بررسی جنسیت و آثار آن در حقوق کیفری ایران

نوع فایل: word

قابل ویرایش 147 صفحه

چکیده:

در این پژوهش تاثیرات جنسیت در حقوق كیفری ایران با مراجعه و ملاحظه قوانین و مقررات اعم از ماهوی و شكلی مورد بررسی قرار گرفت كه مقنن با مد نظر قرار دادن جنسیت زن و مرد،تفاوت و تمایز در برخی موضوعات را اعمال كرده است. در عناوین مجرمانه جرایمی شناسایی گردیده است كه مختص جنس معینی بوده و در سن مسئولیت كیفری و زمان آن زن و مرد وضعیت یكسانی ندارند. به نحوی كه شروع مسئولیت كیفری زن زودتر از مرد است. در میزان دیه و پذیرش پرداخت دیه دیگری شرایط مساوی بین آنان حاكم نیست و زن جزء افرادی كه عهده‌دار دیه دیگران هستند، محسوب نمی‌گردد. در تخفیف و تشدید مجازات اثر جنسیت قابل‌ملاحظه و موارد تخفیف مجازات هر یك در مقایسه با دیگری احصاء شده است. اثبات جرم و اجرای مجازات مباحثی می‌باشند كه زن و یا مرد بودن در آن بی‌تاثیر نیست. شهادت زنان در بعضی جرایم قابل پذیرش نبوده و در قسامه جز زمانی كه مدعی یا مدعی‌علیه باشند، نقشی ندارند. در قتل عمد اگر قاتل پدرو یا جدپدری باشد، اجرای قصاص ممكن نیست و چنانچه مقتول زن باشد، باید ابتدا نصف دیه مرد را پرداخت، آنگاه قصاص را اجرا كرد. قانونگذار در شیوه و كیفیت اجرای حد رجم و حد جلد و موارد تاخیر اجرای مجازات و مجازات‌های قابل تاخیر نیز جنسیت را مؤثر و بین زن و مرد تفاوت قائل شده است.

مقدمه:

