سرمايه اجتماعي

امروزه يكي از مهم ترين مباحث مورد توجه انديشمندان كه مي توانند مستقيم و غير مستقيم بر هويت اجتماعي افراد جامعه تاثير گذار باشد و همچنين از آن تاثير پذيرد سرمايه اجتماعي است. سرمايه اجتماعي، مجموعه اي از منابع و ذخاير ارزشمندي است كه به صورت ذاتي و نهفته در روابط اجتماعي گروه هاي نخستين، ثانوي و سازمان اجتماعي جامعه (نهادهاي رسمي و غير رسمي) وجود دارد. برخي از اين ذخاير ارزشمند كه گاه از آن به ارزش هاي اجتماعي نيز ياد مي كنند عبارت است از صداقت، حسن تفاهم، سلامت نفس، همدردي،‌دوستي، ‌همبستگي،‌فداكاري و ...

سرمايه اجتماعي از طريق اين منابع، كنش هاي كنش گران را در سطح خرد، مياني و كلان، جامعه تسهيل، تسريع و كم هزينه و مطمئن مي سازد و آنان را در رسيدن به اهداف مشترك اجتماعي كمك مي كند. در برخورد با مفهوم سرمايه اجتماعي با توجه به اينكه در رشته ها و حوزه هاي مختلف،‌مطالعاتي انجام شده است. با مفهوم واحد و مشخص روبرو نيستيم. (دورلاف؛ 2002 ، 460)

يكي از مشكلاتي كه دانشمندان علوم مديريت و سرمايه اجتماعي با آن مواجه مي باشند ارائه تعريفي جامع از سرمايه اجتماعي است. تعريف رابرت پوتنام در علوم سياسي، جيمز كلمن در علوم اجتماعي فرانسيس فوكوياما در تاريخ اقتصادي - اجتماعي و تحقيقات بانك جهاني از جمله نخستين اقدامات در اين زمينه بوده است اين واژه توسط اكثر نويسندگان به عنوان شبكه ها، هنجارها، ‌اعتماد و راهي كه جوامع مي توانند از طريق آن اهداف جمعي را به صورتي كارآتر انجام دهند، تعريف شده است.

سرمايه اجتماعي از حوزه هاي نسبتا نو پديد در مطالعات ميان رشته اي است كه محققان مختلف در زمينه اقتصادي جامعه شناسي، علوم سياسي، ‌مديريت و سياست گذاري به كار برده اند.سرمايه اجتماعي به طور كلي به شبكه هاي رسمي و غير رسمي اطلاق مي شود كه افراد را قادر به استفاده، از منابع و دستيابي به اهداف مي نمايد اصطلاح سرمايه اجتماعي قبل از سال 1916 در مقاله اي هانيفان از دانشگاه ويرجيناي غربي مطرح شد. اما نخستين بار در اثر کلاسيك جين جاكوبز ،‌مرگ و زندگي شهرهاي بزرگ آمريكايي (1961) براي تاكيد بر ارزش جمعي پيوندهاي دوستانه غير رسمي در كلان شهرهاي جديد از مفهوم سرمايه اجتماعي استفاده كرده وي توضيح داده است كه شبكه هاي اجتماعي فشرده در محدوده هاي قديمي و مختلف شهري، صورتي از سرمايه اجتماعي را تشكيل مي دهند كه با حفظ نظافت، عدم وجود جرم و جنايت خياباني و ديگر تصميمات در مورد بهبود كيفيت زندگي، در مقايسه با عوامل و نهادهاي رسمي مانند نيروي حفاظتي پليس و نيروهاي انتظامي، مسئوليت بيشتري از خود نشان مي دهند.

در دهه 1970 گلن لوری - اقتصاددان براي مشخص نمودن دلايل عدم دسترسي آمريكايي هاي آفريقايي تبار به پيوندهاي اجتماع وسيع، به منزله يكي از موذيانه ترين ميراث هاي برده داري و تبعيض نژادي از اين اصطلاح بهره برد.(،2004:249،wallis&killerby)اين اصطلاح در دهه 1980 توسط جميزكلمن جامعه شناسي آمريكايي در معناي وسيع تري مورد استفاده قرار گرفت و رابرت پوتنام3، دانشمند علوم سياسي نفر دومي بود كه بحثي قوي، و پرشوري را در مورد سرمايه اجتماعي و جامعه مدني در ايتاليا و ايالات متحده بر انگيخت پیر بورديو (1985)،‌جامعه شناسي فرانسوي نظريه بسط يافته هایي از سرمايه اجتماعي مطرح مي كند. از نظر بورديو سرمايه اجتماعي هم زمان، هم مربوط به علم اقتصاد است و هم مجموعه اي از روابط مبتني بر قدرت كه قلمروها و تعاملات اجتماعي مختلفي را بوجود مي آورد. اما تئوري سرمايه اجتماعي بيش از هر چيز وام دار كارهاي پژوهش رابرت پاتنام است.

