مفهـوم جبـر و اخـتيار در منظومة فكري عين القضات همـداني با تأكيد بر(تمهيدات، نامه ها، يزدان شناخت و لوايح) با محوريت كلامي و عرفاني

تعداد صفحات :23 با فرمت ورد و قابل ویرایش

 چكيده

مسئلة «جبر و اختيار» يا «حريت اراده» در كنار موضوعاتي چون امامت، حسن و قبح، تشبيه و تنزيه، و ... از مفاهيم پربسامدي است كه در حوزة كلام، فلسفه و عرفان اسلامي پژوهشهاي وسيعي را به خود اختصاص داده است. اين مسئله، از كهنترين و مناقشه آميزترين مباحثي است كه در طي اعصار، نظر متكلمان، فيلسوفان و عارفان بزرگ اسلامي را به خود جلب كرده است. لذا، نظر به اهميت و گستردگي حوزة جبر و اختيار و همچنين وجود ابعاد ناشناخته در اين زمينه، اين مقاله بر آن است تا نگاه عينالقضات همداني را دربارة مفهوم جبر و اختيار در متون منثور عرفاني فارسي در دو حوزة عاشقانه و كلامی - فلسفي بررسي كند. اما، پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه در افق ديد عينالقضات، آيا انسان در چنبر جبر است يا در دايرة اختيار؟

برآيند تحقيق نشان ميدهد كه عينالقضات در حوزة عشق، به جبر مطلق عاشقانه – عارفانه، و در حوزة كلامي – فلسفي به هرسه مسئلة «جبر»، «اختيار» و «امرٌَبينَ الاَمرَين » ملتزم است. روش پژوهش حاضر، تحليلي-توصيفي و به شيوة كتابخانه­اي است.