شناخت ملاک ها ی موجود و مطلوب انتخاب سردبيران گروه های داخلی خبری ايرنا 

چکیده

    سازمان وسایل ارتباط جمعی با توجه به نیاز بشر به کسب اخبار و آگاهی های روز جهان در حداقل زمان و ارزشگذاری خبر در گذر ثانیه ها به وجود آمده و گسترش یافته است . بدون تشکیلات منظم و سلسله مراتب و تقسیم وظایف ، هیچ وسیله ارتباط جمعی نمی تواند به کار بپردازد و در عرصه رقابت سالم خبری موفق شود. آنچه به عنوان “ویراستاری و مدیریت اخبار” مورد بحث است ، دقیقا مربوط به حوزه وظایف مدیر تحریریه یا سردبیر رسانه خبری است.  از طرفی امروزه زمان بازتاب و انعکاس خبر بسیار کم شده است. شاید ، زمانی ، ارزش خبری یک خبر را به لحاظ زمانی تا بیست و چهار ساعت محاسبه می کردند اما امروزه ، با توجه به تعدد رسانه های مکتوب و چاپ مکرر آنها در روز و پیدایش و رشد رسانه های الکترونیکی ویژه پخش اخبار ، ارزش زمانی برخی از خبرها مانند ترور یا مرگ شخصیت های معروف ، اعلام وقوع یا پایان جنگ ، سقوط قیمت ارز ، شاید به ثانیه محدود شود، بنابراین ، کمترین تعلل و تاخیر در انعکاس سریع رویدادها به کاهش اعتبار رسانه و ادامه این روند در دراز مدت به مراجعه مخاطبان به رسانه های رقیب ، کاهش میزان آگهی ها و در نتیجه به مرگ رسانه یا حداقل به کم و بی خاصیت شدن آن منجر می شود. از دگر سو تخصصی شدن مشاغل ، بکارگیری نیروهای متخصص ، مطلع و کارآمدی را می طلبد که با استفاده از تخصص ، اطلاعات و دانش خود کار را  با صرف کمترین هزینه و با بیشترین سرعت ارایه کنند. جهان امروز ، جهان رقابت ، سرعت و انجام کارها در کمترین زمان ممکن است . حوزه اطلاع رسانی نه تنها از این امر مستثنی نیست بلکه سرعت در انتقال خبر و اطلاع رسانی یکی از ویژگی های اساسی در خبرنویسی است و حساسیت کار اطلاع رسانی ، نیاز مخاطبان به دسترسی سریع و به موقع به خبرها برای اتخاذ تصمیم درست ، افزایش تعداد رسانه ها به ویژه رسانه های جدید و قدرتمند الکترونیکی و رقابت میان آنها بر ضرورت سرعت در کار خبررسانی افزوده است. بنابر این یک سردبیر باید علاوه بر دانش و تخصص لازم ، باید چیرگی ها و مهارت های خاصی داشته باشد. ایرنا نیز به عنوان پیشکسوت خبرگزاری های ایران ،  سرعت ، دقت و صحت را در سرلوحه کار خود قرار داده است .اما سوال این است که ایرنا تا چه اندازه توانسته است با اعمال ضوابط حرفه ای در انتخاب سردبیران گروه های خبری خود به این شعار تحقق بخشد و در واقع ، ضوابط موجود  برای انتخاب سردبیران گروه های خبری در ایرنا کدامند و شکل مطلوب آن از نظر خبرنگاران هر گروه چیست ؟ بنابر آنچه بیان شد ، پژوهش حاضر با هدف پاسخگویی به این سؤال و اهداف دیگری نظیر ۱) شناخت ضوابط  موجود و مطلوب انتخاب سردبیران   گروه های خبری در ایرنا از دیدگاه خبرنگاران  ۲) تاثیر اعمال این ضوابط در تحقق شعار سرعت ، دقت و صحت ایرنا در اطلاع رسانی و  ۳ ) شناخت ضعف ها و کاستی های موجود در زمینه ضوابط تعیین سردبیران و ۴) ارایه راهکاری مناسب برای ارتقای سطح اطلاع رسانی ایرنا در جامعه آماری خبرنگاران ایرنا و در نمونه ای به حجم ۷۹ نفر که به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند طراحی و اجرا شد.

