تاريخچه دارايي­هاي نامشهود و اهميت اين دارايي­ها

دارايي­هاي نامشهود از سال­هاي بسيار دور وجود داشته­اند. نخستين ساکنين غارهاي ماقبل تاريخ، نوعي از دانش فوق­العاده ارزشمند (برپا کردن آتش) را دارا بودند. این دانش یک نوع چگونگي انجام کار^[1] است که خود دارايي نامشهود است. جوامع اوليه کشاورزي که در آن افراد به کشاورزی اشتغال داشتند نیز، داراي سرمايه سازماني ارزشمندي بودند. تلاش­هاي جمعي اين افراد يک دارايي نامشهود را ايجاد کرده بود. همچنين افرادي که الفبا، تقويم و يا سيستم اعداد را ابداع کرده­اند، نخستين سرمايه­گذاران دارايي­هاي نامشهود بسيار مهمي بوده­اند (کوهن، 2005: 9).

با گذشت زمان محيط اقتصادي سنتي با ثباتي شکل گرفت که سرمايه فيزيکي و نيروي کار عوامل اصلي توليد بودند. اقتصاد در قرن­هاي 19، 20 و 21 به ترتيب بر مبناي کشاورزي، صنعت و دانش بنا شد. در حسابداری، از دهه 1840 تا اوايل دهه 1980 ارزش يک شرکت از طريق دارايي­هاي مشهودي بدست مي­آمد که در ترازنامه­ها گزارش مي­شدند (ایکس­کایو، 2009: 20). در اواخر دهه 1980 و اوایل دهه 1900 میلادی بسیاری از شرکت­ها، به ویژه شرکت­های در سطح جهانی، دریافتند که مهم­ترین مساله در راستای سودآوری و کسب و کار آن­ها، رقابت، به ویژه رقابت در سطح جهانی، بود (نمازی،1391: 16). با تغيير وضعيت و جهاني­سازي، قانون­زدايي^[2] و فناوري­هاي اطلاعات و ارتباطات جديد، محيط اقتصادي نامطمئن و متلاطمي را ايجاد کرده که رقابت در آن شديد است و شرکت­ها تنها با نوآوري و رسيدن به مزيت رقابتي^[3] مي­توانند ادامه حـيات دهند. با افزايـش رفاه افراد در محيطي اين چنين، مصرف­کنندگان در تشخيص محصولات و کيفيت آن­ها خبره و ماهر شده­اند و استراتژي­هاي مبتني بر رقابت قيمتي در اين محيط ديگر کارآ نيست و شرکت­ها براي تمايز و نوآوري در محصولات و کسب و نگهداري سهم بازار بايد بر استراتژي­هاي غير قيمتي تاکيد کنند. اين تاکيد باعث شده که اقلام غيرمادي، نامشهودها و دانش جزيي از عوامل موفقيت شرکت­ها شدند. در این حالت، شرکت­ها تنها زماني مي­توانند به مزيت رقابتي پايدار دسترسی یابند که توانايي تمايز محصولات خود را توسعه دهند و منبع تغذيه اين توانايي، منابع نامشهود است (هال^[4]، 1992: 135). مهم­ترین عامل در گذار از این دوره، تغییر فلسفه مدیران بود تا بتوانند عوامل مهم به وجود آمده را با یکدیگر تطبیق دهند (نمازی، 1391: 17). در حالي که ثروت در قرن بيستم از دارايي­هاي مشهود حاصل مي­شد، در قرن بيست و يکم، از دارايي­هاي نامشهود حاصل مي­شود (دراکر، 1994: 69).

در حال حاضر رشد سرمايه­گذاري­ها در دارايي­هاي نامشهود روزافزون است. طبق برآوردهای انجام شده سرمايه­گذاري در اين دارايي­ها، به طور مثال در آمريکا، تقريباً معادل سرمايه­گذاري در دارايي­هاي مشهود و برابر با 1 ترليون دلار در سال است (لو، 2002: 35). همچنين در ژاپن نيز سرمايه­گذاري در دارايي­هاي نامشهود در سال­هاي 2001 تا 2005 بيش از 85% رشد داشته است. اين سـرمايه­گذاري­ها محـرك مهمي در رشد شركت هستند، به طوري كه در سال­هاي مذكور در ژاپن باعث 15% رشد در اين شركت­ها شده است (التيويجري^[5]، 2009: 27).

2-2-2-        ماهيت دارايي­هاي نامشهود