تحقیق اوقات فراغت 

چکیده :

اوقات فراغت و چگونگی گذران آن از مباحث تازه¬ای است که بعد از انقلاب صنعتی و رشد منابع و تکنولوژیها، توجه عالمان را برانگیخته و موضوعی مهم در حوزه علوم اجتماعی شده است. پژوهش حاضر به بررسی نحوه گذران اوقات فراغت در دو گروه از دانش-آموزان دختر سال سوم رشته ادبیات و علوم انسانی در دو دبیرستان شهید بهشتی و شهید اول به (ترتیب واقع در منطقه 1 و 16 شهر تهران) می¬پردازد.

توجه به اوقات فراغت در این پژوهش از ابعاد ذیل حائز اهمیت می¬باشد. اوقات فراغت یک امر فرهنگی است. بر شخصیت افراد و از جمله شکل¬گیری شخصیت اثر می¬گذارد، آثار و نتایجی به صورت مثبت و منفی (انحراف و بزهکاری) برجای می¬گذارد. به فراغت جوانان و نوجوانان (که تعداد زیادی از جمعیت جامعه را به خود اختصاص می¬دهند) می¬پردازد، به فراغت دختران که از محرومیت و محدودیت بیشتری در مقایسه با پسران برخوردارند توجه می¬کند، توجه به فراغت در تعطیلات طولانی مدت تابستان و ایام نوروز، تطبیقی و مقایسه¬ای بودن، رویکرد انسان¬شناسی شهری و نهایتاً کاربردی بودن پژوهش حاضر از رئوس مهم توجه به اوقات فراغت و نحوه گذران آن می¬باشد.جامعه مورد مطالعه در پژوهش حاضر دو کلاس 21 نفره دانش¬آموزان دختر دبیرستانی در سال سوم رشته ادبیات و علوم انسانی است که در دو قشر کاملاً  متفاوت (قشر بالا و پایین) قرار دارند. در این پژوهش از 3 روش اسنادی، مشاهده، مصاحبه استفاد شده است.

 فهرست

چکیده :   ۱

فصل اول:   ۳

مقدمه:   ۴

تاریخچه در جهان:   ۹

سیر تاریخی گذران اوقات فراغت:   ۹

مشخصات فراغت در دوران جدید:   ۱۳

تاریخچه در  ایران:   ۱۵

فصل دوم: کلیات تحقیق   ۱۸

طرح مسأله:   ۱۹

روش تحقیق:   ۲۰

الف: روش اسنادی و مطالعه کتابخانهای:   ۲۰

ب: مشاهده:   ۲۱

مصاحبه:   ۲۱

هدف تحقیق:   ۲۲

فایده تحقیق:   ۲۲

سئوالات تحقیق:   ۲۶

تعریف عملیاتی واژهها:   ۲۷

تعاریف اوقات فراغت:   ۲۷

فرهنگ:   ۲۸

خرده فرهنگ:   ۲۸

فصل سوم :   ۳۰

چارچوب نظری:   ۳۰

فصل چهارم :   ۴۰

فصل پنجم:   ۴۴

دلائل انتخاب: (خصوصیات کلی جامعه مورد مطالعه)   ۴۵

بررسی وضعیت جغرافیایی مناطق ۱ و ۱۶ هر دو دبیرستان:   ۴۷

جامعه مورد مطالعه:   ۴۷

فصل ششم:   ۴۸

مشاهدات اولیه:   ۴۹

موضوع مشاهده:   ۴۹

مشاهدات مربوط به گروه A:   ۵۰

مشاهدات مربوط به گروه B:   ۵۳

مقایسه:   ۵۶

نمونه هایی از مصاحبات انجام شده:   ۵۸

مصاحبات با برخی از دانش آموزان:   ۷۶

بررسی میزان خلاقیت و نوآوری در اوقات فراغت:   ۷۶

گروه B:   ۷۷

مقایسه:   ۷۸

گروه A   ۷۹

گروهB:   ۸۰

فصل هفتم :   ۸۴

نتیجه گیری و پیشنهادات   ۸۴

منابع و مأخذ:   ۹۰

روش تحقیق:

در پژوهش حاضر از چند روش تکنیک پژوهشی استفاده شده که در ذیل به آنها اشاره می¬گردد:

الف: روش اسنادی و مطالعه کتابخانه¬ای:

با توجه به مباحث اصلی این پژوهش (اوقات فراغت و نحوه گذران آن) محقق با رجوع به کتابخانه¬ها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشی، بخش نشریات و روزنامه¬ها و پایان¬نامه¬ها همچنین جستوجوهای کامپیوتری به جمع¬آوری اطلاعات درزمینه¬های فوق پرداخته اسیت. منابع مورد استفاده شامل: کتابها- مجلات و روزنامه¬ها- پایان¬نامه¬ها و همچنین نقشه-های جغرافیایی می¬باشد.

