2-24-هوش

هوش به معناي توان بيولوژيکي براي تحليل نوع خاصي از اطلاعات به روشي معين است ، هوش رفتار حل مسئله سازگارانه اي است که در راستاي تسهيل اهداف کاربردي و رشد سازگارانه جهت گيري شده است. رفتار سازگارانه ، شباهت اهداف متعددي را که باعث تعارض دروني مي شود ، کاهش مي دهد. اين مفهوم هوش ، مبتني بر گزاره اي است که فرآيند حرکت به سوي اهداف ، انجام راهبردهايي را براي غلبه بر موانع و حل مسئله ضروري مي سازد.

گاردنر هوش را مجموعه توانايي هايي مي داند که براي حل مسئله و ايجاد محصولات جديدي که در يک فرهنگ ارزشمند تلقي مي شود ، به كار مي رود. از نظر وي انواع نه گانه هوش عبارتند از : هوش زباني ، موسيقيايي ، منطقي – رياضي ، فضايي ، بدني – حرکتي ، هوش فردي (که شامل هوش درون فردي و بين فردي مي شود) ، هوش طبيعتي و هوش وجودي که شامل ظرفيت مطرح کردن سؤالات ورودي است ،

مفهوم تحليلي غرب از هوش ، بيشتر شناختي است و شامل پردازش اطلاعات مي شود ، در حالي که رويکرد ترکيبي شرق نسبت به هوش ، مؤلفه هاي گوناگون عملکرد و تجربه انسان ، از جمله شناخت ، شهود و هيجان را در يک ارتباط کامل (يکپارچه) در بر مي گيرد.

در مجموع ، هوش عموماً باعث سازگاري فرد با محيط مي شود و روش هاي مقابله با مسائل و مشکلات را در اختيار او قرار مي دهد. همچنين توانايي شناخت مسئله ، ارائه راه حل پيشنهادي براي مسائل مختلف زندگي و کشف روش هاي کارآمد حل مسائل از ويژگي هاي افراد باهوش است.)غباری بناب ودیگران،1386)

2-25-هوش معنوی

مفهوم هوش معنوى در ادبيات آكادميك روان شناسى براى اولين بار در سال 1996 توسط استيونز و بعد در سال 1999 توسط امونز مطرح شد. به موازات اين جريان، گاردنر مفهوم هوش معنوى را در ابعاد مختلف مورد نقد و بررسى قرار داد و پذيرش اين مفهوم تركيبى معنويت و هوش را به چالش كشيد. هوش معنوى، موضوع جالب و جديدى است كه مطالب نظرى و نيز يافته هاي پژوهشي و تجربى در مورد آن بسيار اندك است. اخيرا، اين موضوع نظر بسيارى از صاحب نظران و محققان را به خود جلب كرده است.

هوش معنوى قادر است كه هشيارى يا احساس پيوند با يك قدرت برتر يا يك وجود مقدس را تسهيل كند يا افزايش دهد (سيسك و تورنس، 2001 ). هوش معنوى سازه هاى معنويت و هوش را درون يك سازه جديد تركيب مى كند. در حالى كه معنويت با جستجو و تجربه عناصر مقدس ، معنا، هوشيارى اوج يافته و تعالى در ارتباط است، هوش معنوى مستلزم توانايى هايى است كه از چنين موضوعات معنوى براى تطابق و كنش اثربخش و توليد محصولات و پيامدهاى با ارزش استفاده مى كند.

به طوركلى مى توان پيدايش سازه هوش معنوى را به عنوان كاربرد ظرفيت ها و منابع معنوى در زمينه ها و موقعيت هاى عملى در نظر گرفت. افراد زمانى هوش معنوى را به كار مى برند كه بخواهند از ظرفيت ها و منابع معنوى براى تصميم گيرى هاى مهم و انديشه در موضوعات وجودى يا تلاش در جهت حل مسائل روزانه استفاده كنند.

بنابراين، هوش معنوى موضوعات ذهنى معنويت را با تكاليف بيرونى جهان واقعى ادغام مى كند. ديدگاهي كه هوش چندين توانايي مختلف را در بردارد ، به وسيله ي روند اخير در عصب شناسي و روان شناسي شناختي حمايت شده است. تصور هوش معنوي مارا قادر مي سازد كه چيزها را همان طور كه هستند ببينيم، عاري از تحريفات ناهشيار در مقابل افكار آرزومندانه يا درك قطعيت، تمرين هوش معنوي ايجاب مي كند كه با واقعياتي هستي گرايانه از قبيل آزادي، رنج، مرگ و درگير شدن با جستجوى دائمي براي معنا، مواجه شويم.

هوش معنوي هم چنين براي بسياري از مردم، دلالت بر حساسيت زيبايي شناختي و تحسين زيبايي دارد و از لحاظ فيزيكي، بعضي اوقات با حساسيت به انرژي نافذ جاري در بدن مرتبط است. روش هايي از قبيل مراقبه، يوگا و ورزش هاي رزمي كه مغز را آرام مي كنند، مي توانند آگاهي را گسترش داده و حساسيت ادراكي را به انرژي، صدا، نور و سطوح نافذ و دقيق هشياري پالايش كنند.

هوش معنوي يکي از مفاهيمي است که ، در پرتو توجه و علاقه جهاني روان شناسان به حوزه دين و معنويت ، مطرح شده و توسعه پيدا کرده است. هوش معنوي سازه هاي معنويت و هوش را درون يک سازه جديد ترکيب مي کند.

اين درست است که ارتباطات زيادي بين معنويت و بهزيستي روان شناختي و سازگاري وجود دارد و به اعتقاد King راهبردهاي مقابله اي و تکنيک هاي حل مشکل با استفاده از معنويت درواقع کاربردهاي سازگارانه هوش معنوي مي باشند. او پيشنهاد مي کند که اين ارتباط غير مستقيم است و هوش معنوي به عنوان يک ميانجي در اين ارتباطات نقش دارد. احتمال بيشتر همبستگي معنا دار تري ميان سطوح هوش معنوي و سازگاري وجود دارد.

 از ديدگاه King هوش معنوي داراي 4 مؤلفه تفکر وجودي ، توليد معناي شخصي ، بسط هشياري و آگاهي متعالي مي باشد.(ساغروانی،1388،ص43)

هوش معنوي يا SQ را مي توان همان توانايي دانست که به ما قدرتي مي دهد و روياها و تلاش و کوشش براي به دست آوردن آن روياها را مي دهد. اين هوش زمينه تمام آن چيزهايي است که ما به آنها معتقديم و نقش باورها، هنجارها، عقايد و ارزش ها را در فعاليت هايي را که بر عهده مي گيريم در بر مي گيرد. هوشي که به واسطه آن سوال سازي در ارتباط با مسائل اساسي و مهم در زندگي مان مي پردازيم و به وسيله آن در زندگي خود تغييراتي را ايجاد مي کنيم.

با استفاده از هوش معنوي به حل مشکلات با توجه به جايگاه، معنا و ارزش آن مشکلات مي پردازيم. هوشي که قادريم توسط آن به کارها و فعاليت هايمان معنا و مفهوم بخشيده و با استفاده از آن بر معناي عملکردمان آگاه شويم و دريابيم که کداميک از اعمال و رفتارهايمان از اعتبار بيشتري برخوردارند و کدام مسير در زندگي مان بالاتر و عالي تر است تا آن را الگو و اسوه زندگي خود سازيم. بنابراین می‌توان گفت که هوش معنوي تمام آن چیزهایی است که به آن معتقدیم و نقش باورها و هنجارها، عقاید و ارزش‌ها را در فعالیت‌هايي که بر عهده می‌گیریم نشان می‌دهد(میرجلیلی وشفیعی،1391)