تفاوت های دو نوع مواد اعتیادآور یعنی مواد مخدر سنتی و محرک صنعتی و دلایل گرایش بیشتر جوانان به مواد مخدر صنعتی و شیمیایی، به ویژه شیشه قابل توجه و جالب است. مواد مخدر سنتی مثل تریاک، هروئین و سایر فرآورده های طبیعی، معمولا دارای آثار و عوارض جسمانی زودرس و مشخصی هستند. به طور مثال فرد مصرف کننده به سرعت تکیده و لاغر می شود. لب های سیاه و رنگ پوست تیره، خمیدگی قامت و چهره پژمرده، از دیگر علائم بارز و ظاهری معتادین به مواد مخدر است.

اما مصرف کنندگان شیشه، به جز تغییر در اندازه و ابعاد مردمک چشم، زخم های احتمالی در گوشه های کناری زبان و مقدار کمی لاغری، نشانه های جسمی مشخصی ندارند. پرحرفی، پرفعالیتی و پس از آن یاس و افسردگی، جزئی از تغییرات رفتاری مصرف کنندگان است. بروز توهم و اختلالات شناختی و در نتیجه احتمال انجام رفتارهای پرخطر، از عوارض قطعی مصرف شیشه است که در درازمدت نمایان می شود. مصرف مواد مخدر سنتی نیاز به محل و وسائل خاصی دارد، در حالی که مواد صنعتی را می توان در هر محلی و با یک وسیله ساده و قابل حمل و مخفی کردن در جیب مصرف کرد. مواد مخدر سنتی دارای بوی مخصوص و قابل تشخیص هستند، در حالی که مواد محرک صنعتی غالبا دارای بو نبوده و اطرافیان قادر به تشخیص آن نیستند. از همه بدتر و مهم تر اینکه مواد مخدر سنتی دارای علائم خماری یا محرومیت از مواد هستند؛ به این معنی که معتاد پس از گذشت ۴ تا ۱۲ ساعت از آخرین مصرف دچار علائم ناخوشایندی مثل آب ریزش از چشم و بینی، بی قراری، دردهای عضلانی، مشکلات گوارشی به صورت دل پیچه و اسهال و در نهایت تشنج خواهد شد اما در مورد مصرف شیشه معمولا مدت های طولانی و حتی تا یک ماه پس از آخرین مصرف، علائم محرومیت از مواد یا خماری بروز می کند. به همین دلیل خانواده ها و اطرافیان به ندرت می توانند اعتیاد عزیزان شان به شیشه را تشخیص دهند و در صورت شک کردن، به دلیل عدم آگاهی از نحوه خماری در شیشه تصور می کنند که فرد مورد نظر معتاد نیست چراکه دچار علائم خماری نشده است. در ادامه نگاهی به انواع مختلف مواد صنعتی و خصوصیات آن ها می اندازیم.

دى متامفتامين هيدروكلريد يا به زبان عاميانه كريستال يك ماده قدرتمند، اعتيادآور، مخدر محرك و به شكل تركيبى و مصنوعى است. كريستال به شكل بزرگ و شفاف و مانند كريستال هاى واقعى و به رنگ هاى صورتى، آبى و سبز يافت مى شود. اين ماده همچنين در خيابان به اسامى «مت»، «تينا» و در بعضى مواقع «آيس» و «شيشه» شناخته شده است. افرادى كه در كارنامه خود به دنبال تنوع هستند رو به اين ماده مى آورند. كريستال اغلب به صورت تفريحى براى بالابردن و وسعت دادن به لذات جنسى و در بعضى موارد براى بيدار ماندن مصرف مى شود.

