مفاهیم خلاقیت:

از خلاقیت تعریف های زیادی شده است.که اغلب اندیشمندان خلاقیت و نوآوری را با تغییر یکسان دانسته و برخی هم آن‌را فراتر از تغییر می دانند. علی الرغم سابقه طولانی خلاقیت در حیات بشری، سازمان ها اخیرا به واسطه سرعت شگرف تغییرات تکنولوژی، رقابت جهانی و عدم اطمینان اقتصادی کشف نموده اند که منبع کلیدی و حیاتی برای بقا و مزیت رقابتی، خلاقیت است . در اینجا برخی تعاریف مهم را مورد بررسی قرار می دهیم:

    تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی:

پدیدار گردیدن تلفیقی از اندیشه های نو به وسیله ی شهودگرایی از منابع ناشناخته نعریف روانشناسان می باشد (آقایی فیشانی،1377). هم چنین خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر و اندیشیدن است. تفکر عبارت است از فرآیند بازآرایی یا تغییر اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت.

تفکر بر دو نوع است:

1-   تفکر همگرا^[1]: عبارت است از فرآیند بازآرایی یا دوبارسازی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه ی دراز مدت.

2-   تفکر واگرا^[2]: عبارت است از فرآیند ترکیب و نوآوری اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه (شریعتمداری و مهدی،1387)

در اینجا لازم است یادآوری گردد که به عقیده آقای فیشانی، تفکر واگرا زمانی مترادف با خلاقیت است که منجر به نتیجه مثبت و اثربخش شود، وگرنه در عین حال که واگرا است، خلاقیت محسوب نمی شود.

  تعریف خلاقیت از دیدگاه اجتماعی:

* خلاقیت عبارت است از فرآیند یافتن راههای جدید برای انجام دادن بهتر کارها.

* خلاقیت یعنی توانایی ارئه راه حل جدید برای حل مسائل.

* خلاقیت یعنی ارائه فکرها و طرح های نوین برای تولیدات و خدمات جدید.

* خلاقیت به معنای توانایی ترکیب ایده ها در یک روش منحصر به فرد یا ایجاد پیوستگی بین ایده هاست.

* خلاقیت عبارت است از به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید 

در دایره المعارف اجتماعی چنین تعاریفی بر می آید که برخی آن را توانایی هستی بخشیدن به پدیده ای جدید تعریف کرده اند و عده ای دیگر آن را نه تنها به عنوان توانایی بلکه به عنوان فرآیند روانشناختی با فرآیندهایی که از طریق آنها محصولات و یا خدمات جدید و ارزشمند خلق می شوند، تعریف کرده اند (شریعتمداری و مهدی،1387، ص 3).

   تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی:

دیدگاه های جاری در مورد خلاقیت، بویژه در محیط های سازمانی،روی خروجی یا نتیجه (محصول) خلاق^[3] متمرکز شده است.نتیجه خلاق به عنوان چیزی که هم جدید یا ابتکاری و هم مفید یا مناسب برای سازمان است،تعریف شده است (ریتر پالوما و الیز،2004).^[4]

فورد و گیویا (1995)^[5] بر این نظرند که خلاقیت یکی از پیچیده ترین و اسرارآمیز ترین موضوعات مرتبط با عملکرد انسان ها می باشد؛خصوصا˝ در مدیریت سازمان های مدرن. در زیر چند تعریف از خلاقیت در سازمان آورده شده است:

1.      خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت و کیفیت فعالیت های سازمان. مثلا˝ افزایش بهره وری،افزایش تولیدات یا خدمات،کاهش هزینه ها،تولیدات و خدمات از روش بهتر، تولیدات و خدمات جدید و ...(مطهری،1387).

2.      خلاقیت بعنوان وسیله ای است تا سازمان ها مطمئن باشند که انعطاف پذیر باقی می مانند و بصورت موفقیت- آمیزی قادر خواهند بود تا تغییرات رقابت،بازارها و تجهیزات تکنولوژیکی را اداره نمایند(گیلسون و همکاران، ( 2005، ص 524)^[6]

3.      خلاقیت از دیدگاه سازمانی عبارت است از ارائه فکر و طرح جدید برای بهبود و ارتقاء کیفیت و کمیت سازمان و نوآوری(تامپسون،2006)^[7].

به عقیده فروم(1995)^[8]، خلاقیت آن چیزی است که باعث می شود انسان ها از ماهیت منفعل و تصادفی وجود فراتر رفته و بر این اساس به احساس آزادی و هدف داشتن دست یابد.

از دیدگاه وی از 2 راه می توان از زندگی منفعل فراتر رفت:

1       خلاقیت: خلاقیت استعداد بالقوه بشری است و مطلوب ترین و سالم ترین شیوه فراتر رفتن از زندگی منفعل حیوانی جهت رسیدن به استقلال و آزادی است و نهایتا˝ باعث سلامت روان (خوشبختی) میشود.

2       میل یه ویرانی: میل به ویرانی در طبیعت انسان ریشه داشته و مخرب ترین شیوه فراتر رفتن از زندگی منفعل است. این میل باعث درد و رنج ویرانگر و ویران شده می شود. لذا بر همین اساس می توان گفت که نوع بشر به 2 دسته کلی تقسیم می شوند:

الف) افراد منفعل: افرادی که طبیعت و دیگران سرنوشت آن ها را رقم می زنند.

ب) افراد فعال: افراد ی که در تعامل با طبیعت فعال با طبیعت می باشند. این افراد خود به دو دسته خلاق و ویرانگر تقسیم می‌شوند.

از دیدگاه مذکور سازمان ها به سه دسته، افراد منفعل (تکرار مکررات در فرایند انجام کارها)،افراد ویرانگر(افرادی مستقل، هدف دار، ولی مخرب) و افراد خلاق (افرادی مستقل، هدفدار، ولی سازنده و سالم) مواجه می شوند. ا ز این رو زمینه سازی برای خلاقیت باید به این نکته توجه شود که خروجی افراد ویرانگر(ایده ها، محصولات، کارها، فعالیت) از ملاک تازه و بدیع بودن برخوردار می باشد، اما با توجه به فلسفه و ارزش سازمان، ارزشمند نیست.

گیلفورد (1959)^[9]خلاقیت را تفکر واگرا جهت وسعت یافتن به راه حل های جدید برای حل مسائل می داند. او بر منبع و خاستگاه خلاقیت (وجود یک مسئله)، نوع خروجی خلاق (راه حل)، ویژگی های خروجی خلاق (تازگی)، نوعی تفکر (تفکر واگرا) و حل مسئله تاکید کرده است (مال امیری،1386).

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 75

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل