ازدواج نهادی است که از آن طریق مرد و زن و با هم پیمان زناشوئی می¬بندند.

یکی از مهمترین تغییرات اجتماعی اساسی که در طول تاریخ گذشته از دوره قاجاریه در ایران رخ داده تحولات مربوط به ازدواج و تشکیل خانواده است. این تغییرات شامل تحول در شکل و سن ازدواج، نوع خانواده و … و عوامل مؤثر بر آن است.

تعداد زوجات به دلایلی از جمله مشکلات اقتصادی و تغییر نگرش¬ها رو به کاهش است و شیوه همسرگزینی به دلیل تغییر در مفهوم ازدواج دچار تحولات بزرگی شده است در حال حاضر اکثر ازدواج¬ها بدون دخالت مستقیم والدین و براساس عشق و علاقه انجام می¬گیرد. تأخیر در سن ازدواج یکی از مهمترین ابعاد دگرگونی پدیده ازدواج بوده است. میزان تجرد قطعی بالا رفته و از عمومیت ازدواج به ویژه در سنین پائین کاسته شده است. در اثر این تحولات پیش رسی ازدواج که سابقاً در ایران مرسوم بود و همچنین ازدواجهای فامیلی به میزان قابل ملاحظه¬ای کاهش یافته است.

روند تحولات سن ازدواج در جامعه و روابط آن با تحولات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی مرتبط است در کشور ایران الگوی ازدواج از شکل سنتی به مدرن تغییر کرده است.

فهرست مطالب

چکیده

واژگان کلیدی

مقدمه

فصل اول:

۱-۱- بیان مسئله ۲

۱-۲- اهمیت و ضرورت مسئله ۲

۱-۳- انگیزه تحقیق ۲

۱-۴- اهمیت تحقیق ۲

۱-۵- پرسش های تحقیق ۳

۱-۶- قلمرو جغرافیایی تحقیق ۳

۱-۷- زمان تحقیق ۳

۱-۸- روش تحقیق ۴

۱-۹- روش جمع آوری اطلاعات ۴

۱-۱۰- پیشینه تحقیق ۴

۱-۱۱- مشکلات تحقیق ۵

۱-۱۲- ادبیات تحقیق ۵

فصل دوم :

۱-۲- جغرافیایی طبیعی ایران ۹

۲-۲- آب و هوای ایران ۱۰

فهرست مطالب

عنوان صفحه

۳-۲- پوشش گیاهی و جانوری ایران ۱۱

۴-۲- گروه قومی ۱۶

۵-۲- خط ۱۷

۶-۲- دین ۱۷

۷-۲- زبان ۱۷

۸-۲- جغرافیایی انسانی ایران ۱۸

۹-۲- جمعیت کشور ایران ۱۸

۱۰-۲- جغرافیایی اقتصادی ایر ان ۲۲

فصل سوم:

