تحقیق بررسي ويژگيهاي جغرافيايي ناحيه اراك و كاربرد آن در برنامه ريزي شهري

يكي از اركان مهم در توسعه و برنامه ريزي شهري بررسي ويژگي هاي جغرافيايي مي باشد.اين ويژگي ها در مولفه هاي مختلف طبيعي- اقتصادي و اجتماعي و كالبدي مورد توجه قرار مي گيرد.در بسياري از برنامه ريزي ها به دليل عدم توجه به ديدگاههاي پايه اي جغرافيايي اين برنامه ريزي ها با شكست مواجه شده است لذا توجه به ويژگيهاي پايه اي مطالعات جغرافيايي در مطالعات شهر اساس و جهت گيري اين پژوهش مي باشد.

 فهرست مطالب

فصل اول   ۲

طرح تحقیق   ۲

بیان مسئله   ۲

اهداف تحقیق   ۲

سوالات تحقیق :   ۲

روش تحقیق :   ۳

روش گردآوری اطلاعات :   ۳

روش تجزیه و تحلیل :   ۳

مقدمه :   ۳

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان   ۵

موقع جغرافیایی   ۵

مطالعات طبیعی   ۷

وضع طبیعی و اقلیم استان   ۱۲

آب و هوا   ۱۴

درجة حرارت   ۱۷

میزان رطوبت نسبی   ۱۷

روزهای یخبندان   ۱۷

جهت و سرعت وزش باد   ۱۸

جاذبه های طبیعی استان   ۱۹

منابع و تفرجگاه های آبی   ۱۹

دریاچه ها و تالاب ها   ۱۹

دریاچه میغان   ۱۹

دریاچه سد پانزده خرداد   ۲۰

دریاچه سد غدیر   ۲۰

دریاچه سد خاکی هندودر   ۲۱

تالاب عمارت   ۲۱

چشمه های آب گرم و سر آب ها   ۲۲

چشمه آب گرم محلات   ۲۲

چشمه شفا   ۲۳

چشمه سلیمانی   ۲۴

چشمه حکیم   ۲۴

چشمه آب معدنی گراو   ۲۵

غارها   ۲۶

غارشاه زند   ۲۶

غار سوله خونزا   ۲۶

غار سفید خانی   ۲۷

ارتفاعات وقله ها   ۲۹

اکولوژی گیاهی و حیوانی   ۳۱

مناطق حفاظت شده   ۳۳

منطقة حفاظت شده هفتاد قله   ۳۵

کوه هفتاد قله   ۳۷

کوه بره زرد   ۳۷

کوه بر آفتاب آقائی   ۳۷

کوه لته در   ۳۸

کوه سله بهر   ۳۸

کوه برف شاه   ۳۸

رودخانه ها   ۳۹

رودخانه شراء (قره چای)   ۳۹

رودخانه قم رود   ۴۰

رودخانه کله   ۴۱

رودخانة شراء   ۴۱

رودخانة ساروق   ۴۲

رودخانه یا مسیل نوازن   ۴۲

رودخانة تواندشت   ۴۲

دره های هفتاد قله   ۴۳

درة چکاپ   ۴۳

درة سیبک   ۴۳

پیست های اسکی   ۴۴

فصل سوم   ۴۵

وضعیت اجتماعی- اقتصادی   ۴۵

فصل چهارم   ۵۰

مطالعات فرهنگی   ۵۰

مراسم ویژه محلی   ۵۰

اهو اهو   ۵۰

قالیشویان   ۵۲

جشن کوسه ناقلدی (ناقیلی) – جشن سده   ۵۳

سوگ ها و عزاها   ۵۷

نواحی ییلاقی و جاذبه های ویژه   ۵۹

ناحیه سربند   ۵۹

ناحیه محلات   ۵۹

ناحیه دلیجان – خمین   ۶۰

فصل پنجم   ۶۱

کالبدی   ۶۱

سدهای تاریخی و آب بندهای قدیمی   ۶۱

سد ساسانی نیمور   ۶۲

قلعه های تاریخی و دژها   ۶۴

قلعه آردمین   ۶۴

قلعه الویر   ۶۵

قلعه حاج وکیل   ۶۵

قلعه اسماعیلیه   ۶۶

قلعه جمشیدی   ۶۷

قلعه آقا خان محلاتی   ۶۷

قلعه خسروانی   ۶۸

اماکن مذهبی و زیارتگاه ها و مساجد قدیمی   ۶۹

مسجد جامع محلات   ۶۹

مسجد جامع نیمور   ۷۰

شبستان مسجد جامع خمین   ۷۰

مسجد بزرگ نراق   ۷۱

مسجد جامع ساوه   ۷۲

مسجد میدان (قرمز)   ۷۳

امام زاده ها و زیارتگاه ها   ۷۴

امام زاده یحی و فضل الرضا   ۷۴

امام زاده شاهزاده موسی   ۷۵

امام زاده شاهزاده اسماعیل   ۷۶

امام زاده یوجان   ۷۶

امام زاده عبدالله   ۷۷

امام زاده شاهزاده اسحاق   ۷۷

امام زاده عون بی علی   ۷۸

بازارهای قدیمی   ۷۹

بازار نراق   ۷۹

بازار اراک   ۷۹

جاذبه های تاریخی و باستانی استان   ۸۰

بناها و یادمان های تاریخی   ۸۰

عمارات و خانه های قدیمی   ۸۱

بیت حضرت امام خمینی (ره)   ۸۱