انسان به عنوان كسی كه خداوند به او بزرگواری بخشیده و بر تمام آفریدگان جهان برتری داده و در زمین جانشین خود قرار داده، حقوقی را نیز دارا است. همان انسانی كه چنان مقام و منزلتی را دارا است، وظایف و تكالیفی نیز برای او مقرر گردیده تا بتواند در جمع بین حق و تكلیف و عمل به آن به هدف نهایی كه قرب الی‌الله است نائل شود. انسان‌ها از لحاظ توانایی و شایستگی و ارزش در جهت تكامل هیچ‌گونه تفاوتی با یكدیگر ندارند و در دارا شدن حق و تكلیف نیز نمی‌توان برای آنها تفاوتی قائل شد. لیكن هر گاه اجتماعی را به وجود آورند، در اعمال و اجرای حق در جهت نظم بخشیدن به جامعه و روابط اجتماعی و دیگر امور مربوط به آن ممكن است به لحاظ شرایط و اقتضائات جامعه و طبیعت ذاتی بشر، تمایزاتی از جهات گوناگون پدید آید. در عالم حقوق همه انسان‌ها در برابر قانون یكسان بوده و فرقی بین آنان وجود ندارد. در حقوق كیفری كه قواعد آن آمره و مربوط به نظم عمومی جامعه است، وضعیت حاكم، برای همه شرایط مساوی را مقرر می‌نماید. در حقوق كیفری ایران كه ملهم از حقوق اسلامی است، هیچ‌گونه تبعیضی علیه هیچ فردی روا نمی‌شود. اصولاً از نظر قانونگذار جنسیت در وضع مقررات و تعیین عناوین كیفری و دلایل اثبات جرم و میزان مجازات و مسئولیت بی‌تاثیر است و همه افراد از نگاه قانون برابر فرض شده‌اند، اما این اصل با توجه به عرف و اعتقادات حاكم بر جامعه در موارد خاصی كه مربوط به خلقت ذاتی و میزان حضور در اجتماع و فعالیت‌ها و نوع روابط و كاركرد و ویژگی‌های فیزیكی و روحی افراد می‌شود، ثابت و لایتغیر نیست و تحت تاثیر جنسیت موجب تصویب مقرراتی شده كه با بررسی آن تفاوت بین دو جنس در موضوعات مختلف آشكار می‌گردد. زیرا حقوق جزا رشته‌ای است كه از یك سو به جرایم و واكنش‌های كیفری و از طرف دیگر به چگونگی اثبات و اجرای آن پرداخته است، كه در این میان هر یك از زن و مرد را می‌توان در تاثیر‌گذاری جنبه‌های مختلف حقوق جزا موثر تلقی نمود. مقنن جمهوری اسلامی ایران در مسئول دانستن افراد در امور كیفری ضمن توجه به جنس آنان زمان شروع مسئولیت هر یك را متفاوت از دیگری و در تعیین عناوینی كه دارای مجازات و وصف مجرمانه است روشی را برگزیده كه زن و یا مرد بودن عنوان خاص خود را داشته باشد و چنانچه درمقام اثبات جرم به عنوان دلیل مثبت ان باشد اثارهریک متغیراست.درحقوق کیفری ایراننوع و میزان مجازاتی كه در بعضی جرایم برای مرد مقرر گردیده در همان موضوع با مجازات جنس مخالف فرق دارد ودر اجرای مجازات ضمن وجود اختلاف وتفاوت در شیوه وکیفیت اجرا مواردی که موجب تاخیرمیشوندو مجازات‌های قابل تاخیر برای مرد و زن یكسان نمی‌باشد، وضع چنین مقرراتی باعث شده است تا عده‌ای آن را برتری مرد نسبت به زن و تبعیض (چه مثبت و چه منفی) علیه زنان و مخالف حقوق بشر تلقی كنند و علیه مقررات كه عمدتاً بخشی است كه از حقوق اسلامی اقتباس شده است، موضع‌گیری و انتقاد و تبلیغ نمایند. همین امر سبب طرح مسائل و مباحث مربوط به حقوق زن در جهت دفاع و حمایت از زنان برای داشتن حقوق مشابه و یا مساوی با مردان گردیده است. اما در مورد مردان با نگرشی كه در بعضی افراد وجود دارد مبنی بر برتری نسبت به زن، تلاشی در جهت شناسایی حقوق واقعی و قانونی آنان تحت عنوان حقوق مرد و امثال آن صورت نگرفته است. آنچه مرا در انتخاب عنوان پایان‌نامه ترغیب نمود همین امر و مباحث مربوط به حقوق زن و مرد و تفاوت‌های بین آن دو و عدم وجود منبع و موضوع جامع در امور كیفری هر دو جنس – كه بتوان به آسانی بهره برد- می باشد. درباره موضوع انتخابی با بررسی قوانین و مقررات كیفری و منابع مرتبط ضمن شناسایی عناوین و مسائل گوناگون كه تاثیرپذیر از جنسیت بوده است، هر یك از مسائل توصیف و بعضاً تحلیل خواهد شد، به طوری كه مطالعه‌ و مراجعه‌كننده به رساله قادر خواهد بود مسائل كیفری مربوط به هر جنس را فراگرفته و بشناسد.

نظر به اینكه انعكاس ابعاد مختلف این پژوهش در مقدمه آسان نیست لذا به صورت خلاصه در چند بند ذیل ارائه می‌گردد:

فهرست مطالب:

