دانلود مقاله معماری پایدار

تعداد صفحات : 61   با فرمت ورد و قابل ویرایش

ارزشهای  زیبا شناختی و محیط ساخته شده

واژۀ  زیبایی شناسی را در سال 1750   ا لكساندر بلوم  گارتن  برای بیان  مفهوم سلیقه در هنر های زیبا ابداع كرد . اگر چه این واژه به مفاهیم مربوط به  ادراك ربط دارد ، بلوم گارتن از آن  در ادراك زیبایی شعر ، نقاشی  و مجسمه   سازی استفاده كرد . امروزه این  وا ژه هم  در بحث هایی محتوایی و هم در جنبه هایی رویه ای  چون ساختمان و طراحی اثاث ، وسایل خانه و غیره به كار می رود.

از  قرن ها  پیش  به  موازات پر داختن  به  زیبایی شنا سی در    مباحث  فلاسفه ، هنر مندان و معماران ، جستجو برای تدوین علم اثباتی زیبا یی شناسی نیز جریان داشته  است  . طی صد سال  گذشته ، رشتۀ  زیبایی شناسی  تجربی رشد  زیادی كرده  است .  در این سالها  در مورد  زیبا یی شناسی  نوشته هایی  از  فلا سفه ، روانشناسان  و هنر مندان و حتی افراد  حرفه ای كه با طراحی  محیط  سر  و  كار دارند به  جای مانده است  .  هدف این افراد درك مو جبات  لذت و چرایی آن بوده است. این جستجو مسیر های مختلفی را طی كرده است .

درك  كامل مفهوم  زیبا شناسی  مشكل  است ، ولی  فهم ا ولیه عوا مل موثر در ادراك خوش آیند بودن محیط امكان پذیر است . نقش این عوامل پیچیده تر از (( سو د مند ی ))  یا  (( نتایج  ابزاری )) فهم محیط است .  نقش فیلسوفان  نظری  و زیبایی شناسان تجربی در فصل هفدهم كتاب مورد بحث قرار گرفته است . بحث  این فصل  این است  كه تقسیم بندی  جورج  سانتایانا   از  زیبایی  شناسی تحت عنوان زیبایی شناسی حسی ، فرمی و نما دین هنوز معتبر است .

در  مورد زیبایی شناسی حسی دانش كمی  وجود دارد . تحلیل ها ی موجود  به شدت ذهنی و درو نی اند . تنها كسانی كه به این موضوع علاقه  نشان می د هند طراحان محیط  یا رفتار  شناسان  هستند . طراحی محیط به طور  سنتی  با  زیبایی شناسی فرمی و نمادین سر و كار داشته است ، به  همین دلیل به آن دو  مورد  در این كتاب بیشتر پر داخته شده است . این تو جه ،  به معنای این نیست كه اهمیت زیبایی شناسی حسی كمتر است ، بلكه تنها نشان  دهنده عدم  وجود دانش كافی در مورد آن می باشد .

موضوع  زیبایی شناسی  فرمی ارزشهای اشكال  و سازه های  محیط  است .  این توجه به فرم اشكال ،نوعی تجمل گرایی ادراكی است . این كه احساس لذت از درك بعضی از الگوها ،تناسبات  و اشكال  مبنای زیست  شناختی دارد  یا نه ، از مباحث زیبایی شناختی فرمی است . اگر این درك به جای مبنی زیست شناختی ،بر  اساس منطق فكری خود آگاه و آزمون های الگو های محیط به دست آید ، قرار دادن  نیاز های  شناختی در  بالا ترین  سطح  مدل  سلسله  مراتب  نیاز ها ی انسانی مازلو ، منطقی است .

در قرن  بیستم میلادی مبانی اثباتی  زیبایی شنا سی فرمی  پیشرفت  زیادی  داشته ولی به رو شنی  تد وین نشده است . اساس  این پیشرفت  نظریه گشتالت ادراك بوده است . نظریه های جدیدتر ادراك ،از یك سو با نظریه گشتالت در  چالش بو ده اند و از سوی دیگر به غنای بیشتر آن كمك كرده اند .

زیبایی شناسی نمادین با معانی داعی كننده و لذت بخش محیط سر و كار دارد . این  موضوع  در سالهای  اخیر مورد  توجه  رفتار شناسان  قرار گرفته  است . در اعتبار تحقیقات انجام شده در این حوزه ابهاماتی وجود دارد . با این حال معرفی ز مینه های  اصلی  پژوهش  و  تبیین نقش  آنها در تدوین نظریه  طراحی  محیط امكان پذیر است .

بعضی  از پژوهشگران معتقدند  كه ، بر خلاف  طراحان حرفه ای  كه  به زیبایی شناسی  فرمی  توجه بیشتری  دارند ،  مردم محیط را به  خاطر نماد ها   و  قابلیت تأمین فعالیت ها تحسین  می كنند  . بعضی از زیبایی شناسان در ضرورت مبحثی تحت  عنوان زیبایی  شناسی فرمی تردید  دارند  . در  این  مورد ،  ممكن   است طراحان ،  زبانی را  ابداع كرده باشند كه  فقط طراحان دیگر و متخصصی آن را  درك  كنند .  زیبایی  شناسی نمادین با  لذتی كه  از  پیشینه  ذهنی  مردمی و  یا ذهنیتی كه  از  پیكره بندی  و  ویژگیهای  محیط  ساخته شده ایجاد می شود  سر و كار دارد .