ب: مشاهده:

به منظور مطالعه و بررسی بر روی دو جامعه مورد مطالعه (دو کلاس دبیرستانهای شهید اول و شهید بهشتی) حضور محقق در محل تحقیق لازم و ضروری بوده از اینرو در هر دو دبیرستان به کار مشاهدات عینی و دقیق پرداخته و همچنین نزدیک شدن به دانش¬آموزان و برقراری ارتباط دوستانه با آنها اطلاعات صحیحی را از ایشان به دست آورد و همچنین پرداختن به مسأله اوقات فراغت از حساسیت زیادی برخوردار است چرا که این امر، یک مسئله شخصی است و بعضاً افراد به خصوص دانش¬آموزان دختر که در موقعیت حساس آغاز جوانی قرار دارند از پاسخ به آن خودداری می¬نمایند لذا محقق با برقراری روابط دوستانه نه درصدد جلب اعتماد دانش¬آموزان برآمده  و سپس به کسب اطلاعات در زمینه فوق اقدام نموده است.

مصاحبه:

به منظور کسب اطلاعات دقیق¬تر و جامعتر مصاحباتی نیز با تعدادی از دانش¬آموزان و اولیای ایشان و مسئولین هر دو مدرسه (مدیریت- معاونت و مسئول امور تربیتی) انجام گرفت. به دلیل کمبود وقت و مشکلات رفت و آمد اولیا به مدرسه، مصاحبه فقط با تعدادی از اولیا صورت گرفت. مادران بیشترین پاسخگویان به سئوالات بوده¬اند و پدران به جهت مشغله کاری و عدم حضورشان در منزل مورد پرسش قرار نگرفته¬اند.

هدف تحقیق:

مهم¬ترین هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر نحوه گذران اوقات فراغت در میان دانش¬آموزان دختر می¬باشد.

فایده تحقیق:

۱-  فعالیتهای اوقات فراغت به مثابه «آئینه فرهنگ» یک جامعه است به این معنی که چگونگی گذران این اوقات در یک جامعه تا حد زیادی معرف ویژگیهای فرهنگ آن جامعه است و از آنجا که بررسی و مطالعه فرهنگ جوامع همواره امری ضروری و الزامی بوده لذا مطالعه و پرداختن به اوقات فراغت که امری فرهنگی است حائز اهمیت می¬باشد.

۲-  اوقات فراغت و چگونگی گذران آن در شکل¬¬گیری و تداوم شخصیت افراد نقش بسزایی دارد چراکه اوقات فراغت چون شمشیر دو¬لبه¬ای است که اگر به صورتی صحیح و مطلوب سپری شود فرد را در مسیر کمال قرار داده و از او شخصیتی مطلوب و سالم می¬سازد و اگر بصورت نادرست و به شکلهای نامطلوب گذرانده شود فرد را در مسیر تباهی قرار داده و از او شخصیتی ناسالم نابهنجار و حتی منحرف خواهد ساخت به گونه¬ای که حتی سبب تخریب جامعه نیز خواهد  شد. از اینرو پرداختن به بحث فراغت به منظور ارائه بهترین زمینه¬های فراغتی و شکل¬گیری شخصیتهای سالم در جامعه ضروری می¬باشد.

سئوالات تحقیق:

۱-  هر یک از دانش¬آموزان هر دو کلاس اوقات فراغت خود را به کدام نوع از گونه¬های فراغت داخل و یا خارج از منزل سپری می¬نمایند؟

۲-   نحوه گذران اوقات هر یک از دو گروه دانش¬آموز چه شخصیتی¬ای را در میان ایشان به وجود آورده است؟

۳-   هر یک از دانش¬آموزان تا چه اندازه در گذران اوقات فراغت خود به خلاقیت و نوآوری دست یافته¬اند؟

۴-   تا چه اندازه میان اوقات فراغت موجود دانش¬آموزان با اوقات فراغت آرمانی آنها فاصله وجود دارد؟