مانند ديگر انواع متامفتامين ها، كريستال معمولاً به شكل هاى سيگارت، بلعيدنى، مايع خوراكى يا تزريقى و در موارد نادر حتى به صورت شياف مقعدى استعمال مى شود. اثر كريستال هم مانند هر نوع ماده ديگرى در اشخاص مختلف متفاوت و وابسته به عواملى چون سايز، وزن، سلامت فرد، مقدار مصرف، روش استفاده و سابقه مصرف دارد. همچنين عوامل محيطى تاثير اين ماده را در فرد تحت الشعاع قرار مى دهد و اينكه فرد به تنهايى يا در جمع و در مهمانى مواد مصرف كرده باشد مى تواند در اين تجربه تاثير بگذارد. كريستال يا شيشه محرك بسيار قوى است كه فعاليت هاى مركزى سيستم عصبى را سرعت مى دهد. اگرچه گزارش كمى از مرگ و مير ناشى از استعمال مستقيم كريستال شده است ولى بايد اين نكته را مورد توجه قرار داد كه اين ماده بسيار اعتيادآور و نسبت به ديگر آمفتامين هاى ديگر از نظر اجتماعى، عاطفى، روانى و حتى تحركى آسيب بيشترى به فرد وارد مى كند. استفاده دوز بالاى كريستال مى تواند موجب آسيب مهلك در رگ هاى مغزى و در نهايت مرگ شود. ديگر تاثيرات فيزيكى معمول ناشى از استعمال كريستال شامل موارد زیر اند: خشكى دهان، افزايش سرعت تنفس، سردردهاى طاقت فرسا، حالت تهوع، تعرق بيش از اندازه بدن، سرگيجه، بالارفتن فشارخون، بالارفتن حرارت بدن ، تپش قلب، خشكى، سوزش و ترك لب ها، بزرگ شدن مردمك چشم، سياهى رفتن چشم، لرزش دست ها و انگشتان. استعمال كريستال روى رفتار شخص نيز تاثير مى گذارد: افزايش حركت هاى فيزيكى، نوعى حالت سرخوشى ، ناآرامى، اضطراب و دلواپسى، پرخاشگرى، خشونت و رفتار خصمانه، بيخوابى شديد، حمله هاى ناگهانى هراس و اضطراب پارانويا (جنون سوءظن) همراه با توهم، نشاط و دلخوشى بيش از حد، پرچانگى، تكرار حرف ها و كارهاى ساده، تغيير ناگهانى در رفتار و گفتار و اختلال در درك، اختلال و بى نظمى در وظايف كليه و ريه، بى اشتهايى و در نتيجه سوء تغذيه و كم وزنى مفرط، عوارض قلبى.

مواد شیمیایی کوکائین هیدروکلورید با نام کراک شناخته می شوند. عده ای از افراد مبتلا به این مواد با انجام عملیات شیمیایی خاصی هیدروکلورید را از این مواد جدا می کنند که این عمل باعث تقویت و شدید اثر این مواد می شود. کراک فرم تقویت شده کوکایین به صورت جامد است و به این دلیل کراک نام گرفته که موقع گرم شدن و استنشاق کردن می شکند. با توجه به این که این ماده به صورت آماده موجود است، افراد معتاد نیازی به تجهیزات شیمیایی برای تقویت این مواد ندارند و می توانند آن ها را به راحتی در بسته هایی اغلب ۳۰۰ تا ۵۰۰ میلی گرمی خریداری کنند که هر بسته برای ۲ تا ۳ استنشاق کافیست. در دهه ۷۰ میلادی کوکائین ماده بسیار گرانی بود و کمتر استفاده می شد ولی با ابداع کراک ارزان قیمت، توان خرید این ماده آسان شد و عده زیادی از معتادان به سمت این مواد کشیده شدند. عواملی مثل راحتی مصرف و راحتی پنهان کردن این مواد نیز باعث افزایش شدید استفاده از آن ها شد. اداره کل آزمایش قدرت مواد مخدر تخمین زده اند که قدرت کراک ۷۵ تا ۹۰ درصد قوی تر از کوکایین است. در زیر لیستی از تاثیرات جسمی کوکائین ذکر شده است: تغییر در فشار خون ضربان قلب و تنفس، حالت تهوع، استفراغ، اضطراب، تشنج، بیخوابی، بی اشتهایی که باعث سوء تغذیه و کم شدن وزن می شود، عرق سرد، باد کردن و خون ریزی پوسته غشا ماده مخاطی، بی قراری، آسیب به حفره بینی، آسیب به ریه و حمله های قلبی.

