معماری مورچه ها

 معماری زیست‌فنی یا معماری بیونیک Bionic architecture یا معماری طبیعت الگو رویکردی است که برای خلاقیت و نوآوری در طراحی‌های معماری از طبیعت الهام می‌گیرد و مسائل فنی معماری را از طریق الگوگیری از طبیعت حل می‌کند. معماری طبیعت الگو در واقع یکی از موضوعات تخصصی رشته میان رشته‌ای خلاقیت شناسی طبیعت الگو یا مهندسی خلاقیت و نوآوری طبیعت الگو می‌باشد

روح بخشیدن به ساختمان یکی از تمایلات معماری بیونیک است که طراحان این رشته با توجه به قدرت سازه برای تنفس (زنده‌نمایی)، به کمک خطوط مستقیم یا منحنی خالص و القاء آهستهٔ تمامیت سازه به آن دست پیدا می‌کنند و مهم‌ترین چیز برای معماری بیونیک آن است که ساختمان بتواند زنده بودن خود را القاء کند.

جان راسکین، شاعر، فیلسوف، منتقد هنری و نویسندهٔ انگلیسی و نویسندهٔ کتاب معروف «هفت مشعل معماری»، در این باره گفته است:

• «هیچ‌گاه از هیچ چیز تقلید مکن، مگر فرم‌های طبیعی

پس از جنگ جهانی دوم و آغاز دههٔ شصت قرن بیستم، تبادل علمی بین گرایش‌های علوم طبیعی و فنی رونق گرفت.

در جریان همایشی در اوهایو، که نیروی هوایی آمریکا در سال ۱۹۶۰ برگزار کرد، برای اولین بار واژه ایی به نام «بیونیک» از ترکیب دو لغت «بیولوژی» و «تکنیک»، به معنای زیستار شناختی یا به کارگیری اندام‌های ساختگی طبیعت که می‌توانیم به فارسی «زیست فنی» ترجمه کنیم، توسط دانشمند آمریکایی جک.ای. استیل بیان شد. او بیونیک را علم سیستم‌هایی که شالوده و پایهٔ تمامی سیستم‌های زنده‌اند، می‌داند. این واژه در برگیرندهٔ کار همه متخصصانی است که تلاش دارند برای حل مشکلات فنی خود از دانسته‌های طبیعت الهام بگیرند.

در ابتدا بیونیک به بررسی ماشین‌هایی که براساس سیستم‌های زنده طراحی و ساخته شده بودند می‌پرداخت و هم اکنون بیونیک از هر جهت هنر به کارگیری دانش سیستم‌های زنده در حل مسائل فنی است
از دیگر شگفتی های زندگی مورچه ها نوع لانه سازی آنهاست لانه آنها بی شباهت به یك شهر نیست و دارای راهها و تقاطع ها و طبقات مختلفی است. هر طبقه ای در لانه مورچه ها مخصوص كار خاصی است به همین دلیل درجه حرارت هریك از طبقات با دیگری فرق می كند مورچه نیز مانند زنبور عسل با روشی خاص لانه خود را گرم و یا سرد می كند تعداد طبقات لانه مورچه گاهی به چهل طبقه نیز می رسد و هرطبقه تقریبا 5 میلی متر ارتفاع دارد و قطر دیوارها حدود یك میلی متر است، مورچه ها حشراتی فعال و پركار هستند حتی شبها هم در خارج از لانه دست از كار نمی كشند كارهایی كه این حشره در داخل لانه اش انجام می دهد بسیار بیشتر از جنب وجوش او درخارج از لانه است درحالیكه ما این فعالیتها را نمیتوانیم ببینیم مورچه ها با مهارت خاصی موادی را كه به لانه می آورند در انبارهای معینی ذخیره می كنند و در نگهداری از آنها دقت و مراقبت بسیار می كنند هنوز تمام راههایی كه مورچه برای جلوگیری از فاسد شدن مواد غذایی به كار می برد برای بشر فاش نشده است.   -شهر مورچه به طور افقی ساخته شده و مرکب از یک عده دالان های طویل میباشد که ظاهرا نقشه ندارد . -90%از شهرهای مورچه زیر زمینی و آن هم در اعماق نزدیک به سطح زمین است و همواره دارای دهلیز های طولانی میباشد. این شهر گاهی دارای بیست طبقه است و بیست دهلیز طولانی از هر طرف بالای یکدیگر ساخته شده و در بعضی از شهرها که مورچگان گنبد عظیمی روی شهر بوجود می آورند شهر مزبور 30 یا 40 طبقه دارد.   -مورچه ای معروف به لازیوس که در مناطق مختلف زندگی میکند وقتی که لانه درست میکند لانه خود را طوری میسازد که رو به آفتاب باشد ومثل یک آینه مقعر حرارت آفتاب را جمع آوری کند.زیرا رشد ونمو تخم ها در قسمت فوقانی لانه محتاج حرارت زیاد است . -هر یک از این طبقات مختص یک کار است و به همین جهت حرارت هر یک از این طبقات با دیگری فرق دارد .به طور کلی هوای شهر مورچه نسبت به اطراف گرم تر است .مگر در فصل تابستان که هوای آن خنک تر میشود و این خنکی از اعماق زمین نیست بلکه این مورچه است که به دلخواه خود هوای لانه را سرد یا گرم میکند. -بعضی از راهرو ها به چندین تالار(گالری) تقسیم میشوند وبعضی از آنها تالار ندارد واز ابتدا تا انتها یک دالان طویل را تشکیل میدهند هر یک از این گالری ها مکان اشیا مخصوصی است ویا برای اجرای کارهای مخصوص مورد استفاده قرار میگیرد.در بعضی از انها اذوقه جمع اوری میکنند ودر بعضی دیگر آذوقه مزبور را که به شکل خام است به شکل ماده مخصوص وشیرینی که غذای عمومی است در میاورند. -بعضی از این گالری ها مخصوص پرورش تخم ها وکرم هاست وبعضی به منزله تالار عمومی است که در این تالار جمع میشوند واستراحت مینمایند. -یک قسمت از گالری ها مخصوص اصطبل است و مورچگان در این اصطبل ها جانورانی را که مورد استفاده قرار میدهند،نگهداری میکنند بالاخره قسمتی از گالری ها به مصرف کشت وزرع  میرسد و مزرعه میباشد. -بعضی از مورچگان طبقات فوقانی وبعضی از انها طبقات تحتانی را اصطبل مینمایند ویا برخی از مورچگان تخم ها وکرم ها را در طبقات تحتانی جا میدهند ویا برعکس.این تفاوت که از حیث استفاده مکان در لانه مورچه دیده میشود ظاهر مینماید که سلیقه فردی در این کار دخیل است مانند زندگی ما انسانها. اما همین مورچه  که در مناطق نزدیک به خط استوا زندگی میکند هنگامی که در آنجا لانه درست میکند از ساختن گنبد صرف نظر میکند زیرا به واسطه حرارت مناطق استوایی احتیاجی به جذب وتمرکز حرارت آفتاب ندارد.

منابع:

• Borovoye-Biocity - megaproject for Kazakhstan,