اسناد

قبل از پرداختن به بحث اسناد تعاريفي چند در اين رابطه بيان مي كنيم.

هايدر(1958)به نقل از خداپناهي (1379) مي گويد كه اسناد عبارتست از فرآيندي كه افراد بكار مي برند تا رويدادها(رفتارها) را به عوامل زير بنايي آنها پيوند دهند.

تمز^[1]و وريشن^[2](1997)توضيح ميدهند كه اسنادها گمانهايي هستند كه درباره علل رفتار ديگران و خودمان داريم . اين گمانها تأثير عمده اي در ارتباطات اجتماعي دارند .

بارتال^[3] (1978)اظهار مي دارد كه اسناد استنباطي است كه يك مشاهده گر درباره علل رفتار خود يا ديگران بعمل مي آورد.

ولفولك (1993) اسناد را اين گونه تعريف مي كند كه اسناد چگونگي تبيينات و توجيهات ودرك موفقيتها وشكست ها مي باشد .

تمز و وريشن در مورد اين كه چرا مردم اسناد سازي مي كنند ، توضيح مي دهد كه عمدتاً ساختن اسنادها به اين دليل است كه مردم نياز به درك رفتار خود و ديگران دارند. فرض اساسي صاحبنظران اسناد براين متكي است كه انسان مي خواهد درباره ساختار علي محيط خويش هر چه بيشتر شناخت پيدا كند وبداند كه چه واقعه اي رخ داده است و اين واقعه به چه انگيزه اي قابل اسناد است.

تمز و وريشن (1997) توضيح ميدهد كه مردم علت رويدادي را جستجومي كنند كه آن رويداد توجه آنها را جلب كند ، تأثير شخصي بر آنها داشته باشد و آن رويداد براي آنها غير منتظره باشد.

نظريات مختلفي رابطه بين رفتار، شناخت وجنبه هاي مختلف اسناد ، دلايل اسناد و تأثير فرآيند اسناد بر رفتار را مورد بررسي قرار مي دهند،نظريات اسنادي بر شناخت و ادراك فرد از رويدادها مبتني بوده و بر اين باورند كه انسانها بر انگيخته شده اند تا ساختار رفتارهاي خويش و رفتار هاي ديگران را هر چه بيشتر مورد بررسي قرار دهند و نسبت به آنها شناخت پيدا كنند.

نظريه هاي اسنادي

يكي از نظريه پردازاني كه بعنوان پرچمدار نظريه اسناد محسوب مي شود هايدر است.هايدر هم در زمينه علتها و هم در زمينه ابعاد اسناد به بررسي و تحقيق پرداخته است.

هايدر (1958)

هايدر براي اولين بار در مورد علل رفتار و رويدادها و درك اين علل و توضيحاتي كه افراد در اين رابطه بكار مي برند صحبت مي كند. او اعتقاد دارد كه انسانها همواره در پي شناخت و ارزيابي محيط هستند . هايدر رفتار را تابعي از عوامل فردي و محيط مي داند.

(عوامل محيطي ، عوامل فردي) تابعي = رفتار                             B^[4]=F(P^[5],E^[6])

هايدر دريافت كه اگر چه تببين هاي فراواني بر رويدادهاي مختلف وجود دارد، اما مناسب است كه آن تببين ها را در دودسته عمده و اساسي شخصي (دروني) و موقعيتي (بيروني) تقسيم كنيم(سابيني ،1992). چنانچه انسان در شناخت و ارزيابي عوامل دروني و بيروني دچار اشتباه گردد يا تنها يكي از عوامل را مورد توجه قرار دهد دچار خطاي اسنادي^[7]مي گردد. بنابراين اگر عوامل به درستي شناخته نشود و مورد تجزيه و تحليل قرار نگيرد ممكن است انتظارات غلطي در فرد شكل بگيرد واين انتظارات مباني رفتار آينده فرد تلقي شود.بدين ترتيب قضاوت ما در يك موقعيت وامكان دگرگوني آن در آينده تا حد زيادي به اسنادما به عوامل دروني و بيروني بستگي دارد .
(خداپناهي ،1379).

