این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق سنجش ارزش ویژه برند می باشد. در بخش اول مبانی نظری سنجش ارزش ویژه برند تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه تحقیق سنجش ارزش ویژه برند در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.

از اواخر دهه 1980 و با مطرح شدن فلسفه مدیریت ارزش محور، ارزش ویژه برند به یكی از مفاهیم كلیدی بازاریابی هم در بحث تئوری‌های مدیریتی و هم در بحث وظایف مدیریتی تبدیل شده است. (سرینواسان و همكاران،[1] 2005). موضوع برند بحث بسیار وسیعی است كه در برخی از كشورهای جهان حتی به عنوان یك رشته تحصیلی مجزا در سطح كارشناسی ارشد و دكتری ارائه می‌شود. و این در حالی است كه بسیاری از مردم ایران و حتی آنهایی كه تحصیلات دانشگاهی دارند با مفهوم برند آشنایی ندارند و اغلب برند را به عنوان مارك تجاری و یا سایر اجزاء برند در نظر می‌گیرند. ارزش ویژه برند به عنوان یكی از پیامدهای برند و برندسازی مطرح می‌شود و یكی از موضوعاتی است كه طی 20 سال اخیر مورد توجه قرار گرفته است و این خود باعث شده كه تحقیقات بسیار زیادی در سطح جهان در رابطه با ارزش ویژه برند (به عنوان مثال، تاكنون احتمالاً بیش از 300 مدل در رابطه با ارزش ویژه برند ارائه شده است) انجام شود.

برند، دارائی با ارزشی است و در گذر زمان می­بینیم که سرمایه­گذاری­های کلانی برروی آن صورت گرفته است. حرکت­هایی که برای نخستین بار ارزش ویژه برند را نمایان نمود، دو حرکت غیرعادی بود. یکی در سال 1985 و دیگری در سال 1987 بود. در سال 1985 میلادی، رِکیت و کُلمن[2] بهای خوبی را برای خرید سرقفلی[3] برند ایرویک[4] از سیبا- گایگی[5] پرداخت کردند و این بهای پرداختی به خاطر موارد غیرقابل تعریفی مانند ارزش مشتریان این برند و ارزش ویژه برند بود. در سال 1987، گرندمت[6]، شرکت هیوبلین[7] را که صاحب برند اِسمیرنُف[8] بود خریداری نمود. گرندمت اعلان کرد که برای برندهای جدیدش 599 میلیون فرانک در ترازنامه منظور خواهد کرد. این دو حرکت غیرمعمول بودند ولی انقلابی نبودند. انقلاب واقعی در عرصه ارزش ویژه برند زمانی رخ داد که فیلیپ موریس[9] در سال 1988 مبلغ 9/12 میلیارد دلار برای خرید شرکت مواد غذایی گرفت[10] پرداخت کرد. این مبلغ 4 برابر ارزش دفتری دارائی­های ملموس آن شرکت بود (شورتون، 2002، ص، 65).

در اوایل دهه 80، مدیران بازاریابی در آمریکا از واژه ارزش ویژه برند برای نخستین بار استفاده کردند (باروایز[11]، 1993). بعدها افراد آکادمیک نیز از این اصطلاح استفاده کردند-( لوتسر[12] در سال 1998، فرگوهر[13] در سال 1989، آکر در سال 1991، آمبلر[14] در سال 1992 و کلر در سال 1993.) از اواخر دهه 80 به علت رایج شدن فلسفه مدیریت ارزش مدار، ارزش ویژه برند- چه در تئوری و چه در عمل- به یکی از مفاهیم مهم بازاریابی در عرصه مدیریت تبدیل شد. نیاز به سنجش ارزش ویژه برند منجر به ایجاد مدل­های بسیار در نقاط مختلف جهان شده است. تا سال 2005 بیش از 300 مدل مختلف ایجاد شده است. بیشتر این مدل­ها بر دیدگاه مصرف­کننده و خریدار تمرکز دارند (بِرمن، جاست- بنز و ریلی[15]، 2008).

ارزش ویژه برند در سال 1988 توسط موسسه علوم بازاریابی امریکا[16] به این صورت تعریف شد که مجموعه­ای است از رفتارها و ارتباطات مصرف­کننده­ی برند، اعضای شبکه و کانال برند و شرکت مادر که موجب می­شود برند بتواند سود بیشتری نسبت به زمانی که بدون نام برند باشد کسب کند (لوتسر، 1988). یک سال بعد، فرگوهر ارزش ویژه برند را به عنوان ارزش افزوده شده به شرکت، تجارت و یا مصرف­کننده­ای که کالای همراه با برند را خریداری می­کند معرفی کرد (فرگوهر، 1989). در تعریف ساده و در عین حال عمیق اَمبلر، ارزش ویژه برند چیزی است که ما در سر خود داریم و همراهمان است (اَمبلر، 1992). ارزش ویژه برند ارزش افزوده­ای است که با محصولات و خدمات همراه می­شود. آکر ارزش ویژه برند را به عنوان مجموعه­ای از دارایی­ها و تعهداتی که با نام و سمبل (علامت) برند مرتبط است تعریف کرد (آکر، 1991). این ارزش می­تواند در قالب نحوه­ی نگرش، احساس و عمل مشتریان در ارتباط با برند انعکاس یافته یا در قیمت­ها، سهم بازار و سودی که برند برای شرکت به ارمغان می­آورد منعکس شود. ارزش ویژه برند یک دارایی غیرقابل لمس و بسیار مهم برای شرکت­ها است که هم ارزش مالی و هم ارزش روانشناختی دارد (کاتلر و کلر، 2007، ص 276).