پژوهش حاضر در دو سطح کتابخانه ای و میدانی انجام شده است. برای تحلیل داده ها  نیز از روش های مختلف توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در پژوهش حاضر که به روش پیمایشی انجام شده ، جهت سنجش متغیر های مورد بررسی و بدست آوردن اطلاعات لازم از یک پرسشنامه محقق ساخته در مقیاس لیکرت که در مجموع ۳۶ مقوله- اعم از مشخصات فردی ، متغیر های مورد بررسی و  متغیر های جانبی- را مورد سنجش قرار داده در دو حیطه وضعیت موجود ( ۱۳ سؤال ) و وضعیت مطلوب(۱۸ سؤال) استفاده شده است. ضریب آلفای کرونباخ برای اعتبار یابی سؤالات وضعیت مطلوب معادل ۸۰۹/۰ و برای وضعیت موجود ۷۸۴/۰ بوده و داده های بدست آمده وارد رایانه  شده و با استفاده از نرم افزار SPSS در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و یافته های بدست آمده در ادامه آمده است.

واژه های کلیدی: وسایل ارتباطی، خبرنگاران گروه های خبری داخلی ایرنا، گرایش سیاسی، فناوری های نوین ارتباطی

فهرست مطالب

۱-۱- بیان مساله    ۲

۱-۲- اهداف تحقیق :    ۳

۱-۳ – فرضیه ها :    ۳

۱-۴ – جامعه آماری :    ۴

۱-۵ – روش تحقیق :    ۴

۱-۷ – متغیرها :    ۴

۱-۸ – تعریف مفهومی متغیرها :    ۵

۱-۹- تعریف عملیاتی متغیرها    ۷

۱-۱۰- محدودیت های پژوهش    ۹

مقدمه    ۱۰

فصل دوم    ۱۰

۲-۱- نگاهی به تعاریف ارتباط، وسایل ارتباط جمعی، ویژگی ها و وظایف    ۱۲

تعاریف ارتباط    ۱۲

انواع ارتباط    ۱۴

ارتباط جمعی یا عمومی:    ۱۶

ویژگیهای اصلی ارتباط جمعی    ۱۸

ارتباطات و نگرش    ۱۸

کارکردهای اصلی رسانههای جمعی    ۱۹

وظایف رسانههای خبری    ۲۴

۲-۲- خبر و عوامل تاثیرگذار در تولید آن    ۲۶

ارزش‌های خبری:    ۳۱

برجستگی یا معروفیت شامل شهرت و بدون شهرت.    ۳۳

منابع خبری:    ۳۸

منابع خبری رسانه‌ها:    ۳۹

اعتبار منبع خبر و تاثیرگذاری بر مخاطب    ۳۹

جامعه‌شناسی تولید خبر    ۴۰

گزینش و استحاله خبر:    ۴۲

تغییر جهت در خبر    ۴۴

۲-۳- نقش رسانهها در شکل گیری افکار عمومی    ۴۵

رسانه و فرهنگ    ۴۸

رسانهها و رفتارهای اجتماعی    ۴۹

رسانهها و کنترل اجتماعی    ۵۰

رسانهها و توسعه سیاسی    ۵۳

۲-۴-  قدرت و رسانه    ۵۴

قدرت‌های تاثیرگذار در فرآیند خبر    ۵۵

دروازه‌بانی خبر    ۵۶

نگاهی به تاریخچه تئوری دروازه بانی    ۵۶

فرایند دروازه بانی    ۵۹

عوامل موثر در توجه ارتباط گر به یک خبر:    ۶۴

گروه‌های دروازه‌بانی خبر    ۶۸

سایر عوامل تاثیرگذار بر فرآیند گزینش خبر:    ۶۹

معیار عبور خبر و مدل های دروازه بانی    ۷۱

مدیریت در دروازه بانی    ۷۶

نقش اجتماعی «دروازه بانی خبر»    ۷۷

