فهرست مطالب

فصل اول

کلیات

1-1- مقدمه

1-2- مفهوم تدریس

1-3- ویژگی های تدریس

1-4- مهمترین عوامل موثر بر تدریس 

 1-5- مفهوم یادگیری

1-7- عوامل موثر بر یادگیری

1-8- تفاوت یادگیری و عملکرد

1-6- تفاوت یادگیری و تدریس

1-9- رویکردهای جدید در فرآیند تدریس

1-10- مهارت های لازم برای تدریس

1-11- اصول تعیین و انتخاب روش های تدریس

1-12- اصول مبتنی برروان شناسی جدید   

1-13- اصول مبتنی بر عملکردهای اجتماعی

1-14- اصول مبتنی بر هدف های وسیع دوره ی ابتدایی

1-15- مفهوم تکالیف درسی :

 1-15-1- جنبه ی ارزشمند تکالیف خانگی 

1-15-3- انواع تکلیف

1-16- منابع تعیین تکالیف درسی

1-17- اصول و ویژگی های مطلوب تکالیف خانه

 1-15-2- اهداف و تاثیرات تکالیف خانگی

1-18- انواع الگوهای  تدریس

1-19- الگوهای انفرادی

1-19-2- یادگیری کنترل خود ( مدیریت رفتار خویشتن )

 1-20- الگوهای اجتماعی

1-20-1- مشارکتی

1-20-2- ایفای نقش

1-20-3- روش بحث گروهی : 

1-21-3- ساخت گرایی

1-21- الگو اطلاعات پردازی

1-21-1- یادیاری

1-21-2- کاوشگری :

1-21-5- پیش سازمان دهنده  

1-21-4- بارش فکری :

1-21-7- تفکر استقرائی :

1-21-6- بدیعه پردازی

2-1- مقدمه

فصل دوم

فناوري آموزشي و روشهای تدریس متنوع

2-2- مركز يادگيري كلاس درس :

2-3-  مواد آموزشي :

 2-5- طرح کلاس

2-4- نكـات اساسي

2-6-  آموزش با هدف بستر سازي فرهنگي

2-7- روشهاي نوين تدريس

 2-7-1  روش كنفرانس (گرد هم آيي)

2-7-2-  روش شاگرد – استادي

2-7-3- روش چند حسي (مختلط)

2-7-6-شيوه سخنراني

2-7-7-  شيوه بازگويي

2-7-5- روش پروژه اي

2-7-8-شيوه پرسش و پاسخ

2-7-9- شيوه تمريني

2-7-10-  شيوه بحثي

2-7-11- شيوه نمايشي

2-7-12-شيوه آزمايشي (روش اجرا كردن يا يادگيري بوسيله عمل)

2-7-14- استفاده از منابع ديداري و شنيداري

 2-7-13-شيوه گردش علمي

2-7-15-   الگوي كاوشگري به شيوه حقوقي

2-7-17-  الگوي ايفاي نقش

2-7-16- الگوي آموختن كنترل خود

2-7-19- روش تدريس كارگاهي

2-7-18-  روش كارگاهي

2-7-20- الگوي دريافت مفهوم

2-7-21-الگوي تفكر استقرايي

2-7-23- الگوي پيش سازمان دهنده

2-7-22-الگوي آموزش كاوشگري

2-7-24- الگوي يادسپاري

2-7-26- الگوي كاوشگري علمي

2-7-27-  الگوي تدريس غير مستقيم

2-7-25- الگوي رشد عقلي

2-7-29- الگوي آگاهي يابي

2-7-28- الگوي بدايع پردازي (افزايش تفكر خلاق)

2-7-30-الگوي ديدار در كلاس درس

2-7-32-  الگوي آموزشي براي رشد مفهوم و مهارت

2-7-31- الگوي يادگيري در حد تسلط ، آموزش مستقيم 

2-8-  فضاهاي آموزشي

2-9- عوامل مؤثر بر يادگيري

2-9- 1-  آمادگي (readiness )

2-9- 2- انگيزه (motive ) و هدف (goal )

2-9- 3- تجارب گذشته

فصل سوم

نقش رسانه آموزشی در تدریس

3-1- رسانه های آموزشی

3-2- نقش حواس در یاد گیری :

3-3- اهداف در تدریس این مفهوم:

