قاچاق كالا فساد اقتصادی

فساد اقتصادي چيست؟ آيا شما طبقه‌بندي خاصي در اين باره سراغ داريد؟

در يك تقسيم بندي كلي مي‌توان فساد را به دو دسته شناخته نشده و مقبول از سويي و فساد شناخته شده و منفور از سوي ديگر تقسيم كرد. قسم اول كه آن را «مقبول» ناميدم مورد تاييد مردم است تا جايي كه مرتكبين به آن جوايزي مثل محبوبيت عمومي و راي بيشتر مي‌گيرند. به عنوان مثال ممكن است سوالي براي ايجاد پيشرفت در منطقه خود با اعمال نفوذ بعضي پروژه‌ها و طرح‌ها را منتقل كند. پروژه‌هاي زيادي كه در كشور به اين ترتيب جابه‌جا مي‌شوند، ممكن است منافعي براي منطقه به همراه داشته باشند ولي زيان ملي دارند زيرا بودجه را از مسير قانوني و پيش‌بيني شده خارج مي‌كند. بعد از وزارت آقاي موسوي لاري پتروشيمي از يك شهر ديگر به «لار» مي‌رود. حتي اعتراض مردم نيز اثر نمي‌كند. گاهي ديده شده براي آن كه يك دستگاه بتواند بودجه‌اي بگيرد امتيازات خاصي به بعضي از نماينده‌ها داده است. هر چند آنها صرف مصالح عمومي شد باز نوعي فساد است. آنچه گفتم به قصد انجام خير صورت مي‌پذيرد اما پروژه‌ها زيانبار مي‌شوند يا حداقل فوايد پيش بيني شده را به بار نمي‌آورند. قسم بعدي شامل تن‌زدن از ماليات با اعمال نفوذ و رشوه، سرقت از بيت‌المال و كلاهبرداري مي‌شود.

رانت اطلاعاتي چيست و چگونه بايد با آن مبارزه كرد. آيا اطلاع و آماري درباره آن وجود دارد؟ 

اندازه‌گيري ميزان آن بسيار دشوار است و نياز به كار كارشناسي دارد. اما كساني كه از مجاري خاصي درباره مسائل، اطلاعات بيشتري دارند از آن آگاهي جهت پيروزي در مناقصات، گرفتن وام‌هاي پيش بيني شده و انواع واگذاري‌ها سود مي‌جويند. آنها در يك رقابت نابرابر به صورت سريعتر و راحت‌تر به امكانات دست مي‌يابند. اين باعث بزرگ شدن غير اصولي بعضي شخصيت‌هاي حقيقي و حقوقي مي‌شود، رقابت را كه منشاء شكوفايي است بي‌اثر مي‌كند و هزينه‌هاي پيش بيني شده را به مسيرهايي منحرف مي‌كند كه غيراصولي است.

من ريشه اين گونه فساد را اطلاع رساني ناقص مي‌دانم. هرچند كه گاهي بعضي از افراد عمداً مانع اطلاع‌رساني مي‌شوند تا زمينه رانت را براي خود مهيا كنند. رساله دكتراي من در همين زمينه بود. اطلاع رساني غيرمستقيم علاوه بر فوايد ديگر مثل كاهش مراجعات و... باعث رضايت عمومي مي‌شود. قوانين، مقررات و شرايط برخورداري از تسهيلات چنانچه شفاف باشد حتي جلوي مطالبات غيرقانوني و رشوه‌گيري را نيز مي‌گيرد زيرا ارباب رجوع آگاه است.

رشوه گيري بخش كوچكي از فساد محسوب مي‌شود و بعضي معتقدند، در برابر پول‌هاي كلاني كه جابه‌جا مي‌شود از اهميت خاصي برخوردار نيست؟

حتي اگر رقم آن كم باشد متاسفانه فراگير است و اعتماد عمومي را كاهش داده است. اين يكي از مشكلات اقتصادي و در عين حال فرهنگي و اجتماعي ما است. ما در رتبه‌بندي مبارزه با فساد در سطح بين المللي رتبه مناسبي نداريم و اين در شأن جمهوري اسلامي نيست. لذا نبايد آن را كوچك قلمداد كرد. بزرگترين فسادها، فسادي است كه آن را كوچك بشماريم پس بايد قاطعانه با ان مقابله كرد. در اين رابطه نبايد براي مبارزه با علت‌ها معلول را به دست فراموشي سپرد و همين طور بالعكس.

لطفا مثالي بزنيد.

به عنوان مثال نرخ‌هاي دولتي و تفاوت قيمت‌هاي يارانه‌اي و غيريارانه‌اي باعث قاچاق مي‌شود. نبايد به دليل وجود يارانه نسبت به قاچاقچيان بي‌تفاوت بود يا از طرف ديگر نمي‌توان به دليل انجام مبارزه با قاچاقچي‌ها بر روي منشاء آن كه دو قيمتي بودن كالاها است چشم پوشيد.