به دلیل اینکه کراک فورا وارد مغز می شود شانس ایجاد کما و مرگ بسیار زیاد است. اثر کراک پس از ۵-۷ دقیقه فورا از بین می رود و فرد معتاد می خواهد فشار عصبی را با استفاده بیشتر این مواد از بین ببرد و این چرخه باعث ایجاد اعتیاد مفرط به این مواد می شود.

ال. اس. دی. که نام کامل آن لیزرژیک اسید دی‌اتیل‌آمید می باشد، از مواد توهم‌زاست که در قارچ ارگو وجود دارد. ال. اس. دی. سبب ایجاد اختلال در خلق و خوی فرد می‌شود، شناخت زمان و مکان را مختل، فرد را دچار خوشی بی‌جا، خودستایی، احساس سبکی و بی‌وزنی، هذیان و افسردگی کرده و ممکن است مصرف کننده را به خودکشی و آدم‌کشی بکشاند. با مصرف ال. اس. دی. توهم‌های بینایی و شنوایی دست می‌دهد و اشباح خیالی جای خاصی در ذهن فرد باز می‌کنند. به دلیل خاصیت توهم‌زایی شدید ال.اس.دی باید آن را یکی از مواد بسیار خطرناک تلقی کرد که نسل جوان را در معرض تهدید قرار داده است.

اکستازی از نوعی آمفی تهيه ميگردد و در قالب قرص هایی به اشكال و اندازه هاي گوناگون گرد، كپسول و مايع موجود است. این ماده توهم زاست و معمولا با نشاسته، پودر تالك و رنگ، كافئين، آمفي تامين و افدرين تركيب گشته و اثر آن ۲۰ دقيقه پس از مصرف ظاهر مي گردد. اكستاسي هم محرك است و هم توهم زا. افزايش انرژي و حس خوشي، تشدید اصوات و رنگ ها و احساسات در ذهن فرد، افزايش ضربان قلب، افزايش اعتماد بنفس و خودستایی، احساس تهوع، اضطراب، احساس صميميت با ديگران، ساييدن دندان ها به يكديگر، كاهش اشتها، تعريق، احساس شديد لذت، گرمي و شادي، از اثرات این روانگردان است و مصرف آن شما را به رقصيدن وا مي دارد. چون بيشتر در كلوب ها از آن استفاده مي گردد و در پي فعاليت شديد مانند رقصيدن، سبب افزايش شديد گرماي بدن مي شود و فرد براي رفع تشنگي ممكن است آب فراوان بنوشد كه اين خود سبب رقيق شدن بيش از حد خون و از ميان رفتن تعادل سديم خون شده و موجب تورم اعضاء بدن همچون مغز و در نهايت مرگ فرد مي شود.

به شکل گرد سفيد رنگ و يا خاكستري، كپسول یا قرص است و براي آن كه قابل دود كردن گردد آن را كريستاليزه مي كنند. نحوه استعمال این مخدر به صورت استنشاق، دود كردن، تزريق و يا حل درون مايعات خوراکی است و اثرات آنی آن مانند هيجان زدگي، اعتماد بنفس بالا، افزايش هوشياري، ازدیاد انرژي، كاهش اشتها و بي خوابي ۳ الي ۴ ساعت بعد ظاهر مي گردد. دركوتاه مدت سبب احساس اضطراب، افسردگي و خستگي پس از استعمال مي شود و افزايش ضربان قلب و تنفس، اختلال در ديد، خشكي دهان، سرگيجه و خشونت، مرگ ناگهاني و سكته قلبي از جمله اثرات بعدی آن است. استعمال آمفیتامین در دراز مدت سبب توهم، وحشت زدگي، كاهش وزن، آسيب به مغز و حافظه، تشنج و مرگ مي گردد.

شکل ظاهری آن به صورت مايعی بي رنگ و بي بو داخل بطريهاي كوچك ویا بصورت كپسول است و نحوه استعمال اش خوراکی می باشد. مقادير كم آن اثرات شبيه الكل دارد و مصرف زيادش به مانند اكستاسي عمل مي كند. تهوع، خواب آلودگي، احساس گم گشتگي، تشنج و مشكلات تنفسي از خطرات استعمال جی اچ بی اند.