موقعيت طبيعی و جغرافيايی اصفهان

هواي اصفهان اكثراً صاف و آفتابي است و پيوسته باد معتدل(نسيم) در آن وزان است. معمولاً هوا چنان صاف و شفاف است كه ستاره زهره ؟؟

 فهرست مطالب

فصل اول:موقعیت جغرافیایی و تقسیمات شهری   ۱

فصل اول:موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان   ۱

موقع طبیعی و جغرافیایی   ۲

دشت ها   ۸

آبشارها   ۹

رشته کوه ها   ۱۰

رودها:   ۱۱

تقسیمات آب و هوایی   ۱۵

درجه حرارت   ۱۸

میزان بارندگی   ۲۰

مادیها   ۲۵

زندگی جانوران   ۲۶

ـ نواحی حفاظت شده   ۲۸

استان اصفهان   ۳۲

اردستان   ۳۲

شهرضا(قمشه)   ۳۵

کاشان   ۳۸

فریدن (داران)   ۴۰

فریدون شهر   ۴۲

گلپایگان   ۴۳

نائین   ۴۵

سمیرم   ۴۶

خمینی شهر(سده)   ۴۷

فلاورجان   ۴۸

نحف آباد   ۴۸

دولت آباد   ۵۰

ابیانه   ۵۱

میمه   ۵۲

مورچه خورت   ۵۲

علویجه   ۵۳

آران و بیدگل   ۵۳

خور و بیابانک   ۵۴

قیص آباد   ۵۴

مال و اجرد   ۵۵

نوگنبد   ۵۵

برسیان   ۵۶

خور   ۵۶

چرمهین   ۵۶

طرق   ۵۷

زواره   ۵۷

فن بزرگ   ۵۸

تیران   ۵۸

فصل دوم: فصل وجه تسمیه و دورنمای تاریخی و آثار تاریخی   ۵۸

پیشگفتار   ۵۸

وجه تسمیه ـ اصفهان   ۶۰

جی باستان   ۶۲

فصل اول   ۶۳

نام و پیشینه تاریخی   ۶۳

۱- نام   ۶۳

دورنمای تاریخی   ۶۹

ابن بطوطه(جهانگردمراکشی) (۷۲۵ هجری،۱۳۲۵ )   ۱۱۵

شهر اصفهان   ۱۱۵

اوضاع اجتماعی اصفهان   ۱۱۶

بدگویی از مردم اصفهان   ۱۱۷

دکتر هنریش بروگش   ۱۱۹

فاضلاب منازل   ۱۲۱

بناها و یادمان های تاریخی   ۱۲۲

کاخ ها و عمارات   ۱۲۲

عمارات مخروبه   ۱۲۴

قلعه ها و حصار ها   ۱۳۷

قلعه طبرک   ۱۳۷

آثار تاریخی دوره دیالمه در اصفهان   ۱۳۸

قلعه سنگی   ۱۴۱

تخت رستم   ۱۴۵

روش های ساختمانی   ۱۴۹

بناهای مذهبی   ۱۵۱

آتشگاه   ۱۵۱

مساجد و مناره ها   ۱۶۵

آثار تاریخی: نائین   ۱۶۶

آثار تاریخی مشهور اصفهان   ۱۶۷

آثار تاریخی گلپایگان:   ۱۷۹

مناره ها   ۱۸۰

استان اصفهان   ۱۸۰

کاروانسرا ها   ۱۸۱

بازارها   ۱۸۲

گورستانها   ۱۸۲

اسامی تکیه های تخت فولاد   ۱۸۳

حمام ها   ۱۸۳

فصل اول:موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی استان

استان اصفهان با مساحتی حدود ۱۰۵٫۹۳۷ کیلو متر مربع بین ۳۰ درجه و۴۳ دقیقه تا۳۴ درجه و۲۷ دقیقه عرض شمالی خط استوا و۴۹ درجه و۳۶ دقیقه تا۵۵ درجه و۳۱ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است. این استان که در مرکز ایران واقع شده،از شمال به استانهای مرکزی،قم و سمنان؛از جنوب به استانهای فارس و کهکیلویه و بویراحمد؛از شرق به استانهای خراسان و یزد؛و ازغرب به استانهای لرستان و چهار محال و بختیاری محدود است.