تاکتیک‌ها و فرا تاکتیک‌ها، ابزار محتوایی دروازه بانان خبری    ۷۸

سوگیری در رسانه‌ها    ۸۰

نظریه‌های مرتبط با سوگیری    ۸۱

سوگیری اجتماعی    ۸۳

سوگیری سیاسی    ۸۴

برجسته‌سازی    ۸۵

اولویت و متغیرها در فرایند برجسته سازی    ۹۴

عوامل مؤثر بر برجسته سازی    ۹۷

۲-۵- آشنایی با آژانس‌های خبری و خبرگزاری‌ها    ۱۰۱

شکل‌گیری آژانس‌های خبری    ۱۰۱

تعریف خبرگزاری    ۱۰۳

ممیزه های خبری خبرگزاری ها    ۱۰۵

محدودیت‌های خبرگزاری‌ها    ۱۰۶

مالکیت خبرگزاری‌ها    ۱۰۶

خبرگزاریهای دولتی    ۱۰۷

مداخله دولت‌ها در خبرگزاریها    ۱۰۸

اهمیت وجود خبرگزاریهای دولتی    ۱۰۹

خبرگزاری‌ها و جهت‌گیری    ۱۰۹

سازمان وسایل ارتباط جمعی به طور اعم    ۱۱۰

سردبیری : علم و تجربه    ۱۱۴

ویراستار(سردبیر) کیست ؟    ۱۱۴

ویژگی ویراستار (سردبیر)    ۱۱۵

وظایف ویراستار(سردبیر)    ۱۱۵

ویرایش محتوا    ۱۱۶

تلفیق اخبار    ۱۱۷

بازآفرینی و تکمیل خبر    ۱۱۸

تغییر جهت در خبر    ۱۱۸

ویراستار (سردبیر) و وظایف فنی    ۱۱۹

خبرگزاریها در ایران    ۱۱۹

تاریخچه خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)    ۱۲۱

ارکان ایرنا    ۱۲۲

اهم وظایف ایرنا    ۱۲۳

ساختار تشکیلاتی ایرنا    ۱۲۳

چگونگی انتشار اخبار ایرنا    ۱۲۴

وظایف سردبیر در ایرنا    ۱۲۵

تحصیلات دانشگاهی سردبیران گروه های خبری داخلی ایرنا    ۱۲۶

۳-۱- روش پژوهش    ۱۲۸

۳-۲- جامعه آماری    ۱۲۸

۳-۳- نمونه آماری  و روش نمونه گیری    ۱۲۹

۳-۴- حجم نمونه و روش نمونه گیری    ۱۲۹

۳-۵- ابزار سنجش متغیرها    ۱۳۰

۳-۶- سنجش روایی و اعتبار  پرسشنامه    ۱۳۱

۳-۷- روایی پرسشنامه    ۱۳۱

۳-۸- اعتبار پرسشنامه    ۱۳۲

۳-۹- روش جمع آوری اطلاعات    ۱۳۲

۳-۱۰- روش تجزیه و تحلیل داده ها    ۱۳۳

مقدمه    ۱۳۵

۴-۱- تجزیه و تحلیل توصیفی    ۱۳۶

نتیجه گیری    ۱۹۸

مقدمه    ۱۹۸

۵-۱- یافته های پژوهش    ۲۰۰

پیشنهادها    ۲۰۳

فصل اول

 کلیات

-۱- بیان مساله

    تخصصی شدن مشاغل ، بکارگیری نیروهای متخصص ، مطلع و کارآمدی را می طلبد که با استفاده از تخصص ، اطلاعات و دانش خود کار را  با صرف کمترین هزینه و با بیشترین سرعت ارایه کنند. جهان امروز، جهان رقابت ، سرعت و انجام کارها در کمترین زمان ممکن است . حوزه اطلاع رسانی نه تنها از این امر مستثنی نیست بلکه سرعت در انتقال خبر و اطلاع رسانی یکی از ویژگی های اساسی در خبرنویسی است و حساسیت کار اطلاع رسانی ، نیاز مخاطبان به دسترسی سریع و به موقع به خبرها برای اتخاذ تصمیم درست ، افرایش تعداد رسانه ها به ویژه رسانه های جدید و قدرتمند الکترونیکی و رقابت میان آنها بر ضرورت سرعت در کار خبررسانی افزوده است.

