داشته باشد. بزرگترين دستاورد انقلاب اسلامي «جمهوريت» نظام است نه اسلاميت آن. اسلاميت جامعه ايراني نه تنها محصول انقلاب اسلامي نيست بلكه ايدئولوژي انقلاب و از نيروهاي محركه آن بوده است. اسلاميت، يك عنصر ريشه‌دار و عميق با قدمت 1400 ساله در فرهنگ و هويت ملي ماست. اما جمهوريت پديده تازه‌اي در صحنه سياسي ايران است و اين ركن از نظام است كه به شدت به تثبيت و نهادينه شدن نيازمند است.

  تثبيت و نهادي شدن جمهوريت نظام از چهار طريق عمده و اساسي ميسر مي‌باشد:

  1) انتخابات ادواري نمايندگان مجلس شوراي اسلامي، رياست جمهوري و نمايندگان مجلس خبرگان انتخاب رهبر، 2) انتخابات شوراهاي محلي در سطوح مختلف ده، شهر و استان به شرح اصول فصل هفتم قانون اساسي، 3) احزاب سياسي، 4) انجمنهاي تخصصي، صنفي و كارگري كه عموماً تحت عنوان انجمن‌هاي مدني شناخته شده‌اند.

  در رأس وزارت كشور كسي بايد گمارده شود كه به اين ركن جمهوريت و اسباب و ابزار و لوازم اجتناب‌ناپذير آن اعتقاد داشته باشد و اجراي بي‌كم و كاست آنها را سرلوحه برنامه‌هاي خود قرار بدهد.

  3ـ وزير آموزش و پرورش: وزير اين وزارتخانه بايد به دو چيز معتقد باشد. اول آن كه جامعه كنوني ايران يك جامعه در حال گذار تاريخي است و تمام مشخصات يك جامعه در حال تغيير و دگرديسي تاريخي را دارد. در چنين جامعه‌اي كليه اشكال و الگوهاي رفتاري سنتي، چه فردي و چه اجتماعي، و حتي سياسي و اقتصادي، كه طي گذشت زمان شكل گرفته و جا افتاده بودند، فروپاشيده و از هم گسسته‌اند. اما هنوز الگوهاي رفتاري جديدي، در سطح ملي، جايگزين آنها نشده است. الگوهاي رفتاري را نمي‌توان از بالا و با كمك قدرت به جامعه ديكته و تحميل كرد. بايد خود جامعه، از طريق تجربه آنها را به تدريج بيابد و شكل بدهد. شايد بهتر آن باشد كه گفته شود الگوها و اشكال جديد رفتاري به تدريج از درون جامعه شكل مي‌گيرند. چگونگي شكل‌گيري آنها تابع مقررات و قوانين خاص ناظر بر جامعه بشري است.

  از طرف ديگر، اگرچه جامعه در حال گذار و دگرديسي تاريخي است، اما فاقد هويت نيست. نبايد تصور كرد كه هويت جامعه ما در حال دگرديسي است. هويت جامعه تابع فرهنگ آنست. فرهنگ جامعه در الگوهاي رفتاري بروز و ظهور مي‌يابد. آنچه در حال تغيير و دگرديسي است قالب‌هاست، نه عناصر اصلي هويت فرهنگي. فرهنگ ما دو ركن اساسي دارد: مليت و ديانت يا ايرانيت واسلاميت. اگر جامعه به حال خود واگذاشته شود، الگوهاي جديد رفتاري تحت تأثير عناصر اصلي فرهنگ ملي شكل خواهند گرفت. اِعمال زور از بالا براي تحميل هر نوع الگوي رفتاري نقض غرض خواهد بود و در نهايت فرايند نوسازي جامعه و عبور سالم جامعه از عقبه دوران گذار تاريخي دچار اختلالات و ناهنجاريها خواهد شد.

  دوم آن كه سياست كلان وزير آموزش و پرورش بايد براساس اين نگرش باشد كه به نسل جديد و جوان، آزاد انديشيدن و درست تصميم گرفتن آموخته شود. اگر بخواهيم ركن اصلي نظام كه جمهوريت و مشاركت مردم است ريشه پيدا كند و تثبيت گردد بايد ذهن نسل جديد و جوان از تمام رسوبات فرهنگ استبدادي پاك گردد. اگر آزادي نه گرفتني است و نه دادني، بلكه ياد گرفتني است، اين وظيفه نهاد آموزش و پرورش است كه آزاد بودن و آزاد انديشيدن را به نسل جوان و جديد ياد بدهد. اگر در جهان‌بيني توحيدي كرامت انسان در اختيار و آزادي اوست، بايد به جوانان آموخت كه چگونه از اين حق خود استفاده كنند. هنگامي كه نسل جديد آزاد زيستن و آزاد انديشيدن را بياموزد، فكر درست را خود پيدا مي‌كند و زير بار هيچ مستبدي نخواهد رفت.