بر اساس آخرین تقسیمات کشوری،این استان دارای۱۷ شهرستان،۶۰ شهر،۳۷ بخش و۱۱۶ دهستان،و مرکز آن شهر اصفهان است.

شهرستانهای استان اصفهان عبارت انداز: اصفهان، لرستان، برخوار و میمه، خمینی شهر، خوانسار، سمیرم، شهرضا، فریدن، فریدون شهر، فلاورجان، کاشان، گلپایگان، لنجان، مبارکه، نائین، نجف آباد و نطنز که در رابطه با آنها توضیح مختصری داده خواهد شد.

موقع طبیعی و جغرافیایی

اصفهان منطقه نسبتاً کوهستانی وسیعی به مساحت ۱۹۷،۴۰۳ کیلو متر مربع است(به انضمام چهارمحال و بختیاری) که در مرکز فلات ایران واقع شده. از شمال محدود است به نواحی کاشان و گلپایگان، از جنوب به آباده و بهبهان، از مشرق به شهرستان یزد، از مغرب به نواحی بختیاری و حدود خوزستان. طول آن از زردکوه در خاک بختیاری که منبع زاینده رود است تا دریاچه گاو خونی[۱] تقریباً سیصد کیلومتر و عرض آن را از کوههای قهرود که حد شمالی آن است تا قریه امین آباد که حد جنوبی آن و در خاک فارس واقع است۲۴۰ کیلومتر ذکر کرده اند.[۲] وسعت استان اصفهان و شهرستانهای تابعه آن به تفکیک به شرح زیر است:

دشت ها

ـ دشت برخوار

دشت مسطح برخوار در جهت شمال شرقی به رشته کوههای مرکزی در جنوب غربی اردستان ختم می شود و دارای آب و هوایی نیمه بیابانی، گرم و خشک در تابستان و سرد و خشک در زمستان، است.

ـ دشت آبرفتی کاشان

این دشت، دشتی نسبتاً هموار است که طرف جنوب به ارتفاعات کرکس و از طرف شمال به نوار ریگ بلند(در محلی به نام بندریگ) ختم می شود.

ـ دشت مبارکه

دشت مبارکه در شهرستان مبارکه به وسیله رشته کوه های متعدد احاطه شده است که از معروف ترین آن ها می توان به کوه های خولنجان، طالخونچه، کوه زرد، کوه قلعه بزی اشاره نمود.

آبشارها

جاذبه های طبیعی؛

۱- آبشار شالورا:

این آبشار در ۶۵ کیلومتری غرب اصفهان و در نزدیکی روستای جومیهن قرار دارد.

۲- آبشار کرد علیا:

این آبشار که در ۹۰ کیلومتری غرب اصفهان و در ارتفاعات دالانکوه قرار دارد، از آب شدن برف های دالانکوه بوجود آمده است و در بهار منظره بسیار زیبایی ایجاد می کند.

۳- چشمه آب معدنی ورتون:

در ۴۳ کیلومتری جاده اصفهان به یزد جاده ای فرعی وجود دارد که پس از طی ۱۸ کیلومتر به ناحیه ورتون می رسد. بعد از ورتون در فاصله ۱۲ کیلومتری، چشمه های معدنی ورتون قرار گرفته اند. در این منطقه حمام هایی به سبک دوره صفویه است که اکثر‌اً مخروبه اند و برخی از آنها که سالم است مورد استفاده مردم قرار می گیرد آب گرم ورتون از دسته آبهای مکروه بی کربناته و سولفاته گرم است. خواص درمانی استحمام در این آب عبارتست از: تسکین دهندگی دردهای عصبی و رماتیسمی. این آب در صورت نوشیدن باعث ازدیاد ترشح معده می گردد به سبب وجود سولفات سدیم در ترکیب آن، این آب خاصیت ملین دارد و سرانجام وجود آهن در ترکیب.