    شاید، زمانی ، ارزش خبری یک خبر را به لحاظ زمانی تا بیست و چهار ساعت محاسبه می کردند اما امروزه ، با توجه به تعدد رسانه های مکتوب و چاپ مکرر آنها در روز و پیدایش و رشد رسانه های الکترونیکی ویژه پخش اخبار ، ارزش زمانی برخی از خبرها مانند ترور یا مرگ شخصیت های معروف ، اعلام وقوع یا پایان جنگ ، سقوط قیمت ارز ، شاید به ثانیه محدود شود، بنابراین ، کمترین تعلل و تاخیر در انعکاس سریع رویدادها به کاهش اعتبار رسانه و ادامه این روند در درازمدت به مراجعه مخاطبان به رسانه های رقیب ، کاهش میزان آگهی ها و در نتیجه به مرگ رسانه یا دستکم به کم و بی خاصیت شدن آن منجر می شود.

    البته به این مساله نیز باید توجه کرد که همانگونه که وجود هواپیما، تانک ، ناو و افراد انسانی به خودی خود موجب ایجاد یک نیروی نظامی کارآمد نمی شود، وجود قلم ، کاغذ، ضبط صوت ، اینترنت و نیروی انسانی به اسم خبرنگار نیز صرفا موجب تولید خبر و اطلاع رسانی نمی شود.  استفاده از دبیران و سردبیران متخصص ، آشنا به مسایل حرفه ای ، مطلع از حوزه تحت پوشش و  فناوری های ارتباطی در کنار تجهیزات و امکانات شغلی و خبرنگاران ورزیده و حرفه ای ، از جمله عوامل موثر بر انتقال سریع اخبار است .

    خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به عنوان پیشکسوت خبرگزاری های ایران،  سرعت ، دقت و صحت را در سرلوحه کار خود قرار داده است . اما سوال این است که ایرنا تا چه اندازه توانسته است با اعمال ملاک های حرفه ای در انتخاب سردبیران گروه های خبری خود به این شعار تحقق بخشد و در واقع، ملاک های موجود  انتخاب سردبیران گروه های داخلی خبری در ایرنا کدامند و ملاک های مطلوب آن از نظر خبرنگاران هر گروه چیست ؟

۱-۲- اهداف تحقیق :

    ۱- شناخت ملاک ها ی موجود و مطلوب انتخاب سردبیران گروه های دخلی خبری ایرنا ،

    ۲- میزان اعمال این ملاک ها،

    ۳- تاثیر اعمال این ملاک ها در تحقق شعار سرعت ، دقت و صحت ایرنا در اطلاع رسانی و

   ۴- شناخت ضعف ها و کاستی های موجود در زمینه ملاک های تعیین سردبیران و ارایه راهکاری مناسب برای ارتقای سطح اطلاع رسانی ایرنا .

۱-۳ – فرضیه ها :

    ۱- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، داشتن تحصیلات دانشگاهی تکمیلی مرتبط، یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است .

    ۲- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، داشتن سابقه کار حرفه ای مرتبط ، یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا  است.

    ۳- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، آشنایی با فناوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی، یکی از ملاک های مطلوب انتخاب سردبیران ایرنا است .

    ۴- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، گرایش های(سوگیری) سیاسی، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران ایرنا است .

    ۵- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، جنسیت، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران ایرنا است .

    ۶- به نظر می رسد از دیدگاه خبرنگاران گروه های داخلی خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، مناسبات و ارتباطات فردی، یکی از ملاک های موجود انتخاب سردبیران ایرنا است.

۱-۴ – جامعه آماری :

خبرنگاران گروه های خبری ایرنا .

۱-۵ – روش تحقیق :

پیمایشی .

۱-۶- روش تجزیه و تحلیل داده ها : استفاده از امار توصیفی و استنباطی  .

۱-۷ – متغیرها :

متغیر مستقل :

    ملاک های مطلوب و موجود انتخاب سردبیران خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)،

 متغیرهای وابسته : 

    – داشتن تحصیلات دانشگاهی تکمیلی مرتبط با روزنامه نگاری ،

    – داشتن سابقه کار حرفه ای (دستکم ۱۰سال )،

    – آشنایی با فناوری های نوین ارتباطی و زبان خارجی ،

    – گرایش (سوگیری سیاسی) ،

    – ارتباطات و مناسبات فردی و

    – جنسیت .