چكيده

در اين مقاله به تأثيرات مثبت اينترنت بر اخلاق كاربران پرداخته شده است. ديدگاه اتخاذ شده در اين مقاله مبتني بر قابليت‌هايي است كه به صورت بالقوه در اينترنت وجود دارد و مي‌تواند سبب تسهيل ارتباطات جهاني ميان انسان‌ها، از ميان برداشتن تبعيض‌ها در دستيابي به اطلاعات و در نهايت ايجاد جامعه اطلاعاتي جهاني شود. از نظر نويسندگان اين مقاله اينترنت عليرغم چهره فناوري‌محور خود مي‌تواند پديد آورنده فضايي باشد كه در آن اخلاق و روابط اجتماعي افراد تقويت گردد. معمولاً از چنين اخلاقي با عنوان «اخلاق سازنده» ياد مي‌شود. استفاده از اينترنت اخلاق خاص خودش را به شيوه‌اي خودكار در كاربرانش به وجود مي‌آورد، كاربراني كه در هر لحظه داده يا اطلاعاتي را توليد مي‌كنند. از اينرو «اخلاق اينترنتي» جداي از «اخلاق سازنده» نيست. مقاله حاضر با يادآوري امكان همكاري ميان اينترنت و انسان به منظور ارتقاي روابط انساني و اصول اخلاقي نگارش يافته است.

كليدواژه : اخلاق؛ اخلاق سازنده؛ اخلاق اينترنتي

1- مقدمه

موضوعات اخلاقي معمولاً بر مبناي اصول فلسفي يا ديني جوامع مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرند، مانند اينكه انسان بايد با پدر و مادر، همسر و فرزندان خود چگونه رفتاري داشته باشد؟ پيشرفت‌هايي هم كه در حوزه دانش و فناوري روي مي‌دهند گاهي اوقات روابط ميان انسان‌ها و اصول اخلاقي پذيرفته شده در هر جامعه را به چالش مي‌گيرند. اغلب در رابطه با انسان و ماشين اين ايده مطرح مي‌شود كه ماشيني‌شدن جامعه سبب كمرنگ شدن عواطف انساني و سردي روابط ميان انسانها شده است. چنين ديدگاهي در نگاه اول مي‌تواند درست به نظر برسد، اما براي دنياي امروز چندان مصداق ندارد. امروزه اينترنت و كاربردهاي گوناگون آن نظير پست الكترونيكي¹، گروه‌هاي بحث² محاوره مستقيم يا اصطلاحاً چت³ فرصت‌هاي جديدي را براي آشنايي ميان كساني كه هرگز يكديگر را نمي‌شناخته‌اند، فراهم ساخته است و دوستي‌هاي جديدي را از نوع مجازي⁴ بوجود آورده است كه گاهي به دوستي‌هاي واقعي ميان افراد همفكر و همعلاقه منجر مي‌شود. بدين ترتيب مي‌توان انقلاب اطلاعاتي و در رأس آن اينترنت را بر خلاف انقلاب صنعتي و مظاهر آن كه سبب جدايي انسانها از يكديگر شد، عاملي پيوند دهنده ميان عناصر انساني و نزديك كننده جوامع انساني در نظر گرفت و به تعبيري در كنار هر رويداد يا تحول تكنولوژيكي مي‌توان نتايج و تأثيرات مثبتي را نيز مشاهده نمود.