سیر تکوین مدیریت مشارکتی

مشارکت در اداره امور از دیرباز که گروه ها وسازمان های انسانی به وجود آمدند مورد توجه بوده است ، لذا پدیده نوینی در مدیریت تلقی نمی شود . در طول تاریخ از اصل مشارکت پیروی شده است و برخی مکاتب تاکید خاصی بر آن داشته اند . مشارکت یک مفهوم قدیمی است که در اداره امور عمومی و برخی افکار مذهبی نیز ریشه دارد . برای نمونه ، مشارکت بر مبنای مشورت در اسلام تحت عنوان  " شورا  " مورد توجه جدی قرار گرفته است . قرآن کریم تصمیم گیرندگان را مکلف می کند در اموری که نیاز به تحقیق و تفحص دارد بر مبنای مشورت به تصمیم گیری بپردازند ( شیخ ، 1381 ) .

پیدایش نظریه های کلاسیک که بر ساختار ، تخصص گرایی ، عقلانی بودن و نظم و ترتیب در سازمان ها تاکید می کرد موجب بروز تضادهایی بین فلسفه کلاسیک با روح و روان انسانی گشت و همین عامل سبب شد توجه اندیشمندان به روابط انسانی معطوف گردد . در سال 1972 التون مایو و همکارانش تلاش کردند میان شرایط کاری و بهره وری رابطه ای برقرار نمایند(اوبرایان ،1984 ) . با این مطالعات بود که اهمیت مدیریت مشارکتی برجسته تر شد و پس از مدتی، با تاکید بر جنبه های اجتماعی گروه های کار ، مکتب جدیدی به نام  "روابط انسانی " پایه گذاری شد که سعی می کرد بر مشارکت واقعی پای فشارد و آن را تبلیغ کند .

اندیشه مدیریت مشارکتی را ابتدا مولفان و محققان امریکایی مطرح کردند و برای اولین بار در ژاپن مورد انتقاد قرار گرفت و از آنجا به سازمان های تجاری اروپا و امریکا راه یافت . مدیریت مشارکتی با کار اندیشمندانی چون ارجریس (1975 ) ، مک گریگور(1960 )،لیکرت(1961)،هرزبرگ (1968 ) و لاولر (1986 )رو به رشد نهاد و با اشکال و عناوین مختلف ، نظیر مدیریت بر مبنای هدف ، نظام پیشنهادها، گروه های بهبود کیفیت و گروه های خودگردان به حیات خود ادامه داد . پیام اصلی تحقیقاتی که در این زمینه انجام می شد این بود که مدیریت مشارکتی شامل یک تغییر از سبک کنترل گرا به سبک مشارکت گراست( پارسی ،1383 )

به هر حال مدیریت مشارکتی یکی از عناصر نظریه کلاسیک و شکل توسعه یافته سیستم های مدیریتی قبلی می باشد . نظریه های سازمانی و مدیریتی مختلفی در طول سال ها با تاکید بر تصمیم گیری مشارکتی شکل گرفته اند که مهم ترین آنها شامل مدیریت کیفیت فراگیر ( گرانت و همکاران ، 1992 ) ، یادگیری سازمانی (داگسون ، 1993 )، نظریه قدرت دهی ( براون و  لاولر،1992 ) و دموکراسـی صنعتی ( دوبر ،1992 ) است .