چكیده

مقدمه

1- بیان مساله

2- اهمیت تحقیق     

3- هدف تحقیق        

4- روش كار   

5- سوالات    

6- فرضیات    

7- پیشینه     

8- ساماندهی موضوع

فصل اول       

آثار جنسیت در عناوین مجرمانه       

مقدمه

1-1 عناوین مجرمانه مختص مردان   

1-1-1لواط     

1-1-2 تفخیذ  

1-1-3 برهنه زیر یك پوشش خوابیدن دو مرد 

1-1-4 ترك انفاق نسبت به همسر  

1-1-5 ازدواج با زن شوهر‌دار یا در عده دیگری        

1-1-6 عدم ثبت واقعه ازدواج دائم    

1-1-7 عدم ثبت طلاق

1-1-8 عدم ثبت رجوع

1-1-9 ازدواج قبل از بلوغ دختر

1-1-10 انكار زوجیت  

1-2 عناوین مجرمانه مختص زنان     

1-2-1 مساحقه       

1-2-2 برهنه زیر یك پوشش قرار گرفتن دو زن        

1-2-3 بدحجابی       

1-2-4 ازدواج زن شوهردار یا در عدهبا دیگری

1-2-5 ادعای زوجیت و مطالبه حقوق مالی ناشی از ازدواج برخلاف واقع   

فصل دوم       

آثار جنسیت در سن و میزان مسئولیت كیفری و مجازات

مقدمه

2-1 تاثیر جنسیت در سن مسئولیت كیفری و میزان مسئولیت و دیه        

2-1-1 اثر جنسیت در سن مسئولیت كیفری

2-1-2-1 عاقله

2-2-2-1-1 درجه و محدوده مسئولیت عاقله

2-1-2-1-2 اثر جنسیت در عاقله      

2-1-3 تاثیر جنسیت در میزان دیه     

2-1-3-1 دیه قتل      

2-1-3-2 دیه عضو     

2-1-3-3 دیه ضرب و جرح     

2-1-3-4 صدماتی كه نیاز به ارش دارد        

2-2 آثار جنسیت در میزان مجازات    

2-2-1 اثر جنسیت در تخفیف مجازات

2-2-1-1 موارد تخفیف مجازات مردان در مقایسه با مجازات زنان     

2-2-1-1-1 عدم حد در صورت تكرار خوابیدن دو مرد زیر یك پوشش 

2-2-1-1-2 نسبت دادن زنا یا لواط توسط پدر یا جد پدری    

2-2-1-1-2-1 پدر یا جد پدری و فرزند هر دو مسلمان یا نامسلمان باشند  

2-2-1-1-2-2 پدر یا جد پدری و فرزند یكی مسلمان و دیگری نامسلمان باشد      

2-2-1-1-3 قذف همسر متوفی توسط شوهرش    

2-2-1-1-3-1 هر دو مسلمان یا نامسلمان باشند   

2-2-1-1-3-2 یكی مسلمان دیگری نامسلمان باشد

2-2-1-1-4 سرقت پدر از مال فرزند  

2-2-1-1-5 قتل فرزند توسط جد یا جد پدری 

2-2-1-1-5-1 پدر یا جد پدری و فرزند هر دو مسلمان یا کافر باشند

2-2-1-1-5-2 پدر یا جد پدری و فرزند یکی مسلمان، دیگری کافر باشد     

2-2-1-1-5-3 قتل فرزند حاصل از زنا 

2-2-1-1-5-4 قتل فرزند رضاعی      

2-2-1-1-5-5 قتل فرزند حاصل از لقاح مصنوعی      

2-2-1-1-6 ایراد صدمات بدنی زن توسط مرد

2-2-1-1-7 جواز قتل و ضرب و جرح همسر ومرد اجنبی     

2-2-1-2 موارد تخفیف مجازات زنان در مقایسه با مجازات مردان     

2-2-1-2-1 حد زنا     

2-2-1-2-1-1- زنا با زن پدر    

2-2-1-2-1-2- زنای غیر مسلمان با زن مسلمان    

2-2-1-2-1-3 زنای محصنه با نابالغ   

3-2-1-2-1-4 زنای زن متاهل قبل از دخول   

2-2-1-2-2 همجنس بازی    

2-2-1-2-3 قوادی     

2-2-1-2-4 تعرض نسبت به زنان     

2-2-1-2-5 مزاحمت برای زنان        

2-2-1-2-6 توهین به زنان در اماکن عمومی و معابر 

2-2-1-2-7 رعایت موازین شرعی در مورد متهمین زن هنگام بازجویی      

فصل سوم     

آثار جنسیت در اثبات جرم و اجرای مجازات  

مقدمه

3-1 آثار جنسیت در اثبات جرم

3-1-1 شهادت

3-1-1 تاثیر جنسیت در اعتبار شهادت

3-1-1-1-1 عدم اعتبار شهادت مرد  

3-1-1-1-2 عدم اعتبار مطلق شهادت زن و اعتبار شهادت مرد      

3-1-1-1-3 عدم پذیرش گواهی زن بدون همراهی مرد      

3-1-2 قسامه

3-1-2-1 موارد قسامه

3-1-2-2 نصاب قسامه

3-2 آثار جنسیت در اجرای مجازات

3-2-1 اجرای مجازات مردان  

3-2-1-1 اجرای قصاص        

3-2-1-1-1 قتل فرزند توسط پدر یا جد پدری 

3-2-1-1-2 قتل زن توسط مرد

3-2-1-1-3 قتل خنثی توسط مرد     

3-2-1-1-4 قطع عضو یا جرحزن توسط مرد   

3-2-1-2 شیوه و کیفیت اجرای مجازات در قیاس با زنان     

3-2-1-2-1 اجرای حد رجم   

3-2-1-2-2 اجرای حد جلد    

3-2-2-1 اجرای مجازات زنان 

3-2-2-1 تاخیر در اجرای مجازات      

3-2-2-1-1 موارد تاخیر در اجرای مجازات     

3-2-2-1-2 مجازات‌های قابل تاخیر   

نتیجه گیری   

پیشنهاد ها   

منابع و مآخذ