مقاله نظريه اسلام در مديريت‏ منابع انسانى

تعداد صفحات : 13 صفحه

فرمت : word ( قابل ویرایش )

قسمتی از متن:

فهرست مطالب:

نظريه رشد و مديريت رحمانى

- نظريه رشد در مديريت اسلامى‏

- انواع رشد

- مديريت مبتنى بر رشد از ديدگاه قرآن

- مديريت رحمانى يا رحيمانه‏

- مبانى مديريت رحمانى

- نظام مديريتى خداوند

- پردازش مديريت رحمانى

- چگونگى كشف و تبيين اصول مديريت رحمانى

- ارتباط مديريت رحمانى و نظريه رشد

- مديريت رحمانى رسول خدا(ص)

نظريه رشد و مديريت رحمانى

مديريت منابع انسانی جايگاه مهمى در مكاتب مديريتى كسب كرده است. در اين مديريت، آن‏چه بايد اداره شود، انسان‏ها هستند كه ركن اصلى هر سازمان به شمار مى‏ روند. نظريه اسلام در اين باره، «نظريه رشد» است كه شامل انسان و مواد، هر دو مى ‏شود؛ يعنى رشد انسانى و سازمانى را با هم در نظر مى ‏گيرد. اين نظريه را نخستين بار، استاد شهيد مطهرى در بيش از يك دهه پيش از انقلاب، در دو سخنرانى و مقاله «مديريت و رهبرى» و «رشد» عرضه كرد و با اين كار، پيش ‏قراول بحث مديريت اسلامى و عرضه كننده نظريه اسلامى براى آن شد.

نخست خلاصه‏اى از نظريه «رشد» استاد شهيد را مى ‏آوريم و سپس به استحصال نتايج و قواعدى از آن مى‏ پردازيم.

نظريه دوم، كه از قرآن كريم و معارف توحيدى استنباط مى ‏شود،«مديريت رحمانى» يا «مديريت رحيمانه» است كه شرح مديريت خداوند تبارك و تعالى بر انسان و جهان است كه مديريت ‏پژوهان اسلامى در روند تكاملى مباحث ادارى اسلام، به آن رسيده ‏اند و ما با تعريف و تعميق و گسترش آن، شاهد كشف يك مكتب مديريتى و حياتى و فطرى خواهيم بود. اين دو نظريه، به كمك هم، مديريت اسلامى را معرفى مى ‏كنند. هر دو نظريه، به اجمال در اين تحقيق بررسى خواهند شد.

- نظريه رشد در مديريت اسلامى‏

اگر بخواهيم براى رهبرى و مديريت، با همه گسترش و شمولى كه يافته است، مرادفى در مصطلحات اسلامى پيدا كنيم، بايد بگوييم كه ارشاد و رشد يا هدايت و رشد، قدرت رهبرى، همانا قدرت بر هدايت و ارشاد است. در اصطلاحات اسلامى، قدرت مديريت، همان است كه در اصطلاح فقه اسلامى، «رشد» ناميده شده است.

«رشد» در اصطلاحات عرفى و معمولى، كيفيتى جسمى و صفتى براى اندام است. قامت‏ها و اندام‏ها در اصطلاح و زبان فارسى امروزى، متصف به صفت رشد مى ‏شوند؛ ولى در اصطلاح فقه اسلامى، كيفيتى  روحى، يعنى نوعى بلوغ است، در مقابل بلوغ جنسى. از اين رو، گفته مى ‏شود كه كودك پس از بلوغ جسمى، بايد بلوغ روحى نيز پيدا كند تا بتوان اموال او را در اختيارش گذاشت. يا گفته مى ‏شود كه تنها بلوغ جنسى براى ازدواج كافى نيست، بلكه رشد و بلوغ روحى نيز لازم است. مقصود از رشد و بلوغ روحى، شايستگى و توانايى تشخيص، درك سود و زيان و لياقت اداره و رهبرى است. به بيان ديگر، رشد عبارت است از شايستگى و لياقت براى نگهدارى و استفاده و بهره‏بردارى درست از وسايل و سرمايه ‏هاى زندگى. تعبير درست درباره اندام زيبا، «رشاقت» است نه «رشادت».(1)

اگر انسان در يك موضوع به ‏خصوص، اين لياقت و شايستگى را داشت، رشد مخصوص به آن موضوع را دارد و براين اساس، مديريت، يكى از فروع مسأله رشد است.(2)

- انواع رشد

رشد به چهار دسته تقسيم مى ‏شود: رشد ملى، رشد فردى و اخلاقى، رشد اسلامى و رشد اجتماعى.

1. رشد ملى، لياقت و شايستگى يك ملت براى نگهدارى، بهره ‏بردارى و سود بردن از سرمايه ‏ها و امكانات طبيعى و انسانى خويش است.

2. رشد فردى و اخلاقى، استفاده درست از سرمايه ‏هاى فردى و اخلاقى درون يك شخص است. به بيان ديگر، يعنى خود، احساسات و عواطف، غرايز و سرانجام، قلب و دل خود را خوب اداره كردن؛ مانند رشد در عبادت و رشد در مديريت حافظه، كه هر كدام چگونگى بهره‏ بردارى بهتر از اين دو امتياز را بيان مى‏ كند.

3. رشد اسلامى، احساس مسؤوليت كردن در برابر اسلام، به عنوان يك سرمايه و ثروت معنوى و يك امكان فوق‏ العاده است.

4. رشد اجتماعى، توان مجهز كردن، تحريك و آزاد كردن نيروها و در عين حال، كنترل و در مجراى درست انداختن آن‏ها و سامان و سازمان بخشيدن به آن‏ها است.(3)

يكى از سرمايه ‏ها و بلكه مهم‏ترين آن‏ها، سرمايه انسانى است و اداره اين سرمايه و نگهدارى آن و هدر ندادن آن و استفاده و بهره ‏بردارى صحيح از آن رشد است بهره‏ بردارى از سرمايه‏ هاى انسانى، به كار گرفتن آنها، پرورش دادن آنها و بهره‏ بردارى از آنها و سامان دادن به آن‏ها، آزاد كردن، حرارت بخشيدن و از سردى و خمودى خارج كردن آن‏ها و باز كردن آن‏ها، يعنى پاره كردن زنجيرهاى معنوى و روحى آن‏ها، يعنى «يضع عنهم اصرهم و الاغلال التى كانت عليهم» .(4) اين چنين رشدى همان است كه امروز به نام «مديريت» و يا رهبرى ناميده مى‏ شود.(5)