هايدر در يك طبقه بندي عوامل را به سه دسته پايدار و ناپايدار ، دروني وبيروني و قابل مهار و غير قابل مهار تقسيم مي كند .به فرض كوشش شخصي به عنوان يك عامل دروني و قابل مهار مي باشد .در صورتي كه كوشش فرد ديگر به عنوان يك عامل بيروني قابل مهار مي باشد ويا توانايي شخص به عنوان يك عامل دروني ، غير قابل مهار و پايدار توصيف شده است درصورتيكه دشواري تكليف به عنوان يك عامل بيروني ، غبر قابل مهار وپايدار در نظر گرفته شده است.

جدول 2-1-طبقه بندي ادراك موفقيت و عدم موفقيت (خداپناهي،1379)

جونز و ديويس ديگر نظريه پردازان روانشناسي اجتماعي در پي شناخت افراد از طريق مشاهده و استنباط از رفتار مي باشند كه در ذيل به توصيف آن مي پردازيم.

نظريه جونز^[8]وديويس^[9](1956)

جونز و ديويس نظريه خود را بنام استنباط متناظر^[10]در سال (1965) اينطور بيان كردند كه هدف فرآيند اسناداستنباط از رفتار مشاهده شده و تطابق آن رفتار با خصوصيات پايدار در فرد مي باشد .به عبارتي اين نظريه به يك موضوع اساسي مي پردازد واينكه چگونه خصوصيات افراد را از روي رفتارشان استنباط كنيم. چنين استنباطي ضروري است زيرا مردم از خود علائمي كه صفات ثابتشان را آشكار كند بروز نمي دهند .بنابراين اگر مايل باشيم كه افراد پيرامون خود را بهتر بشناسيم ودرك كنيم بايستي رفتار آنها را مشاهده كنيم و براي نيل به نتايجي درباره آنان از اين مشاهده آگاهي دهنده استفاده كنيم.

جونز و ديويس بيان مي دارند كه استفاده از رفتار ديگران به عنوان راهنمايي براي درك انگيزه ها يا صفات پايدارشان مي تواند ما را بطور جدي به اشتباه بيندازد.بر طبق ديدگاه جونز وديويس اين تكليف دشوار را بايد از طريق توجه روي انواع معيني از اعمال كه به احتمال زياد در اين خصوص آگاهي دهنده اند انجام دهيم. اول اينكه رفتارهايي كه به نظر مي رسد آزادانه انتخاب شده اند در نظر بگيريم و رفتارهايي كه به گونه اي بر فرد تحميل شده اند كنار بگذاريم و دوم اينكه توجه دقيق خود را بر رفتارهايي متمركز كنيم كه اثرات غير متعارف توليد مي كنند . از نظر جونزوديويس تلاش براي درك افراد بايستي بيشتر روي اعمالي متمركز گرددكه از مطلوبيت اجتماعي^[11] كمتري برخوردار است (ماليم^[12]،2000)

هارولد كلي در ادامه تحقيقات انجام شده در زمينه اسناد به موضوعي در روانشناسي اجتماعي مي پردازد كه از اهميت خاصي برخوردار است او براي بررسي و درك بيشتر رفتارهاي اجتماعي سه معيارثبات ، تمايز وهمرايي را بيان مي كند كه در اينجا به توضيح آن مي پردازيم .

نظريه كلي (73-1972)

هارولد كلي در سال (73-1972) تئوري مشهوري را درباره معيار سه بعدي براي كمك به تعيين رفتار بيان كرد.او مطرح مي كند كه عمل شخص بطور عمده ناشي از علل بيروني يا علل دورني است واين علل روي سه بعد اساسي تمركز دارند. اين سه بعد عبارتنداز :

1-   همرايي يا توافق كه به گستره‌اي اشاره دارد كه ديگران نيز نسبت به يك رويداد يا محرك خاص به شيوه اي يكسان واكنش نشان ميدهند.

