جنسيت و نابرابري جنسيتي

يكي از مشخصه هاي جهاني كه ما در آن زندگي مي كنيم، سهم عميقا نابرابر زنان و مردان در سختي هايي است كه متحمل مي شوند. نابرابري جنسيتي در اكثر نقاط جهان وجود داردو زنان را به گونه هاي مختلفي تحت الشعاع قرار داده است.

متون رشته هاي جامعه شناسي و انسان شناسي نشان مي دهد كه تا اواخر سال هاي 1960 به ندرت به (زنان) به عنوان موضوع پرداخته مي شد و نظريه هاي تحول خالي از زنان بود، گويا تحول فقط از آن مردان بود و زنان نيز به صورت قسمتي از آن بهره مند مي شدند. زنان همسران يا مادران يا افراد غير فعال بودند و نقش آنها در خانه و پرورش نسل آينده توصيف مي شد. اما از اوئل سال هال 1970 دوره انتقاد به نگرش جنسيتي در علوم اجتماعي آغاز گرديد.

به عنوان مثال اين سئوال اساسي مطرح شد كه آيا جايگاه زنان در تحول بشر فرقي با مردان دارد، و يا اين كه نحوه نگرش به خطا رفته است؟ در روند صنعتي شدن، آيا تمام گردانندگان كارخانه ها مردان بوده اند يا زنان نيز در اين دوران سخت سرمايه داري در اين امر سهيم بوده اند؟ آيا بدون كار زنان در خانه، مردها مي توانستند كار خارج از منزل را پيش برند؟ چرا يكي نام كار و ديگري نام بيكاري به خود مي گيرد؟ آيا اين امر برگرفته از ذات كار است و يا اين كه نگرش خاص به كار كه پول را ملاك قرار داده ناشي شده است؟ آيا در تمام جوامع نگرش جنسيتي وجود دارد؟ خصلت هاي جنسيتي چگونه تغيير كرده اند و جهت تغيير كجا و چگونه موجبات تبعيض يا برابري را فراهم نموده است؟ پاسخ به چنين سئوالات كلي كه نونگري در آنها نهفته است، تحقيقات مربوط به زنان را از دوره انتقاد به دوره سوم برد.

طي دوره سوم با نگرش وسيع تر محققان، تحقيقات مربوط به زنان به تحقيقات موجود اضافه گرديد و با درج اين مطالب ، نظريه هاي بسياري شكل گرفت.

بدين ترتيب دو دوره چهارم كه از اواخر سال هعاي 1980 آغاز شده است، جنسيت به عنوان يكي از مبتحث نظري اصلي رشته هاي علوم اجتماعي ، در مباحث اين رشته ها وارد گرديد.

اين تغيير نگرش، راه را براي بررسي علل نابرابريجنسيتي و ساير موضوعات مرتبط با جنسيت گونه هاي مختلف هموار ساخت. حتا كه به صورت مختصر به تغييرات صورت گرفته در نگرش علوم اجتماعي به زن پرداخته ايم مناسب است اشاره اي به نابرابري جنسيتي داشته باشيم.

هفت نوع نابرابري

نابرابري بين زنان و مردان مي تواند اشكال بسيار متنوعي به خود بگيرد، در واقع نابرابري جنسيتي يك پديده همگن نيست، بلكه مجموعه اي از مسائل كاملا متفاوت و در عين حال مرتبط به هم مي باشد.

(1)        نابرابري در مرگ و مير (Mortality Inequality)

در برخي از نقاط جهان، نابرابري بين زنان و مردان مستقيما متوجه مساله مرگ و زندگي مي شود، و صورت خشني از مرگ و مير زنان كه به شكل نامتعارفي بالا هستند به خود مي گيرد كه نتيجه اش فزوني شمار مردان در كل جمعيت است. اين وشعيت در نقطه مقابل فزوني شمار زنان در مناطق بدون جانبداري جنسيتي (Gender bias) يا جانبداري جنسيتي اندك در مراقبت هاي بهداشتي و تغذيه  قرار دارد. نابرابري مرگ و مير به نحو گسترده اي در آفريقاي شمالي و آسيا، كه شامل چين و آسياي جنوبي تيز مي گردد، مشاهده شده است.

(2)        نابرابري در زاد و ولد (Natality Inequality)

در بسياري از جوامعي كه در آنها مردان غالبند، نابرابري جنسيتي خود را در شكل تمايل به بدنيا آوردن فرزند پسر ، به وضوح نشان مي دهد. در گذشته اين تمايل ، چيزي بيش از يك آرزو نبود. ولي اكنون با دسترس بودن تكنولوژي هاي مدرن براي تعيين جنسيت جنين، سقط جنين در آسياي شرقي، چين، كره جنوبي، سنگاپور، تايوان، هند و آسياي جنوبي ، به عنوان يك پديده قابل توجه از لحاظ آماري ، در حال ظهور مي باشد.

(3)        نا برابري در امكانات اساسي (Basic facility inequality)

در كشورهاي بسياري در آسيا، ”فريقا و آمريكاي لاتين، دختران به فرصت هاي آموزشي بسيار كمتري در مدارس نسبت به پسران دسترسي دارند. علاوه بر فرصت هاي آموزشي، محدوديت هاي ديگري نيز در دسترس به ساير تمكانات اساسي براي زنان، از تشئيق آنها به شكوفا نمودن استعدادهاي طبيعي شان گرفته تا تشويق آنها براي انجام فعاليت هاي سودمند اجتماعي، وجود دارد.

(4)        نابرابري‌در فرصتهاي خاص (Special opportunity inequality)

حتي وقتي تفاوت اندكي در دسترسي به امكانات اساسي و منجمله آموزش در مدارس در بين دختران و پسران موجود است، ممكن است فرصت هاي آموزش عالي براي زنان جوان، كمتر از مردان جوان باشد.

در واقع جانبداري جنسيتي (Gender bias) در دسترسي به آموزش عالي و تربيت حرفه اي (Professional training) حتي در ثروتمندترين كشورهاي جهان، در اروپا و آمريكاي شمالي ، قابل مشاهده است.

(5)        نابرابري در حرفه (Professional inequality)