بهداشت درمحيط جامعه و بهداشت حرفه اي

انسان، از آغاز آفرينش، براي پويايي زندگي خود، به كار و كوشش مجبور بوده و در اين راه، سختي هاي بسيار متحمل شده است. نيروي كار هر كشور، به ويژه كشورهاي در حال توسعه، بخشي از پر اهميت از سرمايه هاي ملي دانسته شده و از پايه هاي توسعه ي اقتصادي و اجتماعي انگاشته مي شود. از اين رو، حفاظت از تندرستي نيروي كار و بهسازي محيط كار، از اهميتي شايان توجه برخوردار است.

توسعه پایدار بعنوان یک استراتژی برای تامین نیازهای جامعه ، بدون ایجاد اثر سوء بر بهداشت وسلامت ومحیط زیست وبدون به خطر انداختن منابع پایه جهانی وبالاخره بدون به خطرانداختن قابلیتهای تولید در آینده به شمار می آید ( اعلامیه کنفرانس بین المللی عالی ریو سال ۱۹۹۲)

بنابراین اعلامیه ، انسان نقش محوری در توسعه پایدار را داشته ومستحق برخورداری از یک زندگی بارور و سالم وهماهنگ با طبیعت است وبهداشت حرفه ای به عنوان عنصری پایه ، از اصول توسعه پایدار می باشد که  افرد شاغل در واحدهای شغلی را که  ممکن است در مواجهه با عوامل زیان آور تهدید کننده سلامتی قرار گیرند ، تحت پوشش قرار داده تا از آسیب دیدن سلامتی آنها پیشگیری نماید .

 نقش محوري بهداشت حرفه اي در توسعه پايدار

۱) پيشگيري از حوادث ،آسيب هاي و بيماريهاي شغلي و حفاظت كارگران در مقابل فشارهاي بيش از حد جسمي و رواني بر استفاده بهينه از منابع محدود موجود و به حداقل رساندن كاهش غير ضروري منابع مادي و انساني دلالت دارد.

۲) هدف از محيط كار ايمن و سالم ، بكارگيري ايمن ترين تكنولوژي همراه با مصرف انرژي كم ، ايجاد آلودگي كمتر و توليد مواد زائد كم مي باشد و در اغلب كشورها قوانين مربوط به بهداشت حرفه اي بر استفاده از بهترين تكنولوژي كه دسترسي به آن نيز ممكن باشد ، تاكيد دارد .

۳) بكارگيري اصول بهداشت حرفه اي موجب افزايش كيفيت محصولات ، بهره وري و فرآيند مديريت گرديده و بنابراين در ممانعت از افت غير ضروري انرژي و مواد و همچنين پيشگيري از اثرات ناخواسته بر روي محيط زيست نقش موثري خواهد داشت .

۴) اغلب مخاطرات محيط از محيط هاي كاري همچون صنعت ، كشاورزي ، حمل و نقل و خدمات ، ناشي مي شوند. كارشناسان و ديگر افراد مسئول در امر بهداشت حرفه اي به خوبي از فرآيندها و عواملي كه ممكن است براي محيط زيست مخاطره آميز باشد ، آگاهي دارند و اغلب اين اطلاعات در مراحل اوليه بروز مشكل در اختيار آن ها قرار مي گيرد و بنابراين قادرند پيشگيري هاي اوليه را انجام دهند در غير اين صورت عناصر مخاطره آميز در محيط پراكنده خواهند شد .

در مورد حفاظت محيط زيست وقتي كه مشكلات ناشي از سيستم هاي توليدي مطرح مي شود ، انتظار مي رود كه عملكرد بهداشت حرفه اي از نظر كارايي و صرف هزينه مورد تاييد قرار گيرد . به همين منظور در برخي كشورهاي صنعتي فعاليت هايي را براي برقراري ارتباط نزديكتر بين بهداشت حرفه اي و بهداشت محيط زيست آغاز نموده اند.

۵) هدف از خدمات بهداشت حرفه اي تامين سلامت و استفاده بهينه از توان كاري و رفاه كارگران مي باشد . وجود نيروي كار سالم ، بارور و باانگيزه عامل كليدي براي توسعه اقتصادي و اجتماعي محسوب مي شود . بعلاوه بهره وري و كيفيت بالاي كار مي تواند توليد سالم مواد و كالاهاو همچنين اقدام عملي دستيابي به اصول توسعه پايدار را تضمين نمايد .

۶) اكثر مخاطرات زيست محيطي ابتدا در محيط هاي كاري و يا جمعيت هاي كارگري مورد شناسايي قرار مي گيرند . بنابراين بهداشت حرفه اي در همان نقطه شروع يك سيستم ، اعلام خطر براي تعيين مخاطرات زيست محيطي را فراهم مي كند كه مي توان بر اساس آن مدل هاي موثري براي فعاليت هاي پيشگيري ارائه نمود .

۷) بيش از ۵۰% افراد بزرگسال در محيط كار در معرض عوامل زيان آور شيميايي ، فيزيكي ، بيولوژيكي ،ارگونوميكي يا استرس هاي رواني و فشار كاري بيش از حد قرار مي گيرند . در اين مورد براي دستيابي به يك زندگي سالم و بارور مي توان از بهداشت حرفه اي به عنوان ابزاري مناسب بهره گرفت.

۸) وضعيت كلي محيط زيست و اكوسيستم به طور مستقيم و غير مستقيم بر روي بهداشت كارگران در مشاغل مختلف كشاورزي ، معدن و ماهيگيري و توليد تاثير مي گذارد . بنابراين يك ارتباط دوجانبه بين ايمني و بهداشت حرفه اي از يك طرف و توسعه پايدار توام با محيط سالم از طرف ديگر وجود دارد .