نظریه زیبایی شناسی

طراحان  داخلی ، معماران محیط  و منظر و طراحان شهری  در طول  زمان  زمینه تجربیات  زیبا شناختی را برای دیگران فراهم می آورند . یكی از مواردی كه در طراحی  امروز  نیاز به  موضع گیری  دارد ،   این است  كه  این  (( دیگران ))   چه كسانی  باید با شند . هم طراحان حرفه ای و هم افراد غیر حرفه ای معتقدند كه ، طرا حان  برای كسب جایگاه  و موقعیت  مناسب  در میان همكارا نشان  طراحی می كنند . باید به این نكته توجه داشت كه علاوه بر حفظ این جایگاه حرفه ای ، هدف دیگر طراحی آفرینش اثر زیبا یا خشایند است . این كه چه چیز در محیط های ساخته شده و طبیعی زیبا  به نظر می رسد همیشه  بحث بر انگیز بوده است ، ولی نه به شكلی كه راسكین بیان كرده است :

این وظیفه زیبایی شناسی است كه به شما نشان می دهد ( اگر قبلاً نمی دانستید ) كه مزه  و  رنگ  یك   هلو  زیبا  و   دل پذیر  است ؛  و  ثابت كند(  اگر  اثبات  پذیر  باشد  و   شما كنجكاوی  دا نستن آن  را  داشته  باشید)  كه چرا این گونه است .

با این حال هنوز این تعریف از تعاریف  خوب زیبایی  شناسی باقی مانده  است . یكی از انگیزه های  مطا لعه زیبایی شناسی نسبی   بودن  ترجیحات و سلیقه های انسان  است .  همان گونه كه مزه و رنگ  هلو مورد علاقه همه  نیست ، در مورد بناهای ساخته شده  نیز  سلیقه های متفاوتی وجود دارد.

موضوع  علم زیبایی شناسی تشخیص و درك عواملی است كه  در ادراك یك شیء  یا  یك  فر آیند تجربی زیبا یا حد اقل  خوش آ یند  نقش دارند  و  درك توانایی انسان  برای ابداع  جلوه هایی است كه از نظر زیبایی شناسی  خو شا یند به حساب می آیند . برای  مطالعه زیبایی  شناسی دو  رو یكرد كلی وجود دارد : موضوع  رویكرد  ا ول مطا لعه  فر آیند ها ی  اد راك ، شناخت  و شكل  گیری نگرش  ؛  و موضوع  رویكرد دوم مطا لعه  فلسفه زیبا یی شناسی و فر آیند  های مربوط به  خلاقیت است . رویكرد  اول  شخصیت و  ویژگی روان شناختی دارد و رو یكرد دوم متا فیزیكی و روانكاوانه است . رویكرد اول در حوزه نظریه های ا ثباتی و رویكرد دوم  در محدوده نظریه های هنجا ری  و ارزشی طراحان و هنر مندان  قرار می گیرد . در جوا مع  غربی ، از  زمان  رنسانس ،  پژ و هشگرا ن   و نویسندگان  زیادی بین عناصر  هنری  و  غیر هنر ی  محیط ، یعنی بین معماری و ساختمان ،  تمایز  قائل  شده اند . در مطالعۀ اشیاء و آثار هنری ،  انسان مشا هده گر و متفكر است ، در حالی كه در مطالعۀ كلیت  محیط ، فرد مطالعه كننده  جز ئی از زندگی  روز مرۀ محیط كالبدی  است .  مردم سازه  ساختمانها ،  مناظر   و ننقاشی ها را مشاهده و تحلیل می كنند .  این ویژگی  مشاهده و  تحلیل  در تمام اشخاص  وجود  ندارد .  چنین عمومیتی در فر هنگهای  غربی نیز نه در قبل و نه در حال  حاضر وجود نداشته است . در جوامع دیگر نیز تولید آثار هنری همواره وجود داشته ،  ولی در اینكه چه آثار و دست ساخته هایی  هنر به  حساب آیند ، اختلاف نظر وجود دارد .

از یك سو گوستاو  فخنر مطالعۀ روان شناختی  زیبایی شناسی را  در سال  1876 آغا ز كرد ،  و از سوی  دیگر افرا دی چون را سكین  معتقد بودند كه ارزشهای زیبایی شناسی  نمی تواند مو ضوع  مطالعه علمی باشد . در گذشته هر دو نگرش به دلیل محدود بودن  تحقیقات زیبایی شناسی  تا حدودی معتبر بوده است . اگر چه تحقیقات انجام  شده در قرن گذشته میلادی ماهیت زیبایی شناسی محیط  را تبیین  نكرده ، ولی  زمینۀ مناسبی  را  برای توسعۀ  نظریۀ  طرا حی  محیط  فراهم آورده است .

در  مطالعۀ  روان شناختی زیبایی شناسی ،  به  جای مطالعه از كل به جزء رسیدن از  مشاهده به تعمیم ، هدف مطالعه است .  در عین  حال  شاخه ای  از فلسفه  و رو ا ن شناسی كه تحت عنوا ن  زیبایی شنا سی نظری  شناخته  می شو د ،  هنوز  می تواند مبانی مفیدی را برای مطالعۀ محیط ساخته شده فراهم آورد.