جزوه اﺻﻮل و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﻈﺮه و ﭼﺸﻢاﻧﺪاز

ﻓﻬﺮﺳﺖ

 ﻣﻘﺪﻣﻪ  

ﻓﺼﻞ اول: ﺑﺮرﺳﻲ  ﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ  1

  1  ﻣﻘﺪﻣﻪ1-1

 2-1 ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺗﺎرﻳﺨﻲ

 2  ﺑﺎغ ﻫﺎي ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن

 1-2-1  3 ﻫﺎي ﺑﺎغ ﺑﺎﺳﺘﺎن

2-2-1  5  ﻫﺎي ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎغ ﺑﺎﺳﺘﺎن

3-2-1  6  ﻫﺎي روم ﺑﺎغ ﭼﻴﻨﻲ

4-2-1  7  ﻫﺎي ﺑﺎغ ژاﭘﻨﻲ

5-2-1  8  ﻫﺎي ﺑﺎغ اروﭘﺎﻳﻲ

6-2-1 ﻫﺎي وﺳﻄﻲ

 10  در ﻗﺮون ﺑﺎغ اروﭘﺎ

7-2-1  12  ﻫﺎي ﺧﻠﻔﺎي اﺳﻼﻣﻲ در ﺟﻨﻮب ﻏﺮب ﺑﺎغ رﻧﺴﺎﻧﺲ

8-2-1  14  ﻫﺎي اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ در دوره ﺑﺎغ ﻓﺮاﻧﺴﻮي

9-2-1  15  ﻫﺎي رﺳﻤﻲ

 16 ﺑﺎغﻫﺎيا ﻧﮕﻠﻴﺴﻲ 10-2-1

ﺑﺎغ ﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ 11-2-1  19

آ اﻳﺮان 3-1  20  ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻨﻈﺮ در اﻳﺮان 4-1  23

 ﺗﺤﻮل ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺑﺎغ در  23 ﺑﺎغﻫﺎيﺗﻴﻤﻮري

1-4-1 ﺑﺎغ ﺷﺎه

2-4-1  25 ﻫﺎي ﺻﻔﻮي ﻳﺎ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺑﺎغ ﻗﺎﺟﺎري

3-4-1  26  ﻫﺎي ﺑﺎغ ﺷﻴﺮاز

4-4-1  27  ﻫﺎي ﺑﺎغ ﺗﺒﺮﻳﺰ

5-4-1  28  ﻫﺎي ﻛﺎﺷﺎن

6-4-1  29  ﺑﺎغ ﻓﻴﻦ ﺷﺎﻫﺰاده

7-4-1 ﺑﺎغ )ﻛﺮﻣﺎن  

29 ( ﻣﺎﻫﺎن ﮔﻠﺸﻦ

8-4-1  30  ﺑﺎغ  31 ﺧﻮدآزﻣﺎﻳﻲ      

ﻓﺼﻞ اول  

ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ  ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ  

اﻫﺪاف  

در ﭘﺎﻳﺎن ﻓﺼﻞ، داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ زﻳﺮ آﺷﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد:

.ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ 1 آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ  ﺟﻬﺎن؛ ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﺷﺖ در    

2 آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ .ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اﻳﺮان ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﺷﺖ در ؛    

  ﻣﻘﺪﻣﻪ1-1

اﻧﺴﺎن در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻤﻮاره درﺻﺪد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ارزﻳﺎﺑﻲ  ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮد ﺑﻮده ﺗﻼش ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ارﺗﺒﺎط ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺮﻗـﺮار ﻛﻨـﺪ   .    ﻫﺮﭼﻨـﺪ در اﻳـﻦ راه ﺑـﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺳﺒﺐ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺤﻴﻂ ﻧﻴﺰ ﮔﺸﺘﻪ وﻟﻲ در ﻛـﻞ ﺗـﺎ ﺣـﺪودي ﺗﻮاﻧﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺳﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ.       ﺑﺎ ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ ﺻـﻨﻌﺘﻲ و اﻓـﺰاﻳﺶ ﻗـﺪرت ﻋﻤﻠﻜـﺮد   اﻧﺴﺎن در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮي ﻓﺰاﻳﻨـﺪه     ﻣﻴـﺎن ﻧﻴﺮوﻫـﺎي ﻃﺒﻴﻌـﻲ و ﻧﻴﺮوﻫـﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ در ﺟﻬﺖ ﺑﺮﻫﻢ زدن ﺗﻌﺎدل ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﻛﻪ اﻣﺮوزه از ﻧﻈﺮ ﺣﻴـﺎﺗﻲ اﺑﻌـﺎد   ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪه اﺳﺖ اي ﻳﺎﻓﺘﻪ .اﻧﺴﺎن در ﻃﻲ ﻗـﺮون ﺑـﺎ ﭘـﻲ ﺑـﺮدن ﺑـﻪ ﻣﻮاﻫـﺐ ارزﻧـﺪه درﺧﺘﺎن و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد در ﺣﻔﻆ و زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮد ﺳﻌﻲ ﻧﻤـﻮده و  در اﻳﻦ ﺗﻼش اﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ ﻫﺎي درﺧﺸﺎﻧﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ .ﻫﻤﺎن ﺑﻪ   ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﻛﻠﻴﻪ زﻣﻴﻨﻪ اﺳﺖ ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻌﻤﻮل  .ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و   ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﺣﺪاث ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺒﺰ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻠﺰم آﮔﺎﻫﻲ از ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ و ﺳﻴﺮ ﺗﺤﻮل ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺒﺰ اﺳﺖ .