رشته کوه ها

استان اصفهان

ـ رشته کوههای قمیشلو در بخش مرکزی و دنباله بیدگان در غرب، رشته کوههای زردکوه، کوه کالخونی و سفیدکوه در مرکز، کوه قاضی در شمال شهرستان شهرضا.

ـ کوه بهوروز، چالقفا، پشم کن و کوه باغک در سمیرم.

ـ رشته کوههای اردستان از انشعابات کوه کرکس در کاشان.

ـ کوه سراش، محمدیه و زردکوه از مهمترین ارتفاعات شهرستان نائین.

ـ کوه دنیار، الجوق، دنباله زردکوه و قمیشلودر سمیرم.

ـ بلندترین قله کوههای سلسله جبال مرکزی ایران که از شهرستان گلپایگان می گذرد در این ناحیه قله حاجی تارا به ارتفاع ۳۵۶۰ متر می باشد.

رودها:

مهمترین رودخانه های این استان عبارتند از:

۱- زاینده رود که از ارتفاعات زردکوه بختیاری در شهرکرد سرچشه میگیرد، جهت جریان آن از غرب به شرق است آب این رودخانه بخصوص پس از حفر تونل کوهرنگ در کوه کارکنان با طول ۱۶۰ کیلومتر و با انشعابات کوچک خود کلیه قراء و مزارع اطراف را مشروب مینماید و سیلاب آن به باتلاق گاوخونی منتهی میگردد .

سرچشمه زاینده رود نزدیک سرچشمه اصلی رود کارون است و حد فاصل این دو رود از زیرکوه در حدود سه کیلومتر میباشد.

۲- رودخانه مرغاب از کوههای داران سرچشمه گرفته نجف آباد را مشروب و در نزدیکی آبادی جوزدان به زاینده رود منتهی میشود.

۳- رودخانه های گندمان، شمس آباد، حنا در سمیرم واقع و به رودخانه خرسان ملحق میگردند.

۴- رودخانه قبله از کوههای جنوبی خوانسار سرچشمه گرفته وارد قسمت مرکزی شهرستان گلپایگان گشته و پس از مشروب کردن این ناحیه و گذشتن از گلپایگان با نام رودخانه لعل یار به جریان خود ادامه میدهد.

۵- رودخانه کرون از ارتفاعات نبله و داران و شعبه دیگر آن نیز از کوه صالح و مکه سرچشمه گرفته پس از آبیاری دهستانهای اطراف خود در شمال جوزدان به زاینده رود میریزد.

باتلاق گاوخونی

جلگه ای است ناهموار که قریب سی کیلومتر طول و عرض آن است و وسعت آن با افزایش و نقصان آب رودخانه تغییر می کند.

این باتلاق از طرف جنوب و مشرق محدود می شود به تپه هایی از ماسه و شن که بلندی آنها متجاوز از ۲۰۰متر است. بالای آن تپه ها ابتدا جرقویه علیا و بعد دشت وسیعی است به طول چندین فرسخ از ماسه و شن به سمت ابرقو تمام جرقویه علیا از چشمه های زاینده رود مشروب می شود.

تقسیم آب زاینده رود

تقسیم آب زاینده رود طبق طومار معروف شیخ بهایی

مختص- یعنی همه آب زاینده رود از پانزدهم اردیبهشت تا آخر آن و از ۱۵آذر تا آخر برج، مخصوص بلوک رودشتین است(رودشت علیا و سفلا آخرین قسمتهای آبخور زاینده رود است).

مشترک- یعنی آب زاینده رود از آخر اردیبهشت تا شش ماه به طور مشترک در اختیار بلوک پایین رودخانه است.

آزاد- یعنی از آخر آذرماه تا پانزدهم اردیبهشت آب زاینده رود آزاد است و همه آبادیها می توانند از آن استفاده نمایند.