تحقیق مقايسه جامعه شناختي نمايندگان دوره هاي 1 تا 7 مجلس شوراي اسلامي و دوره هاي 14 تا 20 مجلس شوراي ملي

چکیده

یکی از راه های رسیدن به امر توسعه سیاسی – اجتماعی همانا شناخت دقیق و همه جانبه کنشها و  رفتارها و نهادهای سیاسی ، اجتماعی و فرهنگی است و عناصر آنها و تکامل بخشیدن به آنها ست . که در این راستا شناخت دقیق فرهنگ سیاسی گروه های مختلف نه تنها در جهت برنامه ریزی کارشناسانه در سطح ملی و منطقه ای ضروری است بلکه همین شناخت و آگاهی ما بینش کلی و معقولانه ای را در افراد جامعه ایجاد می نماید که در رویاروئی با معضلات سیاسی – اجتماعی همیشه مقلد و دنباله رو نباشند و علاوه بر آن عملکرد صحیح و منطقی و عقلانی داشته باشند .

حال محقق در این تحقیق با توجه به مطالب فوق و اهمیت شناخت سازمانها و پدیده های سیاسی به بررسی مجالس مورد نظر می پردازد .

بررسی مورد نظر انتخابات قوه مقننه و نمایندگان مجلس شورای ملی دوره های ۱۴ تا ۲۰ و مجلس شورای اسلامی دوره های ۱ تا ۷ را مورد توجه و عنایت قرار داده و در مقاطع مختلف با مقایسه دو مقطع قبل و بعد از انقلاب اسلامی داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .

بررسیها نشان می دهد که جامعه ایران در قبل از انقلاب با جمعیتی در نهایت ۳۴ میلیون و بعد از انقلاب اسلامی تقریباً با دو برابر جمعیت مذکور مورد توجه بوده ، و همچنین نمایندگان مجلس از نظر تعداد نیز بعد از انقلاب افزایش یافته است ولی هرگز این افزای نمایندگان متناسب با افزایش کل جمعیت ایران نیست . و در این مورد دولت جمهوری اسلامی باید اقدام بهینه را انجام دهد.

جامعه ایران در قبل از انقلاب ادعای روشنفکری داشت و بعد از انقلاب این ویژگی و خصوصیت شکل تئوریک به خود گرفت و با توجه به نظام سیاسی این دو دوره قبل از انقلاب طرح هر آرمان و تئوری مشکل ساز بود . تنها آرمان شخص پادشاه محمد رضا پهلوی جانشین آرمان ملت شده بود ولی بعد از انقلاب تئوری ناشی از مذهب جانشین آن شد و در همین قوه مقننه بارها دیده شده است که نمایندگان مجلس در مقاطع حساس سیاستهای داخلی و خارجی بیداری های لازم را نشان داده اند و به اثبات رسانده اند که دارای قوۀ قانونگزاری مستقل هستیم و استقلال قوا در جمهوری اسلامی ایران و بعد از انقلاب واقعاً حقیقی است و ما می توانیم ادعای نظامی داشته باشیم که برخاسته از رأی مردم و ملت است و این بر همۀ دنیا ثابت شده است . نمایندگان مجلس قبل از انقلاب و مجلس شواری ملی متأسفانه از آبشخورهای فکری ناسالمی برخوردار بودند و سردر آخور استعمارگران شرق و غرب و سری نیز در دربار داشتند اما پس از انقلاب اسلامی ایران نمایندگان به استقلال و بلوغ فکری و سیاسی رسیده همان طور که تمام ارکان نظام شامل این ویژگی گردیده است و همیشه فریادهای عدالتخواهی و حق طلبی از زبان نمایندگان مجلس شورای اسلامی به گوش رسیده است .

از سوی دیگر مصوبات ادوار مختلف مجلس پس از انقلاب اسلامی همه برخاسته از شرع مقدس اسلام و در راستای دستیابی به اهداف بزرگ و آرمانهای رهبر کبیر انقلاب و مردم دیندار ایران اسلامی بوده است و این موضوع نیز در مقایسه با مجالس قبل از انقلاب که متأسفانه دربار و استعمارگران شرق و غرب و طبقات فئودال و سرمایه دار نفوذ زیادی در مجلس داشتند و به موجب این معضلات مصوباتی در مجلس شورای ملی به تصویب می رسید که همیشه به نفع ملت ستمدیده ایران در رژیم شاهنشاهی نبود.