3-4- اهداف و آثار درتدریس به این شیوه :

3-4-1- آثار تربیتی:

3-5- الگوی استفاده از رسانه های آموزشی در تدریس

3-4-2- آثار اجتماعی:

گام اول : شناسایی یادگیرندگان ( تجزیه و تحلیل ویژگیهای یادگیرندگان )

گام دوم : بیان اهداف آموزشی

گام سوم : انتخاب رسانه و مواد آموزشی

گام چهارم: استفاده موثر از رسانه ها و مواد آموزشی

الف –آموزشی

ب- کمک آموزشی

گام پنجم : اجرا به وسیله یادگیرنده

گام ششم : ارزشیابی

فصل چهارم

تدریس اثر بخش

4-1-تدریس اثر بخش

4-2- چگونگی یادگیری دانش آموزان

4-3- طراحی تجربه یادگیری

4-4- توجه به تفاوتهای فردی دانش آموزان

4-5- وظایف و خصوصیات معلم در تدریس اثربخش

4-6- توانایی در مدیریت و تدریس کلاسی

 4-6-1- طرح درس:

4-6-2- ارائه درس وکنترل آن :

4-6-3- سنجش و ارزیابی :

4-7- ارتباط با دانش آموزان

4-8- رسیدگی به رفتار ناشایست دانش آموزان

4-9- ارزیابی کار

4-10- نتیجه

منابع

فصل اول

کلیات

1-1- مقدمه

انسان موجود پیچیده و شگفت انگیزی است. هنگام رویارویی با یک انسان با دنیای عظیمی رو به رو می‌شویم که سیر در آن و یافتن پیچ و خم‌های آن مهارت و آگاهی زیادی را می‌طلبد...

 داشتن یک ارتباط کمابیش سالم با انسانهای اطرافمان ، مستلزم آشنا شدن با ویژگیهای عمده رفتاری آنان است. این آشنایی و مهارت علی‌رغم تصور عمومی ، نه تنها از طریق تحصیل و مطالعه بدست نمی‌آید بلکه نحوه سلوک با مردم هنری است.

احتمال دارد یک نانوا بیشتر از یک پزشک در آن ظاهر باشد. داشتن تعامل با اطرافیان‌مان در گرو شناختی صحیح و البته نه همه جانبه از افراد است چرا که هیچگاه نمی‌توان یک انسان را از تمامی جوانب شناخت. هنگامی که یک شناخت کلی از افراد بدست می‌آوریم می‌توانیم در جهت سازگار کردن خودمان با او و همچنین او با خودمان گامهای موثری برداریم.

1-2- مفهوم تدریس

 مجموعه فعالیت های از قبل طراحی شده و هدفمند معلم که وضعیت را برای تغییر و بهبود رفتار و کسب تجربه در دانش آموزان ایجاد کند تدریس گفته می شود. 

1-3- ویژگی های تدریس

1.   هدفمند بودن فرآیند تدریس برای تغییر رفتار

2.   رابطه ی معلم و دانش آموز به صورت متقابل 

3.     وجود شرایط خاص کلاس

1-4- مهمترین عوامل موثر بر تدریس 

1.     معلم

2.     دانش آموز

3.     کار افزارها

4.     محتوای آموزشی

 1-5- مفهوم یادگیری

 تغییرات نسبتاً پایدار در رفتار افراد که در نتیجه ی تجربه به دست می آید .

1-6- تفاوت یادگیری و تدریس

 1- یادگیری ممکن است در هرجا و زمانی صورت بگیرد اما تدریس تنها در کلاس درس رسمی و با حضور معلم ودانش آموزان صورت می گیرد.

2- آموزش های عمومی هم شاید منجر به یادگیری شوند اما تدریس محسوب نمی شوند.

3- هر تدریسی منجر به یادگیری نمی شود.

1-7- عوامل موثر بر یادگیری

1-     توجه به نیاز ها ، احساسات وعلایق

2- تجارب گذشته ی دانش آموزان

3- آمادگی دانش آموزان 

4- روش تدریس معلم

5- فضا و تجهیزات و محیط یادگیری

 6- شخصیت و نقش معلم 

1-8- تفاوت یادگیری و عملکرد

 یادگیری کسب دانش ومهارتها و نگرشهاست و عملکرد کاربرد دانش و مهارتها ونگرش هاست . 