2-1 ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﻫﺎي  ﺗﺎرﻳﺨﻲ  

ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ ﺑ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻬﻢ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺎﺷﺖ ﻣﻲ ﻪ ﺷﻤﺎر  آﻳﺪ .  ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﻤـﺎري ـﻲ ﻣﻨﻈـﺮ اﺑــﺰاري در ﻃﺮاﺣــﻲ ﻣـ   ﺑﺎﺷــﺪ و ﺑﺴـﻴﺎري از ﻃﺮاﺣــﺎن ﻣﻨﻈــﺮ ﺟﻬــﺖ ﻓﻬــﻢ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﻗﺪام در ﺣﺎل، ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ  اﻓﻜﻨﻨﺪ ﻣﻨﻈﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ راﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎن ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻃﺒﻴﻌﺖ اﺳﺖ .ﻣﻤﻜﻦ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ      اﺳﺖ در ﻳﻚ ﺑﺎغ ﻣﻴﻮه ﺳﺎده ﻳـﺎ در ﻳـﻚ  1ﭘـﺎرﺗﺮ ﭘﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻣﺠﺴﻢ ﮔﺮدد، ﻣﻔﺎﻫ   ﻴﻢ ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎغ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻨﺸﺎء ﮔﺮﻓﺘـﻪ و اﺳـﺘﻔﺎده از ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ  ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺗـﺄ  ﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ . ﺗـﺎرﻳﺦ وارد    ﺳـﺎزي ﮔﻴﺎﻫـﺎن ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺳﺒﻚ ﺑﺎغ ﻣـﻲ  ﺑﺎﺷـﺪ .    درك ﻣﻨﺸـﺎء ﮔﻴﺎﻫـﺎن در ﻫﻨﮕـﺎم اﻳﺠﺎد ﻃﺮح ﻛﺎﺷﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲ     ﺑﺎﺷﺪ، زﻳﺮا ﺷﻤﺎ را ﺑـﻪ درك ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ ﺗﻘﻮﻳـﺖ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻫﺎي       ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪ ﮔﻴﺎﻫـﺎن و اﺳـﺘﻔﺎده از آﻧﻬـﺎ در روﺷـﻲ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻮي ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻗﺎدر ﻣـﻲ  ﻧﻤﺎﻳـﺪ .روش    ﻫـﺎي ﺧـﺎص ﻃﺮاﺣﻲ، ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن  دﻫﺪ . اﻳﻦ  ﻧﻘـﺶ ﻣﺎﻳـﻪ  ﻫـﺎ   ﭘـﺲ از ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﻮاﻋﻲ از ﺳﺒﻚ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ  .    ً ﻳـﻚ ﺑـﺎغ ﻏﺎ ﻟﺒـﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻳﺎ ﺳﺒﻚ ژاﭘﻨﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد .    ﺳﺒﻚ، ﻓﻠﺴـﻔﻪ ﻃﺮاﺣـﻲ ﻳـﻚ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﻲ اﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻓﺮﻣﻲ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ آﺷﻜﺎر ﺷﺪه .  ﻛﺮاو »  ،«2 ﺳﻴﻠﻮﻳﺎ  » ﻣﻌﻤﺎر ﻣﻨﻈﺮ، واژه ﺳﺒﻚ را در ﻛﺘﺎب   «3 ﻃﺮاﺣـﻲ ﺑـﺎغ ﺧـﻮد، اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮح ﻣﻲ ﻟﺤﻈﻪ» : دﻫﺪ    اي در ﺗﺎرﻳﺦ ﻛﻪ روح ﻣﻠﺖ در ﺑـﺎغ ﺗﺒﻠـﻮر ﻣـﻲ   ﻳﺎﺑـﺪ، ﺳﺒﻜﻲ  ﺟﺪﻳﺪ و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد در ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﺎغ اﻳﺠﺎد ﻣـﻲ      ﮔـﺮدد و ﻫـﺮ ﺳـﺒﻚ ﺑﻴـﺎن واﻗﻌﻲ ﻣﻜﺎن و دوره ﺧﻮد ﺑﻮده و ﻫﺮﮔﺰ در ﻫﻴﭻ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻳﺎ در زﻣﺎن   ﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﻧﻴـﺰ ) «. ﺑﻬﺘﺮ از آن دﻳﺪه ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ  (36 :1958 ﺳﻴﻠﻮﻳﺎ ﻛﺮاو، ﻓﺮم ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎي ﺑﺎغ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﺗﺤﻮل   ﻫﺎ، ﻣﺘﺤﻮل ﺷـﺪﻧﺪ .     ﻧﺘﻴﺠـﻪً آﻧﻬـﺎ ﻏﺎﻟﺒـﺎ ﺗ ﺑﻮدﻧﺪ ﺮﻛﻴﺐ ﺳﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ زﻳﺮ :   .ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ 1 ﻣﺤﻴﻂ  :ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﺗﻮﭘﻮﮔﺮاﻓﻲ، اﻗﻠﻴﻢ، ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﻣﻮاد و ﻣﺼﺎﻟﺢ .   .ﻣﺮدم: ﺳﻨﺖ 2 ﻛﺎرﻓﺮﻣﺎ، ﻃﺮاح، ﺻﻨﻌﺘﮕﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻫـﺎ، آﻣـﻮزش و ﺷـﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ ﻣﻠﻴﺘﻲ ﺧﺎص را ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ.  

