جزوه مبانی نظري معماري 

جزوه آمادگی آزمون کارشناسی ارشد سراسری رشته معماری ویژه کنکور سال 95

فهرست مطالب 

عناصر اولیه در ارتباط بصري................................................................................................ ...................8

تعریف ریاضی نقطه: ............................................................................................................................8

عناصر نقطه مانند در معماري: ................................................................................................ .................9

حالات روانی شکلها:...........................................................................................................................11

رنگمایه ( تونالیته یا سایه - روشن):................................................................................................ ..........13

ترکیب رنگها: ................................................................................................................................ ..15

رنگهاي گرم و سرد: ...........................................................................................................................17

تضادهاي رنگی ( کنتراست رنگی): ................................................................................................ ...........19

نسبتهاي گوته: ................................................................................................................................19

ویژگیهاي روانی رنگها:........................................................................................................................20

شکلها و رنگها:................................................................................................................................ .22

ترکیببندي ( کمپوزسیون 22..............................................................................................(Composition

طراز کردن و برجسته ساختن:................................................................................................ ...............23

انواع تعادل: ................................................................................................................................ ....24

تعادل متقارن: ................................................................................................................................ .24

تعادل نامتقارن:................................................................................................................................25

تعادل شعاعی یا مرکزي: ................................................................................................................27

 عناصر اولیه در ارتباط بصري 

هر تصویري از عناصر اولیه مرکب است. این عناصر عبارتند از: نقطه، خط، شکل، جهت، سایه – روشن، رنگ، بافت، بعـد،

مقیاس و حرکت. 

انتخاب و ترکیب این عناصر بستگی به ساخت و نوع کار دارد. 

نقطه: 

ساده ترین، تجزیه ناپذیرترین و اولین عنصر است. نقطه همیشه به شکل دایره توپر نیست و هـر شـکلی مـیتوانـد داشـته

وباشد. نقطه ب دن یا شکل بودن آن نسبت به محدوده فضایی که در آن قرار دارد تعریف میشود. یک واحد سـاختمانی در

عکس هوایی شهر، یک نقطه است اما در مقیاس محله دیگر یک نقطه به حساب نیامده و یک شکل محسوب می . شود 

نقطه مبین یک مکان در فضا است و چشم را شدیداً به خود جذب میکند. نقطه وسیله اندازهگذاري است. چند نقطـه در

یک کادر خاصیت اتصالی دارد. سبکی در نقاشی وجود دارد به نام (Pointilist) و پوینتیلیست که وسیله نقاشـی در آن

فقط نقطه است

تعریف ریاضی نقطه: 

نقطه عنصر بدون بعد است. از نظر هنرهاي بصري اولین اثر قلم روي کاغذ یا... نقطه است و شـکل و انـدازه آن متغیـر

است. نقطه انرژي کافی براي ارتباط بصري دارد. از نظر فلسفی فاقد بعد است و حالت ایستا، بدون جهت و مرکزي دارد. 

در فرمشناسی نقطه میتواند مشخص کننده دو سر یک خط، تقاطع دو خط، برخورد گوشههاي یـک سـطح یـا حجـم و

مرکز یک شکل یا یک محوطه باشد. نقطه در مرز محیط خود داراي تعادل و سکون است. عناصـر اطـراف را حـول خـود

سازماندهی میکند و محیط اطراف را تحت تسلط قرار میدهد. وقتی نقطه از مرکز دور میشود یک کشـش بصـري بـین

نقطه و محیطش به وجود می . آید

رنگهاي گرم و سرد: 

اصطلاح رنگ گرم و سرد به دماي رنگ مربوط میشود که حاصل تاثیر فیزیولوژیک رنگهاست. رنگهاي گرم باعث افزایش

فشارخون، انقباض مردمک چشم، ایجاد انرژي و تحرك میشود و بالعکس رنگهاي سرد. 

رنگهاي گرم اصلی زرد و قرمز هستند. رنگ سرد اصلی آبی است. در یک ترکیببندي رنگهاي گرم در حال انبسـاط بـوده

نزدیکتر دیده میشوند. رنگهاي سرد عمیق و آرام هستند و براي رنگ زمینه مناسبند. رنگ گرم در زمینه سرد از خلـوص

و تحرك بیشتري برخوردار است و بالعکس. 

ترکیبات قرمز و زرد رنگهاي گرم را تشکیل میدهد. میزان گرماي رنگها به ترتیب به صورت زیر است: 

نارنجی زرد ← نارنجی ← نارنجی قرمز ? 18 مبانی نظري معماري 

ترکیبات آبی و آبی سبز رنگهاي سرد را تشکیل میدهد. آبی و فیـروزهاي و آبـی روشـن رنگهـاي سـردند کـه فیـروز هاي

سردترین رنگ است. 

رنگهاي خنثی: 

رنگهاي سفید، سیاه و انواع مختلف خاکستریها، رنگهاي خنثی هستند که بار عاطفی زیادي نداشته و نه سرد و نه گرمند. 

رنگهاي مکمل: 

ترکیب هر دو رنگ اصلی، رنگی را به وجود میآورد که مکمل رنگ اصلی سوم است. 

آبی + قرمز = بنفش ← زرد 

زرد + قرمز = نارنجی ← آبی 

آبی + زرد = سبز ← قرمز 

هر دو رنگ مکمل، اگر با نسبتهاي مشخصی ترکیب شوند یک رنگ خنثی (خاکستري) به دست می . آید 

رنگهاي مکمل کنار هم خاصیت رنگی یکدیگر را تشدید میکنند. در دایره رنگ اتین، رنگهاي مکمل روي یک قطـر قـرار

دارند.