1-9- رویکردهای جدید در فرآیند تدریس

  1- استفاده از بازی ها و سرگرمی های آموزشی

2- استفاده از نظریه های روانشناختی در آموزش   

 3- پیوند دادن موضوع درس با زندگی روزانه دانش آموزان 

4- فعال بودن دانش آموزان در جریان تدریس و کسب تجارب آموزشی

5-  توجه به مهارت های اساسی

 6- جلب مشارکت و همکاری والدین

 7- استفاده از انواع روش های تدریس

1-10- مهارت های لازم برای تدریس

 1- شناخت شیوه های تدریس

2- داشتن شخصیت مناسب

3- دارا بودن توانایی عملی تدریس

 4- طرح ریزی عقلانی

 5- داشتن مهارت های حرفه ای تدریس

 6- یادگیری مستمر

1-11- اصول تعیین و انتخاب روش های تدریس

 1-  اصول مبتنی برروان شناسی جدید

 2- اصول مبتنی بر عملکرد های اجتماعی

 3- اصول مبتنی بر هدف های وسیع دوره ی ابتدایی

1-12- اصول مبتنی برروان شناسی جدید   

1-   روش تدریس باید برای رشد مهارت های اساسی در دانش آموزان ، موقعیت های معنا دار ایجاد کند .

2-  روش تدریس باید با نیاز ها و علایق دانش آموزان مرتبط باشد تا اهداف تربیتی برای دانش آموز قابل فهم شود و زمینه ی فعالیت در کلاس برای وی به منظور دستیابی اش به اهداف آموزشی و تربیتی فراهم شود .

3-  روش تدریس باید با خواسته های فعلی دانش آموزان متناسب بوده و علاقه ی آنها به یادگیری را نیز پرورش دهد .

4- روش تدریس باید آزاد اندیشی و تخیل پروری و خلاقیت را در دانش آموزان ایجاد نماید .

5-  روش تدریس باید با استفاده از مواد عینی  و قابل درک ، زمینه یادگیری را برای دانش آموزان فراهم سازد .

6- روش تدریس بایدبه گونه ای اجرا شود که امکان تحقق یادگیری در سه سطح شناخت و دانش تقویت گرایش ها و عواطف و کسب مهارت های حرکتی و عملی را فراهم نماید .

1-13- اصول مبتنی بر عملکردهای اجتماعی

1-  روش تدریس باید همکاری متقابل معلم و دانش آمزان را در جنبه های تدریس از جمله طراحی ، اجرا و ارزشیابی فراهم کند .

2-   ایجاد گر و تقویت کننده سازگاری با خود و با دیگران و گروه پذیری

3-  ایجادگر تعادل در نقش هدایت گر معلم و نقش یادگیرنده دانش آموز

4-  ایجادگر فرصت های پذیرش مسئولیت ، تصمیم گیری و تعهد نسبت به کار به منظور تقویت رشد اجتماعی دانش آموزان باشد .

1-14- اصول مبتنی بر هدف های وسیع دوره ی ابتدایی

1- در بر گیرنده ی همه ی جنبه های رشد باشد

 2- بین فعالیت های جسمی و ذهنی تعادل برقرار کند     

 3- زمینه ی موفقیت در فعالیت و کسب رضایت را فراهم نماید

 4- به گسترش مهارت های تفکر حل مسئله ، مشارکت ، مدریت شخصی و دیگر مهارت ها در کنار مهارت های اساسی گوش دادن ، خواندن و نوشتن حساب کردن بیانجامد.

1-15- مفهوم تکالیف درسی :

تکالیف درسی جز پایدار آموزش هستند که با مانوس کردن دانش آموزان با موضوعات درسی در جهت دست یابی آنها به اهداف متعدد آموزشی "فرصت یادگیری " ایجاد می کنند .

 1-15-1- جنبه ی ارزشمند تکالیف خانگی 

تکالیف خانگی منجر به افزایش توان مطالعه ، آموختن مسئولیت و تعهد ، مشارکت والدین ، نظم و انضباط در دانش آموزان و عمق بخشیدن به یادگیری می شوند .

 1-15-2- اهداف و تاثیرات تکالیف خانگی

1-     باعث تمرین و تکرار موضوع درس و تثبیت یادگیری می شود .

2-     باعث مشارکت فعات دانش آموز در امر یادگیری می شود .