در ارتباط با مسئله سواد و تحصیلات نمایندگان ادوار مختلف مجلس پس از انقلاب اسلامی ایران از سطح تحصیلات عالی تری نسبت به قبل از نمایندگان قبل از انقلاب برخوردار هستند و در همه رده ها و دوره ها نمایندگان مقطع لیسانس و فوق لیسانس و دکتری بیشتر از دوره های قبل از انقلاب است .

البته ذکر این نکته نیز ضروری است که موج تحصیلات دانشگاهی و گسترش دانشگاهها و نگاهی که دولتمردان جمهوری اسلامی ایران نسبت به مقولۀ سواد داشته اند و باعث رشد و افزایش سطح سواد عمومی جامعه گشته اند که در این راستا و در مقایسه با رژیم محمد رضا پهلوی که سعی در این داشت که مردم از سطح سواد کمتری برخورداد باشند تا او و خاندانش به آنچه که می خواستند برسند ، انقلاب اسلامی به تأسیس نهادهای دانشگاهی و گسترش آنها پرداخت که تأسیس دانشگاه آزاد اسلامی در این راستا قرار می گیرد . و با توجه به این که سطح تحصیلات در کشور افزایش یافته پس بدیهی است که نامزدها و نمایندگان مجلس از میان قشر تحصیلکرده برخاسته و توسط رأی مردم ایران انتخاب شده و به مجلس راه پیدا می کنند . و زمانی که مقایسه و تطبیق از این زاویه انجام می پذیرد اعداد و ارقام گواهی می دهند که نمایندگان با تحصیلات عالی در مجالس بعد از انقلاب اسلامی بسیارند  .

مسئله جالب این است که طبق اعداد و ارقام تقریباً بطور متوسط ۳۳% از نمایندگان مجلس از روحانیون هستند و دیگر نمایندگان نیز به تعداد چشم گیری از تحصیلات حوزوی برخوردار هستند . بیشترین تعداد نمایندگان روحانی دارای تحصیلات حوزوی خارج می باشند که این مرتبت و درجه پائین تر از اجتهاد و بالاتر از مقدمات می باشد .

واژه های کلیدی: نمایندگان قوه مقننه، انتخابات، مجلس، قانون، جلسات هفتگی، شورای نگهبان