سرمايه اجتماعي چنان كه از اين عنوان بر مي آيد از پيوند دو مفهوم سرمايه و اجتماعي ساخته شده است و از جمله مفاهيم جديد، سخت و پيچيده جامعه شناسي است. كلمه اجتماعي در عنوان سرمايه اجتماعي دلالت مي كند. با اينكه اين منابع خود،‌دارايي هاي شخص محسوب نمي شوند،‌هيچ فردي به تنهايي مالك آنها نيست و اين منابع در دل شبكه هاي ارتباطي قرار مي گيرند. واژه سرمايه دلالت مي كند بر اينكه سرمايه اجتماعي همانند سرمايه انساني يا سرمايه اقتصادي ماهيتي زاينده و مولد دارد. يعني ما را قادر مي سازد كه ارزش ايجاد كنيم. كارها را انجام مي دهيم به اهداف مان دست يابيم. ما محدويت هايمان را در زندگي به اتمام برسانيم و به محله خويش به دنيايي ياري رسانيم كه در آن زندگي مي كنيم

سرمايه اجتماعي زماني بوجود مي آيد كه روابط ميان افراد به شيوه اي دگرگون شود كه كنش را تسهيل مي كند سرمايه اجتماعي منبع مهمي براي افراد است و مي توانند بر توانايي كنش آنها و كيفيت مشهور زندگي شان بسيار تاثير گذارد. دفتر آمارهاي بين المللي اين تعريف سازمان همكاري و توسعه اقتصادي را مي پذيرد كه: سرمايه اجتماعي شبكه هاي همكاري با هنجارها و ارزش هاي تسهيم شده است و درك اين كه باعث تسهيل همكاري در داخل گروه مي شود اهميت دارد.سرمايه اجتماعي را مي توان حاصل روابط در جامعه دانست و آن را به مجموع منابعي كه در ذات روابط سازمان اجتماعي به وجود مي آيند و زندگي اجتماعي را مطلوب مي سازد اطلاق نمود.

پروتز (1998)، سرمايه اجتماعي را به عنوان توانايي كنش گران براي به دست آوردن و حفظ كردن منابع، بر اثر عضويت در شبكه هاي اجتماعي تعريف مي كند. وي بيشتر بر ورابط و شبكه هاي اجتماعي در تحليل سرمايه اجتماعي تمركز دارد.

ولكاك (1998)، سرمايه اجتماعي را اطلاعات، ‌اعتماد و هنجارهاي عمل متقابل كه جزء جدايي ناپذير شبكه هاي اجتماعي خرد هستند تعريف مي كند.

به تعبير بولن و اونيكس (1998)، سرمايه اجتماعي ماده خام جامعه مدني است كه ازبين هزاران كنش متقابل روزانه مردم به وجود مي آيد و يك پديده از پايين به بالا كه با شكل گيري پيوندها و شبكه اجتماعي افراد بر مبناي اصول اعتماد، عمل متقابل و هنجارهاي كنش به وجود مي آيد.

سرمایه1

اصطلاح سرمایه به ثروت انباشته، به خصوص آنچه برای تولید ثروت بیشتر به کار می رود اطلاق می شود. سرمایه، موجود پول، متعلق به یک فرد و یا موسسه است که ممکن است برای کسب درآمد و نه به قصد استهلاک آن، سرمایه گذاری شود. سرمایه ثروتی است مولد، یا منبعی که شخص می تواند جهت ایجاد درآمد یا منابع اضافی دیگر به کار برد.

بوردیو سرمایه را کار انباشته تعریف می کند. به اعتقاد البرو اندیشه ای که درپی مفهوم اصلی سرمایه هست. حتی در معنای مالی اولیه اش، مفهوم ارزشی است که امکان دارد اساس ارزش های آینده باشد . درک بوردیو از سرمایه وسیع تر از معنای پولی سرمایه در اقتصاد است.