۱-۳- وصلت زناشویی ۲۵

۲-۳- نظریه های در مورد ازدواج ۲۶

۳-۳- نظام خویشاوندی ۲۸

۴-۳- انتخاب همسر ۳۱

۵-۳- شکل های مبادله ۳۲

۶-۳- شکل های خاص ازدواج ۳۴

۷-۳- روابط جنسی پیرازناشویی ۳۵

۸-۳- ممنوعیت ازدواج با محارم ۳۵

۹-۳- برون همسری ۳۵

۱۰-۳- درون همسری ۳۸

فهرست مطالب

عنوان صفحه

۱۱-۳- قومیت و الگوهای قومیت در ایران ۴۰

۱۲-۳- ازدواج در کشورهای جهان ۴۱

۱۳-۳- ازدواج در ایران ۴۲

۱۴-۳- ازدواج در ادیان و مذاهب ۴۵

۱۵-۳- اهداف زناشویی ۴۷

۱۶-۳- همسر گزینی ۴۸

۱۷-۳- پیوند با سنن ۴۸

۱۸-۳- همسان همسری ۴۹

۱۹-۳- خانواده ۵۲

فصل چهارم

۱-۴- آغاز کار سلسله قاجاریه ۵۷

۲-۴- نسب و گروه های قومی قاجاریه ۵۷

۳-۴- پادشاهان قاجاریه ۵۸

۴-۴- ازدواج در دوره قاجاریه ۶۲

۵-۴- ازدواج پادشاهان در دوره قاجاریه ۶۲

علل اجتماعی حرمسرا سازی ۶۳

۶-۴- مشخصات حرمسرای پادشاهی ۶۳

۷-۴- ازدواج در میان مردم ۶۷

۸-۴- اقلیت های مذهبی ۷۰

فهرست مطالب

عنوان صفحه

۹-۴- ازدواج در قشرهای مختلف ۷۰

۱۰-۴- طلاق و وضع بیوه زنان ۷۶

۱۱-۴- شیوه مجازات زنان بدکاره در دوره قاجار ۷۶

۱۲-۴- زن عصر قاجار در خانه و جامعه ۷۷

۱۳-۴- وضع اجتماعی زنان ۷۹

۱۴-۴- مدارس دختران ۸۲

۱۵-۴- انقراض سلسله قاجاریه ۸۳

فصل پنجم:

۱-۵- آغاز عصر پهلوی ۸۶

۲-۵- شاهان عصر پهلوی ۸۶

۳-۵- ازدواج در عصر پهلوی ۸۸

ازدواج پادشاهان و شاهزادگان در عصر پهلوی ۸۸

۴-۵- اقدامات مهم رضاشاه ۹۸

۵-۵- قشربندی جامعه در دوره پهلوی ۱۰۰

۶-۵- ازدواج در قشرهای مختلف مردم ۱۰۰

۷-۵- انقراض عصر پهلوی ۱۰۳

۸-۵- ممنوعیت در ازدواجها ۱۰۳

۹-۵- مراحل و شرایط ازدواج ۱۰۵

۱۰-۵- شرایط مهم در ازدواج ۱۰۶

فهرست مطالب

عنوان صفحه

۱۱-۵- مندرجات سند ازدواج ۱۰۸

۱۲-۵- مهر یا صداق ۱۰۹

۱۳-۵- جهیزیه ۱۱۰

۱۴-۵- شرایط صحت نکاح ۱۱۰

۱۵-۴- شرایط عاقد ۱۱۰

۱۶-۵- فواید ازدواج ۱۱۰

فصل ششم:

۱-۶- آمار ازدواج در ایران ۱۱۳

۲-۶- عوامل جسمی در سن ازدواج ۱۱۵

۳-۶- عوامل روانی در سن ازدواج ۱۱۵

۴-۶- عوامل اجتماعی –فرهنگی در سن ازدواج ۱۱۵

۵-۶- انتخاب همسر ۱۱۶

۶-۶- عوامل اقتصادی و اجتماعی ۱۲۰

۷-۶- اشتغال ۱۲۱

۸-۶- تفاوت آمار جمعیت در شهر وروستا ۱۲۲

۹-۶- ازدواج موقت ۱۲۲

۱۰-۶- تعریف ازدواج موقت ۱۲۳

۱۱-۶- عوامل مهم ازدواج موقت در ایران ۱۲۴

۱۲-۶- تعدد زوج ۱۲۴

فهرست مطالب

عنوان صفحه

نتیجه گیری ۱۲۷

منابع ۱۲۹

مقدمه:

ازدواج پیوندی است که بین زنان و مردان صورت می¬گیرد و یکی از مهمترین پدیده¬های اجتماعی است ولی شکل و نوع ازدواج در بین مردم متفاوت است و هر فردی هدفش از ازدواج، دلایل گوناگونی دارد البته عوامل گوناگونی دست در دست هم می¬دهند که شخص بتواند تعیین¬کننده ازدواجش باشد عوامل گوناگون سبب این عامل می¬شود؛ عواملی چون اقتصادی- فرهنگی- اجتماعی- سیاسی. کلودی اشتروس معتقد است که ازدواج برخوردی است دراماتیک بین فرهنگ و طبیعت یا میان قواعد اجتماعی جنسی.