۹) با توجه به اهميت رفاه افراد و براي توسعه اقتصادي و اجتماعي جوامع و كشورها ، خط مشي وجود دارد كه دستيابي هر فرد را به كار امكان پذير ساخته و آن ها را قادر مي سازد كه هزينه زندگي خود و خانواده شان را تامين نمايند . بالا بودن آمار شاغلين ، يك عامل كليدي در توسعه پايدار و ايمن كشورها محسوب مي شود ، در حالي كه افزايش نرخ بيكاري و تبعات منفي آن عاملي تهديد كننده براي اين توسعه به شمار مي رود .

۱۰) اختصاصا در كشورهاي در حال توسعه بهداشت و رفاه خانواده در گرو سلامتي و بهره وري نيروي كار آن خواهد بود بنابراين وضعيت زندگي اعضاي آن متاثر از اقدامات بهداشت حرفه اي خواهد بود در غير اين صورت با توجه به پايين بودن سطح بهداشت و كاهش توان كاري ، بحران شديدي در خانواده بوجود آورده و به طور غير مستقيم بهداشت، رفاه و اقتصاد جوامع را تحت تاثير قرار مي دهند .  

 بیان مأموریت بهداشت حرفه ای:

*حفظ و ارتقاء سطح سلامت نیروی کار از طریق شناسایی و ارزشیابی عوامل زیان آور محیط کار به منظور اطمینان از عدم وجود و یا زیر حد آسیب رسانی مخاطرات محیط کار و نیز انطباق محیط کار و کارگر و نیز بررسی سلامت شاغلین در حین کار.

اهداف کمی کلان بهداشت حرفه اي

 *حفاظت و ارتقاء هر چه بیشتر سلامت جسمی و روانی در مشاغل مختلف.

*پیشگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار.

*حفظ سلامتی کارگران در برابر کلیه عوامل زیان آور که در نوع و خصلت یک شغل وجود دارد.

*انتخاب فرد مناسب برای کار مناسب و تشخیص زودرس بیماریها و عوارض کاری.

اهداف کمی استانی در راستای دستیابی به اهداف کشوری

۱شرح وظايف واحد بهداشت حرفه اي مركز بهداشت استان:
سياستگزاري ،نظارت وبرنامه ريزي در زمينه امور بهداشت حرفه اي استان
انجام مطالعات و بررسي هاي لازمبمنظور آگاهي از وضعيت بهداشت حرفه اي كارگاهها و كارخانجات , معادن , مشاغلكشاورزي و خدمات در سطح استان
تشكيل جلسات با سازمانها و ارگانهاي ذيربط درزمينه جلب هماهنگيهاي بين بخشي بمنظور ارائه موثر خدمات بهداشت حرفه اي
برنامهريزي و پيگيري در جهت رعايت حدود ملي تماس شغلي عوامل زيان آور و كنترل عوامل زيانآور محيط هاي كاري با توجه به استانداردهاي موجود
عضويت در كميته هاي بدوي وتجديد نظر بررسي مشاغل سخت و زيان آور استان
صدور مجوز فعاليت و نظارت برشركت هاي و مراكز مجاز ارائه دهنده خدمات مهندسي بهداشت حرفه اي در سطح استان
صدور مجوز فعاليت و نظارت بر شركت هاي و مراكز مجاز ارائه دهنده خدمات طبكار در سطح استان

برنامه ريزي در زمينه بهبود شرايط كار و انجام معايناتدوره اي در مشاغل سخت و زيان آور
همكاري در ساير واحد ها در اجراي مراقبتهاياوليه بهداشتي( P.H.C )
فعاليت و نظارت در زمينه اجراي برنامه هاي بهداشت حرفهاي در قالب سيستم هاي شبكه بهداشتي و درماني كشور و پزشك خانواده
برنامه ريزي درزمينه توسعه , تاسيس , تجهيز و راه اندازي ايستگاههاي بهگر ،خانه هاي بهداشت كارگريو مراكز بهداشت كار
پيگيري و نظارت بر اجراي طرحها و برنامه هايبهداشت حرفه اي ابلاغي از سوي مركز سلامت محيط و كار ( سامانه جامع بازرسی بهداشت حرفه ای، برنامه بهداشت كشاورزي ،طرح بقا , برنامه تربيت بهگر , برنامه ارگونومي ،برنامه كنترل صدا،برنامه روشنايي محيط كار ، برنامه كنترل سيليس،برنامه حذفآزبست،برنامه كنترل مواجهه با جيوه،طرح خانه هاي بهداشت كارگري،ايمنيشيميايي،معاينات كارگري ، تشديد و هدفمند نمودن بازديدكارگاهي ، ... )
برنامهريزي , هماهنگي و پيگيري در زمينه تشكيل و ارتقا كارايي كميته هاي حفاظت فني وبهداشت كار
نظارت بر عملكرد دانش آموختگان بهداشت حرفه اي شاغل در مراكز بهداشتو كارگاهها و كارخانجات استان
برنامه ريزي در زمينه تشكيل دوره هاي آموزشي وبازآموزي بهداشتياران كار , بهورزان , كاردانهاي بهداشتي , اعضاء كميته هاي حفاظتفني و بهداشت كار و بازآموزي طب كار
هماهنگي و همكاري با كارشناسان آموزش بهداشتبمنظور ارائه برنامه هاي آموزشي بهداشت عمومي و حرفه اي
اجراي طرحهاي تحقيقاتي وهمكاري با موسسات و مجريان طرحهاي تحقيقاتي در زمينه مسائل مرتبط با سلامت شغلي