كيفيت زندگي و انقلاب ديجيتال

پيش درآمد

اين مقاله سعي دارد، بحث كيفيت زندگي را با توجه به تجربه هاي موجود جهان معرفي كند. در تهيه آن، رهيافت نظري اعمال نشده است به اين معنا كه كيفيت زندگي در چارچوب تئوري هاي موجود تبيين نشده است. هدف اصلي مقاله، ايجاد حساسيت و آشنا ساختن خوانندگان با ابعاد مفهومي و تجربي موضوع است       

مقاله شامل سه بخش اصلي است.

 در بخش اول نخست شرايط عمومي جهان و وضعيتي كه به شكل گيري پاراديم هاي جديد انجاميده است مورد بحث قرار مي گيرد. سپس انقلاب ديجيتال با تاكيد بر شكاف ديجيتال معرفي مي شود.

 در بخش دوم مفاهيم و تعاريف كيفيت زندگي ارائه شده و با معرفي مهم ترين شاخص هاي كيفيت زندگي، چند نمونه از تجربه هاي جهاني در زمينه استفاده از اين شاخص ها براي سياست گذاري و برنامه ريزي توسعه ملي و محلي ارائه مي شود.

  بخش سوم، نگاه كوتاهي دارد به بحث ايران با توجه به الزامات عصر ديجيتال و كيفيت زندگي.

بخش اول: نگاهي به اوضاع كنوني و انقلاب ديجيتال

     جهان وارد عصر تازه‌اي شده است. از نيمه هاي دوم قرن بيستم ، پايان عمر عصر صنعتي آغاز شد. تحولات پرشتاب علمي ? تكنولوژيكي موتور محرك اين تحول بوده است. نخست ، با ورود كامپيوتر به سپهر فني زندگي دگرگون شد. سپس با هم گرايي امواج تحول حوزه اطلاعات و ارتباطات، كامپيوتر ها به كمك تكنولوژي هاي ارتباطي از جمله تلفن به هم وصل شدند و چندي بعد قابليت هاي اين دو تكنولوژي 

هاي پرتوان با توانمندي هاي تكنولوژي تلويزيون تركيب شد و باعث پيدايش عظيم ترين ماشين مصنوع دست انسان گرديد، يعني شبكه جهاني ارتباطات و اطلاعات به هم پيوسته اي كه نماد آشكار و آشناي آن اينترنت است و به سرعت و پرتوان دارد همه ابعاد زندگي بشر را دگرگون مي سازد. اين جريان تحول پرشتاب حول محور تكنولوژي ديجيتال ، باز هم شتاب يافته و راه را براي ورود به عصر ديجيتال هموار ساخته است كه همراه است با فرصت ها و چالش ها ، اميدها و بيم هايي بي‌سابقه .

وقتي تحولات شتاب مي گيرند ، برپديده ها پيچيدگي و ابهام حاكم مي شود و سيستم ها از حالت تعادل خارج مي شوند و وضعيت بحراني شده و ديگر قانون مندي مرسوم بر پديده ها حاكم نيست. عصر ديجيتال ، عصري است بحران خيز و پرآشوب . دستاوردهاي بشر در عرصه مادي سريعتر از توانايي انسان و نظام هاي اجتماعي مخلوق انسان ، براي انطباق خلاق با اين دستاوردها حركت مي كند. انسان از آفريده هاي خودش عقب مي ماند و آشفته و سردرگم نه حال را درك مي كند و نه مي تواند به گذشته پناه برد و نه قادر است آينده را پيش بيني كند.

حالت آشفتگي و سردرگمي تعادل ذهني را به هم مي ريزد. اما ، ذهن انسان ذاتا" گرايش دارد به تعادل جويي و گريزان بودن از آشفتگي و آشوب. انسان مي خواهد در دنياي بي نظمي ، نظمي بجويد ، در فضاي پرابهام به درك روشني دست يابد و در شرايطي كه پيش بيني آينده دشوار است ، آينده مطلوب خود را رقم زند.

فضيلت هاي وجودي انسان كه عبارتند از خردورزي ، خودآگاهي ، تامل و بازپس نگري ، تفكر انتزاعي ، تجسم و تخيل ، خلاقيت و نوآوري، يادگيري ، و انطباق خلاق با شرايط پرتحول ، همگي فعال مي شوند و انسان فرزانه به سرعت در مي يابد كه راه حل مسئله ، نه در پناه جستن به گذشته أي است كه از دست رفته و نه توقف درحال به شيوه اي سرگردان و درمانده ، بلكه ادامه راه است با نگاهي استراتژيست و آينده ساز همراه با عزمي راسخ براي انتخاب خردمندانه مسير حركت و غايت مطلوبي كه به كيفيت زندگي اش آسيب نرساند.

اين گونه است كه در عصر ديجيتال رهيافت ها و رهيافت هاي اميدبخشي شكل مي گيرد كه هريك به گونه‌اي بازتابي است از فضائل انساني كه تجهيز شده اند تا اشتباهات گذشتگان را جبران كنند. اشتباهاتي كه هزينه هاي سنگيني برجامعه بشري تحميل كرده است و كيفيت زندگي انسان معاصر را تنزل داده است. پيش از معرفي مهمترين رهيافت هاي مثبت و سرنوشت ساز اخير، نگاهي خواهيم داشت به پي آمدهاي آشكار اين اشتباهات .