ازدواج در دوره¬های مختلف گاه مثبت و گاهی منفی بوده و آثار این ازدواج¬ها بر جامعه و ساختار آن تأثیر گذاشته هر چه زمان جلو می¬رود آگاهی و علم مردم بالا می¬رود سبب بروز تغییرات در زمینه ازدواج می¬شود زیرا همانطور که می¬دانیم این مسئله باعث می¬شود که افراد همانند گذشتگان خود در زمینه ازدواج رفتار نکنند. در گذشته مردم برحسب توانایی و امکانات خود با چند زن ازدواج می¬کردند ولی با گذشت زمان گاهی به تجرد قطعی می¬رسد.

مطالعات مربوط به ازدواج در ایران نشان می¬دهد تغییرات و تحولات زیادی در تمام زمینه¬های ازدواج صورت گرفته که این تحقیق به شناسایی عوامل مختلف در این زمینه می¬پردازد.

۱-۱- بیان مسئله

 بررسی مردم شناسی سیر تحولی ازدواج از دوره قاجاریه تا ایران فعلی از دیدگاه اجتماعی در این تحقیق به بررسی ازدواج شاهان قاجاری و دلایل نوع ازدواج و تعدد زوجات و همینطور تأثیر این ازدواج¬ها بر زندگی مردم و همینطور ازدواج در قشرهای مختلف مردم در دوره قاجاریه و همینطور تغییر و تحول ازدواج در عصر پهلوی و اصلاحاتی که شاهان دوره پهلوی در این زمینه ازدواج انجام داده¬اند. در دوره کنونی عواملی که سبب تغییرات در شکل و نوع و سن ازدواج می¬شود بررسی می¬گردد.

۲-۱- اهمیت و ضرورت مسئله:

در این مورد ما می¬فهمیم که هدف مردم در سه دوره مختلف در زمینه ازدواج چیست و به جنبه¬های فرهنگی- اقتصادی- جغرافیایی- سیاسی-اجتماعی در ازدواج دست می¬یابیم وهمچنین به ریشه¬یابی نوع ازدواج¬ها می¬پردازیم و عوامل مختلفی نیز که سبب تحولات در ازدواج شده است را بررسی می¬کنیم.

۳-۱- انگیزه تحقیق:

بررسی دقیق و تخصصی¬تر و شناخت کامل از ازدواج از دوره قاجاریه به بعد و همچنین تحلیل مردم¬شناسی در مورد ازدواج و پیامدهای حاصل تغییرات ازدواج در جامعه.

۴-۱- اهداف تحقیق:

اهداف تحقیق بررسی

ازدواج و همسرگزینی در بین شاهان قاجاریه.

ازدواج در بین طبقات مختلف مردم در دوره قاجاریه.

انواع ازدواج¬ها در دوره قاجاریه.

اهداف ازدواج¬ها در دوره قاجاریه.

تحول ازدواج در دوره پهلوی.

تأثیر تحولات جامعه بر ازدواج در دوره پهلوی.

تغییرات الگوی ازدواج در جامعه کنونی.

بررسی عوامل تغییر سن ازدواج در جامعه فعلی.

۵-۱- پرسش¬های تحقیق:

آیا پادشاهان در همسرگزینی معیار خاصی برای ازدواج داشتند؟

آیا ازدواج در بین طبقات مختلف، متفاوت است؟

آیا ازدواج انواع خاصی دارد؟

آیا ازدواجها دارای هدفهای خاصی بوده است؟

آیا تغییراتی در دوره¬های مختلف در زمینه ازدواج به وجود آمده است؟