در ذیل تعاریف دیگری از ارزش ویژه برند آمده است:

- تعریف واژه ­نامه بین­المللی بازاریابی[17] از ارزش ویژه برند:

ارزش­ها، دارائی­ها سرمایه­ها و ادراکات مربوط به یک محصول، خدمت یا ایده که به آن اختصاص می­یابد و به وسیله سازنده­ی آن محصول، خدمت یا ایده ترویج داده می­شود. ارزش ویژه برند به تعهدات و مسئولیت­هایی که با برند مرتبط است نیز اطلاق می­شود (یادین، 2002، ص 53).

- تعریف دیدگاه (مصرف­کننده) محور[18] از ارزش ویژه برند:

ارزش ویژه برند، وضعیت و قدرت برند و توانایی آن برای برآورده­کردن و بالابردن انتظاراتی است که   مصرف­کنندگان از این انتظارات برای تعریف گروه محصول ایده­آل[19] استفاده می­برند و این خود بیانگر این است که چگونه مصرف­کنندگان گروه محصول را می­بینند و چگونه پیشنهادات گروه محصول را مقایسه می­کنند و سرانجام اینکه به خرید این گروه از محصول می­پردازند (پسیکف[20]، 2006، ص 30).

- تعریف نیکولینو[21] (2001، ص77) از ارزش ویژه برند:

ارزش ویژه برند، مجموعه تمام ارزش­های متفاوتی است که افراد به نام یک برند اضافه می­کنند که این ارزش­ها می­تواند ترکیبی انتخابی از فاکتورهای کارکردی و احساسی باشد. ارزش ویژه برند ناملموس است و در ذهن افراد قراردارد. در عین حال قابل تبدیل شده به پول است.

موسسه علمی بازاریابی[22] ارزش ویژه برند را چنین تعریف می‌كند:

مجموعه‌ای از تداعی‌ها و رفتارها در بخش مشتریان برند، اعضای كانال و شركت مادر كه به برند امكان می‌دهد میزان بیشتری درآمد داشته باشد یا حاشیه سود بیشتری نسبت به زمانی كه بدون برند است داشته باشد و این به برند مزیت قوی، پایا و متمایزی را در مقابل رقبا می‌دهد (گردن،[23] 2002).

فهرست مطالب

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه ی تحقیق 
مقدمه 10
2-1- مفاهیم برند 11 
2-1-1- اهمیت برند 13
2-1-2- ارزش اقتصادی برند 16
2-1-3- برندینگ 16
2-1-3-1- برندینگ خدمات  17
2-1-4- مفهوم ارزش ویژه برند 23
2-1-5- اهمیت ارزش ویژه برند  28
2-1-6- رویکردهای سنجش ارزش ویژه برند  30
2-1-6-1- رویکرد درون به بیرون  30
2-1-6-2- رویکرد بیرون به درون  33
2-1-6-3- رویکرد ترکییی 45
2-1-7-1- مدل ارزش ویژه برند آکر 49
2-1-7-2- مدل ارزش ویژه برند کلر 67
2-1-7-3- مدل ارزیابی دارایی برند رابکیم 70
2-1-7-4- مدل ایکویتر برند 72
2-1-7-5- مدل اینتر برند 72
2-1-7-6- مدل برندز 73
2-1-7-7- مدل رزونانس برند  74
2-1-8- مدل مفهومی تحقیق 79
2-1-9- چهارچوب نظری تحقیق 80
2-1-10- آشنایی با صنعت بیمه 83
2-1-10-1- مفاهیم بیمه 85
2-1-10-2- تاریخچه بیمه 87
2-1-10-3- خصوصی سازی صنعت بیمه  90
2-1-10-4- طرح تحول صنعت بیمه 91
2-1-11- پیشینه تحقیق 94
2-1-11-1- مروری بر تحقیقات گذشته خارجی 94
2-1-11-2- مروری بر تحقیقات گذشته داخلی 95

منابع

شکل‌ها
شکل 2-2- مدل نتمیر و همکاران 41
شکل 2-3- مدل تیلور و همکاران 42
شکل 2-4- دسته بندی رویکرد ارزش ویژه برند والستر 43
شکل 2-5- مدل ارزیابی ارزش ویژه برند جهانی 47
شکل 2-6- چگونه ارزش ویژه برند ارزش زایی میک ند 51
شکل 2-7- ابعاد دانش برند کلر 68
شکل 2-8- مدل برند یانگ و رابیم 72
شکل 2-9- هرم رزونانس برند 77

جداول
جدول 2-2- تحقیقات انجام شده بر روی ارزش ویژه برندکیم و کیم 48

نمودارها
نمودار 2-1- ارزیابی کیفیت خدمات و محصولات 23