تحلیل مردم شناختی تلویزیون و فرهنگ پذیری در خانواده  (مطالعه موردی محله خیابان دولت ، دانش آموزان اول و دوم ابتدایی )

  رسانه ها به عنوان یکی از نهادهای اجتماعی، کارکرد انتقال میراث فرهنگی و اجتماعی و ارزش های جوامع را بر عهده دارند، در عصر کنونی با توجه به نقش بارز آن ها در جامعه و اطلاع رسانی پیرامون موضوعات اجتماعی، فرهنگی ، سیاسی، سعی می¬کنند الگوهای نوینی را به جوامع وارد کنند، که جایگزین فرهنگ ها و ارزش ها و الگوهای سنتی می¬شوند و در این رهگذر رسانه ها، به عنوان عاملان تغییر و تحول در ارزش ها و هنجارها مطرح هستند و به طوری که سنت ها را به مبارزه می طلبند و به صورت یک عامل مؤثردر دگرگونی نگرش ها و رفتارهای نسل جدید عمل می کنند و همین امر میتواند منجر به شکاف نسلی و  عدم انتقال تجربیات نسل گذشته به نسل فعلی شود. در دوران کنونی نقش نهادهای اجتماعی همانند خانواده ، مدرسه و همسالان در اجتماعی کردن و فرهنگ پذیری کودکان ضعیف است  و در مقابل ، روز به روز بر اهمیت و نقش رسانه ها افزوده می شود  تا جایی که برخی از نظریه پردازان ارتباطی بر این باورند که رسانه ها الویت ذهنی و حتی رفتاری ما را تعیین می¬کنند و اگر چگونه فکر کردن را به ما یاد ندهند، اینکه به چه چیزی فکر کنیم را به ما می آموزند . بر همین اساس با توجه به نقش تأثیر گذار رسانه،  بالاخص تلویزیون، بر تمامی اعضای جامعه، مخصوصاً کودکان که فرآیند فرهنگ پذیری در آن ها یک سویه انجام می گیرد و در مقابل این وسیله تأثیر پذیر ، هدف اصلی این پژوهش بررسی و تحلیل مردم شناختی تلویزیون به عنوان یکی از رسانه های فراگیر و گسترده و در دسترس همگان بر فرهنگ پذیری کودکان در خانواده است که برای رسیدن به این منظور علاوه بر پژوهش اسنادی و کتا بخانه ای از 50 دانش آموز دختر اول و دوم ابتدایی مدرسه مهدا واقع در خیابان دیباجی جنوبی در منطقه 3 تهران مصاحبه به عمل آمد ومحقق به مشاهده مشارکت آمیز در جامعه آماری پرداخت وطی پژوهش این مسئله بدست آمد که تلویزیون باعث تغییراتی در باورها و ارزش ها ،عادات و علایق ،الگوهای فراغت ،ادبیات و فرهنگ تغذیه دانش آموزان مورد بررسی شده که میزان این تغییرات در دانش آموزانی که بیشتر تمایل به تماشای برنامه های تلویزیون داشتند و والدینی که توجه و نظارت کمتری نسبت به نوع برنامه ها و تعداد ساعات تماشای کودکان خود داشتند بیشتر و قابل لمس تر بود. 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                          صفحه

بخش اول :

1-1 پیش گفتار      2

1-2 مقدمه           3

1-3 بیان مسئله    4

1-4 اهمیت و ضرورت تحقیق  6

1-5 هدف ها ی پژوهش      7

1-6 سوالات پژوهش           8

1-7 پیشینه تحقیق             9

1-8 جامعه مورد بررسی       12

1-9 روش تحقیق    13

1-10 کلید واژگان   14

بخش دوم :