 .ﻋﻤﻠﻜﺮدي 3 وﻳﮋﮔﻲ : ﺑﺎغ ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ      ﻫﺎ ﺑـﺮ اﺳـﺎس آن اﺣـﺪاث ﻣـﻲ    ﮔﺮدﻧـﺪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻴﻮه و ﮔﻞ، ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻳﺎ ﻣﺎﻣﻨﻲ  ﺟﻬﺖ رﻫﺎﻳﻲ از دﻧﻴﺎي آن ﺳﻮي ﺑﺎغ)  ﻫﻨـﺮي 4 و ﺗﻮدارو ،1927 :30-29.(     ﺑﺎغ1-2-1    2600) ﻫﺎي ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻣﻴﻼد 31ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از (  ﻣﺼﺮﻳﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻳﻜﻲ از اوﻟﻴﻦ ﻓﺮﻫﻨﮓ  ﻫﺎي ﺑﺎﻏﺒﺎﻧﻲ و ﺑـﺎغ   ﺳـﺎزي را داﺷـﺘﻨﺪ .  اﻳـﻦ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮاﻧﻊ ﺑﻴﺎﺑـﺎﻧﻲ ﻣﺤﻜـﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ ﻣـﻲ      ﮔﺮدﻳـﺪ و دره   اي ﻛـﻪ در آن رودﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ اي ﺑﺎرﻳﻚ ﺟﺮﻳﺎن داﺷﺖ، آن را ﻣﺤﺪود  ﺳﺎﺧﺖ .  

در اﻳﻦ ﻛﺸﻮر ﻛـﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺎل ﺑﻲ ﻣﻲ ﺑﺎران  ﺳﻴﻼب ﺑﺎﺷﺪ،    ﻫﺎي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﻞ ﺳﺒﺐ ﺗﺠﺪﻳـﺪ ﺣﻴﺎت ﻣﻲ ﺷﺪ.  در اﺑﺘﺪا ﺑﺎغ در ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﻋﻨ  ﻮان ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻣﺎ و ﺑﺎدﻫﺎي ﺳـﻮزان و ﻃﺎﻗﺖ ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺎي ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻋﻤﻞ  ﻛﺮد .

درﺧﺘﺎن ﺑﺎغ ﺑـﺮاي ﻣـﺮدم ﺳـﺎﻳﻪ اﻳﺠـﺎد ﻛـﺮده و ﻛﺎﻧﺎل ﻣﻴﻮه ﻫﺎي آب ﺧﻨﻚ و  ﺗﻘﻮ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در آن در  ﻳﺖ و ﺷﺎداب ﺳﺎﺧﺘﻦ روح ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻨﺪ .  

1-1 ﺷـﻜﻞ ﻃـﺮح آﮔﺰوﻧﻮﻣﺘﺮﻳـﻚ ﺑـﺎﻏﻲ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘـﻪ از ﻳـﻚ ﻧﻘﺎﺷـﻲ آراﻣﮕﺎه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ . اﻳﻦ ﻃﺮح در اﻃﺮاف ﻳﻚ ﻣﺤﻮر اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي آن ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎغ ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻘﺎرن ﻗﺮار  اﺳﺖ اﻧﺪ، ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه  .  اﻳﻦ ﻃﺮح ﺣﺲ ﻧﻈﻢ ﻣﺼـﺮﻳﺎن را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﺳﺎزد .ﻓﺮم  ﻫﺎي ﻣﻨﻈـﺮ-      ردﻳـﻒ ﻣﺴـﻴﺮﻫﺎ ﺑـﺎ درﺧﺘـﺎن، دارﺑﺴـﺖ   ﻫـﺎي ﭘﻮﺷﻴﺪه از درﺧﺖ ﻣﻮ و اﺳﺘﺨﺮﻫﺎ- ﺷﺪه در اﻃﺮاف ﺑﺎغ ﺗﻜﺮار  اﻧﺪ   دﻳﻮارﻫـﺎ، ﺑـﺎغ  را ﺟﻬﺖ ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎدﻫﺎي ﺧﺸﻚ و ﺳﻮزان ﻣﺤﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ، درﺧﺘـﺎن ﻧﻴـﺰ ﺳﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﻣﻴﻮه را ﺗﺄ ﻣﻲ ﻣﻴﻦ  ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و آب، ﻛﻞ ﺑﺎغ را آﺑﻴﺎري  ﻛﻨﺪ