 فهرست مطالب

فصل اول   ۱

کلیات   ۱

۱-۲ بیان مسئله   ۳

۱-۳ اهداف پژوهش   ۴

۱-۴ ضرورت پژوهش:   ۴

۱-۵ چارچوب نظری   ۵

۱-۶ پرسشهای تحقیق:   ۶

۱-۷ فرضیه های تحقیق   ۷

۱-۸ روش تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها   ۷

۱-۹ محدوده مطالعاتی (قلمرو تحقیق):   ۸

۱-۱۰ جامعه ی پژوهش:   ۸

۱-۱۱ تعریف اصطلاحات   ۸

۱-۱۲ محدودیت های پژوهش :   ۱۰

فصل دوم   ۱۱

مطالعات نظری   ۱۱

۲-۱ تعریف نخبه سیاسی   ۱۲

۲-۱-۱ نخبگان و نظام های سیاسی   ۱۶

۲-۲ تعریف طبقه حاکم از نظر موسکا   ۱۷

۲-۲-۱ حکومت بهترین ها   ۱۹

۲-۲-۲  موسکا و نظام نمایندگی   ۱۹

۲-۳ نظریه پاره تو درباره گروه نخبه   ۲۰

۲-۳-۱ تعریف جامعه شناسی سیاسی   ۲۰

۲-۳-۲ پاره تو و گروه نخبه   ۲۵

۲-۳-۳ گردش ادواری نخبگان   ۲۶

۲-۴ نظریات کارل مارکس و نخبگان قدرت   ۲۸

۲-۵ نظریه های طبقات اجتماعی   ۴۶

۲-۵-۱  مارکس :   ۴۷

۲-۵-۲  منهایم :   ۵۰

۲-۵-۳  شلر   ۵۱

۲-۵-۵ شمولر   ۵۴

۲-۵-۶  پاره تو   ۵۵

۲-۵-۷  وبر   ۵۷

۲-۵-۸  شومپیتر   ۵۸

۲-۵-۹  هالبواکس   ۵۹

۲-۵-۱۰ گورویچ   ۶۰

۲-۶ معرفت جامعه شناسانه طبقات اجتماعی   ۶۲

۲-۷ نقش منزلت و پایگاه اجتماعی در کسب قدرت سیاسی   ۶۳

۲-۸ گونه های متفاوت نخبگان   ۷۰

۲-۹ مروری بر پیشینۀ تحقیق   ۷۶

فصل سوم   ۷۸

روش شناسایی تحقیق (متدولوژی)   ۷۸

۴-۱مقدمه   ۸۱

۴-۲ مجلس ملی و قوانین انتخاباتی   ۸۸

۴-۳ سه عصر متمایز در حیات قانونگذاری مملکت   ۱۰۰

۱ – عصر مقدماتی مشروطیت   ۱۰۰

۲ – عصر پهلوی :   ۱۰۰

۳ – عصر قبل از اصلاحات ارضی   ۱۰۰

۴-۳-۱ تحلیلی از وضع اجتماعی نمایندگان دوره مقدماتی مشروطیت:   ۱۰۳

تکرار دوره های نمایندگی   ۱۰۵

۲ – عصر پهلوی   ۱۰۶

دوره ششم قانونگذاری   ۱۰۶

مجلس هفتم   ۱۰۶

مجلس هشتم   ۱۰۷

مجلس نهم   ۱۰۷

دوره دهم   ۱۰۸

مجلس یازدهم   ۱۰۸

مجلس دوازدهم   ۱۰۹

تحلیلی از وضع اجتماعی نمایندگان عصر پهلوی   ۱۰۹

۴-۳-۳  عصر قبل از اصلاحات ارضی ۱۳۴۲   ۱۱۳

مجلس چهاردهم   ۱۱۴

مجلس پانزدهم   ۱۱۵

مجلس شانزدهم   ۱۱۶

مجلس هفدهم   ۱۱۷

مجلس هجدهم   ۱۱۷

مجلس نوزدهم   ۱۱۸

مجلس بیستم   ۱۱۸

فصل پنجم   ۱۲۴

بررسی و تحلیل پیشینۀ نمایندگان هفت دوره مجلس شورای اسلامی و هفت دوره مجلس شورای ملی   ۱۲۴

۵-۱ مقدمه :   ۱۲۵

بخش اول   ۱۲۷

مجلس شورای اسلامی   ۱۲۷

۵-۲ شرایط انتخاب شوندگان مجلس شورای اسلامی   ۱۲۸

نشریات داخلی مجلس :   ۱۲۹

۵-۳ قلمرو فعالیت نمایندگان :   ۱۳۰

۵-۴ مسکن و حقوق نمایندگان :   ۱۳۲

مجلس اول :   ۱۳۲

بخش دوم   ۱۵۶

مجلس شورای ملی   ۱۵۶

فصل ششم   ۱۶۵

بحث و نتیجه گیری و پیشنهادات   ۱۶۵

۶-۱ بحث و نتیجه گیری   ۱۶۶

۶-۲ پیشنهادات   ۱۶۹

منابع و ماخذ   ۱۷۰

۱-۱ مقدمه

آنچه مسلم است قوه قانونگذاری نمایندگان مردم را در خود جای می دهد تا بر مبنای نیاز مردم جامعه قانون وضع کنند و با آن به نیازهای اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی و اقتصادی حوزه های انتخابیه خود و کل کشور پاسخ دهند . نمایندگان مجالس مقننه به نمایندگی از مردم در طول چهار سال نمایندگی خود از طرفی با طرح خواسته های مردم حوزه انتخابیه خود و از طرف دیگر بر مبنای تقاضای اکثریت مردم قوانین را به تصویب می رسانند تا آن قوانین از مردم جامعه رفع نیاز کند و مردم در این راستا احساس امنیت و آسایش نمایند . نمایندگان مردم در قوه مقننه به مسئله مهمی مانند بودجۀ کل کشور نظارت می کنند و لایحه بودجه را که توسط دولت تنظیم شده به تصویب خویش می رسانند و در تقسیم بودجه و اختصاص آن به نیازهای مختلف درآمد کشور را به نوعی به مصرف نیازها می رسانند که هم آهنگی بین درآمد و هزینه برقرار شود .

نظارت نمایندگان مردم بر عمل و رفتار دولتها از مهمترین وظایف آنهاست که مطمئن شوند دولت منطبق با قانون اساسی وظایف خویش را انجام می دهد . و در این راستا نمایندگان دارای حق استیضاح می باشند که وزیران دولت و دولتمردان در عرصه ای از حیات سیاسی ، اجتماعی یا فرهنگی اگر دچار خطا ، لغزش و یا کم کاری شوند ، آنها را به مجلس فرا خوانده و از آنان در برابر حق مردم بازخواست نمایند .