مقدمه

امروزه اعتیاد و مواد مخدر یک بحران جهانی به شمار می آید که حیات ملت ها را به خطر انداخته است. اعتیاد یک بیماری زیست شناختی، روان شناختی و اجتماعی است. عوامل متعددی در سوء مصرف مواد مخدر مؤثر هستند که در تعامل با یکدیگر منجر به شروع مصرف و سپس اعتیاد می شوند.

اعتیاد به مواد مخدر تنها با فرد معتاد سرو کار ندارد، بلکه تمامی جامعه را تحت تأثیر قرار داده و امنیت آن را زیر سؤال می برد. چشم اندازی که هم اکنون از مواد مخدر در داخل کشورمان داریم، چشم اندازی ناخوشایند است.

گزارش های متعدد بهداشتی- بالینی، همراهی اعتیاد را با تعداد زیادی از بیماری های ارگانیکی (عضوی)، سایکوسوماتیک (روان تنی) و بیماری های عفونی از جمله هپاتیت و ایدز نشان می دهد. در میان معتادان رفتارهای پُر خطر مانند تزریق مواد مخدر، استفاده از سرنگ مشترک و روابط جنسی مشکوک بیشتر مشاهده می شود.

از منظر آسیب شناختی، "مواد مخدر" یک تهدید راهبردی و چند وجهی است که با مقتضیات زمان یکی از وجوه آن برجسته تر از سایر وجوه می شود. این تهدید، نه تنها "امنیت فردی"، بلکه "امنیت ملی" و "امنیت هستی شناختی یا وجودی" یک جامعه را مورد تهدید قرار می دهد.

تعاریف و واژه شناسی

سست کننده، آنچه که سلسله ی اعصاب را سست و بی حس کند.

انواع فرآورده های گیاهان خشخاش، شاهدانه، کوکا و ترکیبات شیمیایی مشابه که مصرف آنها موجب اعتیاد می گردد.

فردی که به دلیل مصرف مکرر و مداوم، متکی به مواد مخدر یا دارو شده است.

خو گرفتن و وابسته شدن جسمی، روانی و عصبی فرد به مواد مخدر که ترک و یا فرار از آن ناممکن و یا بسیار مشکل باشد.

نظریه های اعتیاد (1)

سوء مصرف و وابستگی به مواد در نتیجه ی مصرف ماده ای خاص یا الگوی سوء مصرف حاصل می شود. اما با این دیدگاه نمی توان به این سؤال پاسخ داد که چرا فقط عده ای خاص مبتلا به سوء مصرف و وابستگی می شوند و عده ای دیگر دچار آن نمی شوند؟

تلاشهای فراوانی جهت تبیین این مسئله که چرا برخی افراد به مصرف مواد رو می آورند، صورت گرفته است. برخی معتقدند این امر یک بیماری پزشکی است، برخی آن را مشکل رفتاری می دانند. عده ای دیگر معتقد به ریشه های ژنتیکی هستند، تعدادی عوامل محیطی را تعیین کننده می دانند در کنار اینها افرادی هم معتقدند که یک واکنش سازگاری یا یک بحران شخصیتی است.

شاخص ترین نظریه های اعتیاد