سرمایه یک منبع عام است که می تواند شکل پولی و غیر پولی و همچنین ملموس و غیر ملموس به خود گیرد. بنابراین به نظر بوردیو، سرمایه هر منبعی است که در عرصه خاص اثر بگذارد، و به فرد امکان دهد که سود خاص را از طریق مشارکت در رقابت به دست آورد(stones،1998)

وقتی واژه سرمایه را در عرصه های دیگر بکار می بریم چیزی دیر پای یا ماندگار را می رساند. واژه سرمایه همچنین رساننده چیزی است، که هویت خود را حتی پس از استفاده مکرر حفظ می کند چیزی است که می توان بارها به کارش برد،نابودش کردو به دست آورد و یا بهبود بخشیدپرسش هایی که طبیعتا درباره سایر اشکال سرمایه پیش می آید عبارتند از اینکه: چه خدماتی از طریق سرمایه حاصل می شود؟ چه کسی سرمایه را کنترل می کند، یا سرمایه کجا قرار می گیرد؟ به خدمات سرمایه چگونه اندازه گیری و ارزیابی می شود.

اجتماعی

ریشه شناسی کلمه اجتماعی به ما کمک می کند تامعنی سرمایه اجتماعی و تفاوت آن با انواع دیگر سرمایه را بهتر درک کنیم. واژه اجتماعی یکی از گسترده ترین و کلی ترین صفات زبان انگلیسی است که به چیز های متنوعی مانند انرژی ، بیماری ها، بازاریابی و مانند آن اشاره می کند. اسم این صفت، کلمه جامعه "sociol" است که از کلمه لاتین "socius" به معنای دوست یا رفیق مشتق شده است. چنین ریشه یا بی نشان می دهد که اساسا واژه اجتماعی(social) از پدیده دوستی ناشی شده است، و حاکی از دلبستگس شخص، همکاری ،یکپارچگی ،احترام متقابل و احساس منفعت مشترک است. بیکر (1382:15) اعتقاد دارد که کلمه اجتماعی در سرمایه اجتماعی نشان می دهد که منابع موجود درون شبکه های کسب و کار یا شبکه های فردی دارایی های شخص محسوب نمی شود و هیچ فردی به تنهایی مالک آنها نیست. این منابع در دل شبکه های روابط قرار گرفته اند. اگر سرمایه انسانی آن چیزی باشد که انسان می داند (مجموع دانش، مهارت و تجارت) پس دسترسی به سرمایه اجتماعی، به کسانی که یک فرد می شناسد بستگی دارد، یعنی اندازه، کیفیت و تنوع شبکه های کسب و کار ارتباطی شخص انسان در آن موثر است، اما فراتر از آن سرمایه اجتماعی، به کسانی که انسان نمی شناسد نیز بستگی دارد، البته اگر بطور غیر مستقیم و به وسیله شبکه ها با آنها در ارتباط باشند. جامعه از روابطی تشکیل شد، که مردم بر اساس آن روزانه به فعالیت می پردازند بنابراین مردمان هر جامعه نرم ها ،ارزش ها و علایق خود را دارا هستند، مردم احتیاج فضایی دارند که در کنار یکدیگر قرار بگیرند، با هم رابطه داشته باشند و در مورد نرمها، ارزش ها و علایق خود به گفتگو بنشینند به این فضا سرمایه اجتماعی گفته می شود. سرمایه اجتماعی ابزاری است که به واسطه آن افراد یک جامعه باهم تعامل دارند. ( صاحب زاده،2010: 113-110)

سرمایه اجتماعی عبارت است از شبکه های اجتماعی، سامانه های روابط متقابل،مجموعه هنجار هاو یا سطوح اعتماد که ممکن است افراد و گروه ها از آن بهره مند باشند و یا منابعی که از این موارد ناشی می شود.مطرح ترین صاحب نظران این حوزه، پیر بوردیو، جمیز لکمن، رابرت پاتنام هر یک تعریف از این مفهوم ارائه داده اند. (2009 و Mclean and mcmillan)

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 71

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل

ما در این بخش علاوه بر منابع مبانی نظری، منابع کلی دیگری رو برایتان در نظر گرفتیم تا همواره در نوشتن پایان نامه از این منابع بهره مند گردید.