3-     موجب رشد شخصی و خود انضباطی دانش آموز می شود .

4-     باعث مروردرس و آمادگی بیشتر دانش آموز در جهت یادگیری مباحث جدید می شود

5-     موجب خود سنجی دانش آموز و اصلاح نقایص اش در زمینه ی موضوع درسی می شود .

1-15-3- انواع تکلیف

 1- تکلیف از نظر محتوا ( تمرینی – آماده سازی – بسطی و امتدادی – خلاقیتی )

2-  تکلیف از نظرساختار ( عمومی  -  گروهی _ انفرادی )

1-16- منابع تعیین تکالیف درسی

1- اهداف درسی

2- روش های تدریس

1-17- اصول و ویژگی های مطلوب تکالیف خانه

 1-  تکالیف نباید به عنوان ازار تنبیه استفاده شود

2-  تکالیف باید در حد توان و سطح رشد دانش آموز باشد.

3-   تکالیف باید جذاب بوده و از فعالیت های کلاسی متمایز باشند

4-   ارائه ی راهنمایی های لازم معلم به دانش آموزان در مورد تکلیف موردنظر

5-   کنترل مداوم تکالیف و بازخورد دادن به دانش آموزان به منظور ایجاد تعهد و انگیزه بخشی به آنها

6-  نظر خواهی از دانش آموزان در مورد نوع تکلیف به منظور ایجاد حس مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس و یادگیری بهتر می شود.

1-18- انواع الگوهای  تدریس

1.   انفرادی ( مشاوره ای  ، غیرمسقیم -  کنترل خود )

2.     اجتماعی ( مشارکتی – ایفای نقش – بحث گروهی)

3.     اطلاعات پردازی ( یادیارها – کاوشگری – ساخت گرایی – بارش فکری – پیش سازمان دهنده – بدیعه پردازی – تفکر استقرائی)

4.     سیستمهای رفتاری ( یادگیری در حد تسلط – آموزش مستقیم – شبیه سازها )

1-19- الگوهای انفرادی

1-19-1- غیرمستقیم (مشاوره ای )

         در این الگو ، معلم نقش تسهیل گر و مشاور و راهنما را برای هدایت دانش آموز به بیان نکات درسی ، عاطفی و شخصی در محیطی امن و قابل اعتماد دارد و به طور فعال موجبات همراهی فراگیر را در مراحل گوناگون فرآیند یاددهی – یادگیری فراهم می کند تا دانش آموزان به درک جدیدی از  مسئله برسند هر هنگام لازم بود معلم در حل مشکلات به آنها یاری می رساند.

 مراحل تدریس غیرمستقیم :

 1- تعریف و توصیف وضعیت موجود

 2-  کشف مشکل

 3- رشد بینش دانش آموز ، حمایت معلم از دانش آموز

 4- طرح ریزی و تصمیم گیری 

1-19-2- یادگیری کنترل خود ( مدیریت رفتار خویشتن )

            در این الگو ، معلم کمک می نماید تا دانش آموزان فعالیت های شخصی شان را با برنامه ریزی هدف دار کنترل کنند و نیز زمینه هایی را فراهم می کند تا دانش اموزان رفتارهای اشتباهشان را اصلاح نمایند.

 مراحل یادگیری کنترل خود

1- ارائه ی اصول و برنامه هریزی کنترل از سوی معلم

 2- تعیین نقطه شروع برنامه با همکاری معلم و دانش آموزان

3-  تهیه و تدارک برنامه ی مشخصی توسط دانش آموزان

 4- تعهد اجرای برنامه از سوی دانش آموزان

 1-20- الگوهای اجتماعی

1-20-1- مشارکتی

در الگوی یادگیری مشارکتی ، کلاس به گروههایی با ترکیب متفاوت اما یکدیگر پذیر تقسیم می شوند. هر چند اعضای هر گروه به هم نزدیک باشند در یادگیری و عملکرد مؤثرتر است اما باید اعضای هر گروه از گروههای دیگر اندکی دور باشند. ابزار کار بین گروهها به شیوه ای مساوی باید تقسیم شودو هر فرد باید موفقیت خود را موفقیت گروه و موفقیت گروه را موفقیت خود بداند. با فعالیتی ساده مثل هم خوانی تدریس آغاز می شود .