عمارت سالار محتشم   ۸۳

جغرافیای تاریخی استان   ۸۴

ساوه   ۸۶

اراک   ۹۰

محلات   ۹۲

خمین (کمره)   ۹۳

دلیجان   ۹۴

سربند (شازند)   ۹۵

تفرش   ۹۵

آشتیان   ۹۶

منابع و مآخذ :   ۹۷

منابع و مآخذ :

۱-سیمای اراک (محمد رضا محتاط)

۲-مجموعة راهنمای گردشگری استان مرکزی (سید محمد حسینی)

۳-نگاهی به جاذبه های گردشگری استان مرکزی (سید محمد حسینی)

۴-مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی استان مرکزی (حسن زنده دل)

موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان

موقع جغرافیایی

شهر اراک مرکز استان, استان مرکزی و قسمتی از عراق عجم است. این شهر روی مدار ۳۴ درجه و ۵ دقیقه و ۳۰ ثانیه درنیمکرة شمالی از خط استوا قرار گرفته و روی نصف النهار ۴۹ درجه و ۴۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد.

محدود است از شمال به شهرستان ساوه, از شمال غربی به همدان, از مغرب به شهرستان ملایر به ترتیب خمین و الیگودرز و از شرق به محلات و شمال شرقی به تفرش و آشتیان.

استان مرکزی تقریبا” در مرکز ایران بین ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۵۷ دقیقه تا ۵۱ درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این استان از شمال به استان های تهران و قزوین , از غرب به استان همدان , از جنوب به استان های لرستان و اصفهان و از شرق به استان های تهران , قم و اصفهان محدود است . این استان با مساحتی معادل ۲۹۵۳۰ کیلومتر مربع , حدود ۸۲/۱ درصد از مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است. براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال ۱۳۷۵, استان مرکزی دارای ۸ شهرستان , ۱۵ بخش , ۱۹ شهر, ۶۰ دهستان و ۱۳۹۴ آبادی دارای سکنه و ۴۶ آبادی خالی از سکنه است. شهرستان های این استان عبارتند از : آشتیان, اراک , تفرش , خمین, دلیجان, ساوه , سربند و محلات .

مطالعات طبیعی

کوهستان های این ناحیه از دو رشته تشکیل یافته است. رشته اصلی از توده گسترده آذرین الوند همدان جدا گردیده و بصورت دیوارهای موازی گاهی فشرده و گاهی گسترده به عرض چند کیلومتر و طول تا ۲۸۰ کیلومتر از همدان تا راهگرد ادامه می یابد.

جهت اصلی آن از شمال غربی به جنوب کشیده شده و سپس به شمال شرقی متوجه می گردد و در هر مکان به نامی نامیده می شود. در ملایر ارتفاعات دولت آباد و در شازند ارتفاعات راسوند (راسمند) در اراک سپیدخانی, تخت شاه, شاه نشین و تا منطقه راهگرد هفتاد قله نامیده می شود. در راهگرد این کوهستان به جهات مختلف گسترش یافته قسمتی به کوههای مرکزی ایران در کاشان می پیوندند, و بعضی به سوی جنوب غربی متمایل شده به رشته جبال زاگرس متوجه می شود و بعضی به سوی شمال و به طرف ساوه و ارتفاعات البرز متوجه می گردد. قلل عمده این کوهستانها درن واحی اراک دو خواهران. در آستانة ۳۳۸۸ تر در سفیدخانی در جنوب غربی اراک ۲۸۲۰ و در قرق در ۲۹۶۷ متر از سطح دریا ارتفاع دارند.

رشته دوم کوهستان های این منطقه در چهل کیلومتری جنوب غربی شهر اراک از کوههای راسوند جدا شده , و بصورت دو رشته موازی که از جنوب به سوی شمال امتداد یافته در بعضی نقاط به حدی گسترده می شود که تعدادی از ارتفاعات آن از شمال غربی شهر می گذرد. این رشته کاملاً بر کوههای راسوند عمود بوده و دره معروف شراء را با وسعت ۱۱۰۰ کیلومتر مربع بوجود می آورند که یکی از آبادترین نواحی مرکزی ایران بشمار می رود.