فنون تصميم گيري 

شماري از فنون و شيوه هاي سنتي و جديد تصميم گيري به طريق برنامه ريزي شده و برنامه ريزي نشده وجود دارند كه در جدول زير ديده مي شوند . همانطور كه جدول ذيل نشان مي دهد ، تصميم گيري به طريق سنتي راه را براي استفاده از روشهاي كامپيوتري هموار كرد . در حال حاضر نمايش كامپيوتري و پردازش داده ها امكانات وسيعي را براي تجزيه و تحليل موقعيتهاي تكراري ، فراهم مي آورند . 

تصميمات برنامه ريزي شده را مي توان به سادگي در برنامه كامپيوتر وارد كرد و حتي راههاي اجراي تصميمات را نيز مي توان در آن منظور كرد . چند دهه گذشته استفاده از پژوهش عمليات گسترش يافته و اين شيوه تا حدود قابل ملاحظه اي توسعه يافته است . همزمان با توسعه اين شيوه ، كارآيي حل مسايل برنامه ريزي شده و كيفيت راه حل ها نيز بهبود يافته است . 

به نحوي كه بسياري از مسايل برنامه ريزي نشده گذشته ، به تدريج به مسايل برنامه ريزي شده تبديل مي شوند . 

به طور كلي مديران هنگامي كه با يك مسأله روبرو مي شوند و سعي در حل آن      مي كنند ، غالبا استفاده از يك طيف را سودمند تشخيص داده اند كه در يك نوك موقعيت هاي قابل پيش بيني ، در نوك ديگر آن موقعيت هاي فوق العاده دشوار غير قابل پيش بيني و بين اين دو قطب درجاتي از موقعيتهاي پيش بيني تا غير قابل پيش بيني قرار دارد . روي اين طيف سه واژه ديده مي شود كه وضعيت هاي مختلفي را نشان مي دهند . اين سه واژه عبارتند از : (( اطمينان )) ، (( خطر پذيري )) و          (( بي اطميناني ))

اطمينان : هنگامي در شرايط اطمينان قرار داريم كه آگاه باشيم در آينده چه رخ خواهد داد . در شرايط اطمينان ، اطلاعاتي دقيق ، قابل سنجش و قابل اعتماد وجود دارد كه مي تواند مبناي استواري براي تصميمات باشد .

در اين حالت آينده تا حد زيادي قابل پيش بيني است . براي مثال بسياري از اصناف و كسبه بازار به يكديگر اعتماد دارند ، حرف و سخنان متقابلشان را در معالات مبنا قرار مي دهند . به عبارتي ديگر حتي اگر توافقشان به صورت غير رسمي هم صورت گرفته باشد ،‌ محترم شمرده خواهد شد . 

خطر پذيري (ريسك) : در مواردي كه قابليت پيش بيني ، كاهش يابد ، وضعيت خطر پذيري پديد مي آيد . در اين شرايط اطلاعات كامل در دسترس نيست ، اما برداشت خوبي از احتمال به دست آوردن نتايج و پي آمدهاي خاص موجود است . براي مثال ، شركتهاي نفتي ممكن است ندانند كدام چاه خاص به نفت مي رسد ولي در يك برنامه حفاري كه شامل حفر چاههاي زيادي مي شود ، مي توان به خوبي تخمين زد كه چه تعداد چاه ممكن است به نفت برسد . 

بي اطميناني : در شرايط بي اطميناني ، اطلاعات در حد ناچيزي وجود دارد و آينده معلوم نيست . مثلاً مديراني كه به تجارت بين المللي مي پردازند ممكن براي اولين بار با آداب و رسوم و فرهنگ كشوري روبرو شوند كه با رسوم و فرهنگ كشور خودشان تفاوت بسيار داشته باشد و آنها خود را براي چنين وضعيتي آماده نكرده باشند . ممكن است در برخي از مناطق دنيا قرارداد كتبي ضمانت اجرايي نداشته و صرفاً به منزله شروع دوره جديدي از مذاكرات تلقي شود . سرنوشت تصميماتي كه در چنين شرايطي گرفته مي شود ، نامعلوم است . 

در غايت مي توان گفت : پيشرفت و توسعه تكنولوژي و همچنين جهاني شدن اقتصاد و تجارت ، بر شتاب تغيير محيط افزوده است و در آينده نزديك هم اين شتاب و در نتيجه تغيير محيط دو چندان خواهد شد . با توجه به اين ، تصميم گيري در شرايط      (نامعلوم) براي مؤسسات سرنوشت ساز و حياتي خواهد بود . بدانجهت تصميم گيري اقتصايي براي مديران غير قابل اجتناب خواهد گشت . 

شماري از فنون هستند كه كيفيت تصميم گيري را در وضعيت هاي بي اطميناني (بي يقيني) بهبود مي بخشند . از جمله آنها ، 

 الف) تحليل خطر پذيري كه احتمالات رياضي را به پي آمدهاي تصميم ها پيوند    مي زند ، درخت هاي تصميم كه آشكارا نقطه هاي تصميم ، رويدادهاي احتمالي و احتمالات پديد آمدن هر راه كنش احتمالي را در بر مي گيرد و پ) نظريه برتري (رجحان) كه آمادگي يا عدم آمادگي مديران را در پذيرش برخي خطرها مورد توجه قرار مي گيرد .