2-   ثبات كه به گستره‌اي اشاره مي كند كه فرد به رويداد يا محرك در موقعيتهاي ديگر نيز به شيوه اي مشابه واكنش نشان ميدهد.

3-   تمايز كه به گستره‌اي اشاره دارد كه فرد نسبت به رويداد يا محركهاي مختلف به شيوه اي يكسان واكنش نشان نخواهد داد(بارن^[13]،1992).

طبق نظركلي (1972)به نقل از لوك بدار و همكاران (1999) ترجمه گنجي (1380) مابه شيوه مشابه عمل مي كنيم تا بدانيم كه مثلاًچرا وقتي به دوستمان زنگ زديم با سردي پاسخ داد. نظريه كلي اسناد را از طريق ادراك رابطه بين رفتار وعلت رفتار كه در طول زمان و بطور منظم تغيير مي يابد ، تبيين مي كند . از نظر كلي در اين زمينه سه سوال به ذهن ما مي رسد:

1-   آيا دوست من، هر وقت كه به او تلفن مي زنم به همين شيوه عمل مي كند؟ (معيار ثبات)

2-   آيا دوست من، تنها زماني كه من به او تلفن مي زنم به همين شيوه عمل مي كند؟ (معيار تمايز)

3-   آيا هر وقت كه به يك نفر تلفن مي زنم به همين شيوه پاسخ مي دهد؟(معيار همرايي)

    به نظر كلي ثبات، تمايز و همرأئي معيارهايي هستند كه براي بيان رفتار ديگران بكار مي بريم. پاسخ مثبت به سه سؤال بالا موجب مي شود كه ما به اسناد بيروني حكم كنيم.

پاسخ منفي به سه سؤال بالا براي ما ارزش نخواهد داشت. زيرا علت خارجي رفتار دوستانمان خودما خواهيم بود. زماني كه ما رفتار ديگري را به تركيبي از اين عوامل نسبت دهيم يعني تركيبي از اسنادهاي دروني و بيروني پاسخ به سؤالات اول و دوم مثبت و پاسخ به سؤال سوم منفي خواهد بود.

 پژوهشهاي زيادي نشان داده اند كه ما واقعاً درباره علل رفتار ديگران به روشي كه كلي پيشنهاد مي كند فكر مي كنيم(ديويسن^[14]ونيل^[15]، 2001)

 جمع آوري اطلاعات درباره همرايي ثبات و تمايز در مورد رفتار ديگران نياز به تلاش بيشتري دارد. در حقيقت تعجبي ندارد كه افراد تمايل به دور شدن از چنين فعاليتهاي

شناختي دارند و به آساني از رفتار ديگران نتيجه گيري مي‌كنند. آنها از تجارب گذشته خود استفاده كرده و ياد گرفته اند كه رفتارهاي خاصي را به عوامل دروني و رفتارهاي ديگري را به عوامل بيروني اسناد بدهند. براي مثال بيشتر مردم اعتقاد دارند كه موفقيت ناشي از عوامل توانايي و كوشش است(دو عامل دروني)، بنابراين وقتي آنها به يك فرد موفق روبرو مي شوند فرض مي كنند كه اين پي آمد ناشي از يك يا چند عوامل دروني است و برعكس بيشتر مردم خنديدن با صداي بلند را عموماً به يك عامل بيروني اسناد مي دهند (وجود عوامل خنده آور) در صورتيكه چنين نتيجه گيري سريع ميتواند اشتباه باشد. موفقيت به همان اندازه كه ناشي از عوامل دروني است ميتواند ناشي از عوامل بيروني باشد.. بعضي از افراد اظهار ميدارند كه وقتي تحت فشار قرار مي گيرند موفقيت كسب مي كنند. به عبارتي اشاره مي كنند كه شانس يك علت عمده در پيشرفت آنها بوده است. مشابه با اين گاهي مردم به خاطر يك علت دروني مي خندند. (به خاطر چيزي كه به ذهن مي آورند مي‌خندند)

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 42

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابعکامل