عنوان: مبانی نظری و ادبیات تحقیق توسعه پایدار و عدالت اجتماعی

 فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 67

فصل دوم مبانی نظری، پیشنه تحقیق و ادبیات تحقیق

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل خارجی و داخلی متغیرهای تحقیق

منابع کامل

قسمتی از متن

عدالت اجتماعي

            يکي از اصول بنيادين که در اغلب ايدئولوژي ها از جمله دين اسلام مبناي برنامه ريزي محسوب مي شود، اصل عدالت اجتماعي است که تفکر نهادها و برنامه ريزان بر مبناي آن شکل مي گيرد و از اصولي است که به دلگرمي، انسجام روابط و توزيع عادلانه (و نه مساوي) دستاوردها و عوايد بين شهر و روستا منجر خواهد شد.

مفهوم عدالت از منظرهاي مختلف قابل بررسي است و مفاهيمي چون عدالت اجتماعي، عدالت فضايي¹، عدالت جغرافيايي² و عدالت محيطي³ نيز متأثر از چند بعدي بودن اين مفهوم است (مرصوصي، 1383: 91).

            فرهنگ فارسي معين، عدالت را داد کردن، دادگر بودن و انصاف داشتن و عدالت اجتماعي را عدالتي که همه افراد جامعه از آن برخوردار باشند (معين، 1371: 2279) تعريف ميکند. وقتي ما راجع به عدالت اجتماعي صحبت مي کنيم، در مورد چگونگي توزيع چيزهاي خوب و بد بين اعضاي جامعه انساني بحث مي کنيم (Miller,1999: 1). عدالت اجتماعي گوياي توزيع عادلانه امکانات و ثروت ميان افرادي است که طبق تعريف داراي حقوق برابرند (غني نژاد، 1379: 782).

            اگرچه ممکن است عدالت اجتماعي مورد پذيرش همگان واقع شود ولي هرکس تنها به شيوه فکر و نظام ارزشي خود، معني خاصي از توزيع عادلانه و عدالت اجتماعي را خواهد داد. و نتيجه آن که مفهوم عدالت اجتماعي مفهومي به غايت ذهني و سيال خواهد بود (غني نژاد، 1379: 782-781).

اصطلاح عدالت به معناي مساوات را در موارد متنوعي به کار مي بريم. گاهي مسأله فرق نگذاشتن ميان افراد و توجه يکسان به همه در طرز رفتار فردي مطرح است. گاهي اينکه همه در مقابل قانون و در مقام اجراي قانون مساوي هستند، مورد توجه است. گاهي جانبداري نکردن و بي طرفي در مقام قضاوت و داوري مقصود است. گاهي رعايت مساوات در مقام سياستگذاري و برنامه ريزي از جهت توزيع منابع عمومي يا توزيع هزينه هاي زندگي جمعي در ميان افراد مورد نظر است. در مواردي، مسأله برابري افراد در برخورداري از حقوق و فرصتهاي اوليه يا برابري نسبي آنها در بهره مندي هاي موجود ملاحظه مي شود (توسلي، 1375: 112).

گاهي عدالت ناظر به طرز رفتار با ديگران است؛ اعم از اينکه معامله و رفتار فردي منظور باشد يا طرز عمل نهادهاي اجتماعي مثل قانون، دولت و مانند اينها. در اينجا عادلانه بودن رويه و عمل ما در برخورد با ديگران با توجه به موازين لازم الرعايه مد نظر قرار دارد؛ مثل اينکه حقوق ديگران مراعات شده باشد، تبعيض بيجا در کار نباشد و مانند اينها. گاهي هم عدالت، ناظر به وضعيت نهايي موجود در جامعه از حيث توزيع بهره مندي ها و امتيازات و موقعت هاي اجتماعي است که اين نتيجه عوامل مختلفي است. انتخاب و رويه عملي افراد يا عملکرد نهادها مي تواند از جمله اين عوامل باشد. مثلاً نفس وجود نابرابري فاحش ميان دو قشر از افراد جامعه از جهت رفاه و امتيازات اجتماعي، موضوع بحث عدالت است با صرف نظر از اينکه رويه عملي افراد و عوامل تاريخي اي که منجر به اين امر شده است، چگونه بوده است (توسلي، 1375: 113).

در بحث عدالت، اصطلاح توزيع را به معناي وسيع تري به کار مي بريم. علاوه بر توزيع ثروت به معناي اقتصادي کلمه، توزيع کليه حقوق و امتيازات سياسي و اجتماعي و خيرات و مضرات اجتماعي را مد نظر قرار مي دهيم؛ اعم از رفاه، امنيت، منصب، شغل، فراغت، آموزش، قدرت سياسي، فرصت اقتصادي، افتخارات اجتماعي و... حتي از توزيع عادلانه مشقت هاي چاره ناپذير و مسئوليت هاي اجتماعي نيز بحث مي کنيم (توسلي، 1375: 114).

تعريف ديگر از عدالت اجتماعي به اين صورت است که "مساوات به عنوان برخورداري شهروندان از شانس ها و حقوق مساوي و استفاده ايشان از آزادي هاي اجتماعي بدون محدوديت هاي نژادي و جنسيتي و... قدمت فراوان دارد ولي تصور جديدتري نيز وجود دارد که سابقه آن به انقلاب فرانسه برمي گردد و عدالت را در اين مي بيند که اعضاي يک جامعه همه به يک نسبت از مواهب مادي آن جامعه برخوردار باشند" (تيکسفال، 1379: 50).

            در کتاب نظريه عدالت، جان رالز در تعيين قاعده براي عدالت بعد از تأکيد بر اصل اوليه برخورداري يکسان افراد از آزادي هاي سياسي، معتقد است نابرابري هاي اجتماعي تنها در صورتي توجيه پذير است که اول آنکه، بيشترين مزيت را به نفع محرومترين قشرهاي جامعه حاصل کند؛ دوم آنکه، پيوستن به مناصب و موقعت هاي قابل دسترسي براي همه افراد، تحت شرايط برابري منصفانه فراهم آيد. وي به اين ترتيب معيار حداکثرسازي رفاه براي پايين ترين قشر مردم را معيار عدالت معرفي مي کند (پاپلي يزدي و ديگران، 1386: 19- 21).

2-1-3 فضا

            فضا عبارت است از "فاصله ميان نقاط و پديده ها" و گستره پيوسته اي که در آن اشياء و پديده ها قرار گرفته و حرکت مي کنند (پوراحمد، 1385: 103).

            براي شناخت مفهوم فضا در جغرافيا مي توانيم آنرا به دو بخش فضاي مطلق و فضاي نسبي تقسيم کنيم. فضاي مطلق در جغرافيا "بعدي است معطوف به ويژگي هاي اشيا از نظر تمرکز و پراکندگي شان". فضاي نسبي فقط رابطه اي است ميان رويدادها و ويژگي هاي آن و بنابراين وابسته به زمان و فرايند" است. اين نوع فضاها به طور طبيعي پويا و در حقيقت نسبي اند. لذا مي توان آن را فضاي پلاستيکي ناميد که اندازه و شکل و فاصله زماني خود را تغيير مي دهد (پوراحمد، 1385: 195-193).

2-1-4 توزيع فضايي

چگونگي قرارگيري عناصر، پديده ها، نقاط و مکانها بر روي کره زمين، پراکندگي يا توزيع فضايي ناميده مي شود (پوراحمد، 1385: 101).

            بطور معمول، توزيع فضايي داراي 3 ويژگي است :

الف) تراکم نسبي : شامل تعداد پديده ها و عناصر مورد مطالعه، تقسيم بر مساحت منطقه مورد مطالعه است.

ب) تفرق : بر خلاف تمرکز شاخصي است که مقدار پخش يک پديده و ميزان پراکندگي با تمرکز آن را در يک منطقه يا مکان نشان مي دهد.

ج) بافت: طرز قرارگيري هندسي عناصر و پديده ها را در فضا بافت گويند که از جمله آنها مي توان بافت خطي، بافت متمرکز و بافت متفرق را نام برد (پوراحمد، 1385: 103).

2-1-5 توزيع خدمات شهري

از جمله عواملي که بايد در جهت اجراي عدالت اجتماعي و همراه با عدالت فضايي در برنامه ريزي شهري رعايت کرد توزيع مناسب خدمات شهري و استفاده صحيح از فضاها است. در اين خصوص کاربري ها و خدمات شهري عوامل مؤثري هستند که با ارضاي نيازهاي جمعيتي، افزايش منافع عمومي و توجه به استحقاق و لياقت افراد مي توانند با برقراري عادلانه تر، عدالت اجتماعي و اقتصادي و فضايي را در نواحي شهر برقرار نمايند. لذا عدم توزيع خدمات شهري نه تنها مي تواند در بر هم زدن جمعيت و عدم توازن آن در شهر بينجامد بلکه فضاهاي شهر را متناقض با عدالت از ابعاد اجتماعي و اقتصادي شکل دهد (وارثي و ديگران، 1387: 144).

2-1-6 خدمات اجتماعي¹

برای خرید مبانی نظری و ادبیات تحقیق توسعه پایدار و عدالت اجتماعی کافی است بر روی دکمه خرید کلیک کنید توجه داشته باشید هنگام خرید حتماً ایمیل معتبر وارد نمایید.