2-1 فرهنگ          16

2-2 فرهنگ از منظر صاحبنظران علوم اجتماعی   18

2-3 خصوصیات فرهنگ         21

2-4  فرهنگ به واقعیت معنا می بخشد            23

2-5 فرهنگ پدیده ای فراگیر است       23

2-6 فرهنگ امری مشترک است         23

2-7 فرهنگ یاد گرفتنی است            23

2-8 فرهنگ به عنوان یک رفتار اکتسابی            24

2-9 سطح های فرهنگ       25

2-10 طبقه بندی فرهنگها     25

2-11 ابداع فرهنگ پذیری     26

2-12 فرهنگ پذیری            27

2-13 نوسازی مفهوم فرهنگ             28

2-14 عناصرمهم در فرهنگ پذیری       29

2-15 روند ها و متغیرهای فرهنگ پذیری           30

2-16 انواع فرهنگ پذیری      30

2-17 انواع فرهنگ  پذیری از منظری دیگر           32

2-18 آژانس های فرهنگ پذیری         32

2-19 ماهیت رسانه            36

2-20 رسانه و فرهنگ پذیری             36

2-21 کارکردهای رسانه ها   37

2-22 رسانه ها و تغییر ارزشهای سنتی و شکاف نسلی   38

2-23 طبقه بندی نیاز های مرتبط با رسانه         45

2-24 تلویزیون        45

2-25 ویژگی های تلویزیون    36

2-26 تلویزیون به عنوان ابزاری فرهنگی             46

2-27 تلویزیون از دید نظریه پردازان        46

2-28 قدرت تلویزیون            48

2-29 کارکردهای مثبت تلویزیون          49

2-30 جنبه ها ی اجتماعی شدن کودکان          50

2-31 کارکردهای منفی تلویزیون         51

2-32 نقش ها و وظایف وسایل ارتباطی            53

2-33 کودک کیست            54

2-34 ویژگی های کودک در دوره ابتدایی           54

2-35 قابلیت های کودک نسبت به تلویزیون        56

2-36 ارتباط کودک و تلویزیون  57

2-37 کودکان قربانیان تلویزیون            58

2-38 چهارچوب نظری          59

....... نظریه فرهنگ و شخصیت          59

....... نظریه کنش متقابل نمادین        60

...... نظریه کارکردگرایی       61

بخش سوم : 

3-1 مقدمه           63

3-2 تلویزیون و تغییر در الگوهای گذران اوقات فراغت کودکان            70

3-3 تلویزیون و تغییر در عادات و سلایق کودکان   73

3-4 تلویزیون و تغییر در باورها نگرشها و ارزشهای کودکان   75

3-5 تلویزیون و تغییر در فرهنگ تغذیه    79

3-6 تلویزویون و تغییر در ادبیات کودکان  80

3-7 سوالات پرسیده شده از والدین     81

3-8 مصاحبه با والدین          81

3-9 مصاحبه با مربیان          86

3-10 نتیجه گیری   87

فهرست منابع       91

چکیده انگلیسی 

فهرست نمودارها

نمودار                                                                                    عنوان

نمودار شماره 1: نمودار سطح تحصیلات والدین    66

نمودار شماره 2: حدود ساعات تماشای تلویزیون             67

نمودار شماره 3: اولیت تماشای برنامه های تلویزیون         68

نمودار شماره 4: علت تماشای تلویزون             69

مقدمه: 

شتاب فرایند پیشرفت های فن آوری در دنیای معاصر و تحول سریع درامر ارتباطات ،مرکز ثقل تحولات اجتماعی بوده و در دهه های اخیر شاهد تحولات سریع و گسترده ای در تمامی ابعاد زندگی اجتماعی و فرهنگی و از جمله خانواده بوده ایم. نهاد خانواده تحت تأثیر عوامل متعدد درونی و بیرونی، این تغییرات  را تجربه کرده و شکی نیست که رسانه گسترده ای همچون تلویزیون، در فرهنگ سازی اعضای خانواده، بالاخص کودکان ، جایگاه بسیار برجسته ای دارد و تلویزیون در کنار پدر و مادر وفرزند، فرد چهارم خانواده است و از نظر آگاهی رسانی و راهنمایی چند جانبه ، مهم ترین و نزدیک ترین و سریع ترین  ابزار درک اطلاعات به شمار می رود. 

بنابراین جایگاهی که تلویزیون ،در انتقال ارزش ها و پیام ها و تثبیت یا تغییر و تزلزل فرهنگ ها و ارزش پیدا کرده است، بسیار حساس و خطیر است و گستردگی استفاده از این ابزار و داشتن مقبولیت گسترده نزد عموم مردم بر اهمیت موضوع می افزاید. 

گذشته از تأثیر گذاری عمومی و اجتماعی  تلویزیون، کودکان، از اثر پذیری بیشتری نسبت به این رسانه برخوردارند و اثر گذاری آن تا آنجا است که متخصصین آن رااز اركان مهم تربيتي ميشمارند. 

 3بیان مسئله :

 که دراین میان نقش رسانه های تصویری،  بالاخص تلویزیون، نسبت به سایر رسانه ها برجسته تر و درمقایسه با سایر رسانه ها از مطلوبیت بیشتری برخوردار است واین امر به خصوص آنجا تحقق می یابد که کودکان به عنوان متقاضیان جدی برنامه های  تلویزیونی مطرح هستند.