بهره­وری سازمانی

 تعاریف

كلمه بهره­وري برگردان انگليسي واژه «Productivity» به معناي قدرت و قابليت توليد است. در دايره المعارف بريتانيا  بهره­ري در اقتصاد به صورت نسبتي از آنچه توليد مي شود به آنچه كه براي توليد مورد نياز است تعريف مي شود. در ديكشنري آكسفورد، بهره­وري به معناي كارآيي است، كه در صنعت به وسيله مقايسه ميزان توليد به زمان صرف شده يا منابع مصرف شده براي توليد آن اندازه­گيري مي­شود (به نقل از طاهری، 1384).

در مطالعات انجام گرفته پيرامون بهره­وري توسط سازمان­ها و صاحب­نظران، تعاريف متعددي از بهره­وري ارائه شده است که اين تعاريف با وجود داشتن ريشه مشترك هر يك وجهي از بهره­وري را مورد تأكيد بیشتر قرار دادند. در ذيل به تعدادي از اين تعاريف اشاره مي­شود:

از ديدگاه سازمان همكاري اقتصادي اروپا (OEEC):  بهره­وري حاصل كسري است كه از تقسيم مقدار يا ارزش محصول بر مقدار يا ارزش يكي از عوامل توليد بدست مي‌آيد. بدين لحاظ مي توان از بهره­وري سرمايه، مواد اوليه و نيروي كار صحبت كرد.

سازمان بين­المللي كار (ILO):  بهره­وري را نسبت ستاده به يكي از عوامل توليد (زمين، سرمايه، نيروي كار و مديريت) تعريف مي­كند.

از نظر آژانس بهره‌وري اروپا (EPA): بهره­وري عبارت است از درجه و شدت استفاده موثر از هر يك از عوامل توليد. در تعريف اين سازمان همچنين به اين نكته اشاره شده است كه بهره­وري يك نوع طرز تفكر و ديدگاه است كه بر اساس آن هر فرد مي­تواند كارها و وظايفش را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد. از اين ديدگاه بهره­وري  به عنوان يك فرهنگ تلقي مي­شود (به نقل از طاهری، 1384).

در اطلاعيه تشكيل مركز بهره­وري ژاپن JPC اهداف ناشي از بهبود بهره­وري چنين بيان شده است: «حداكثر استفاده از منابع فيزيكي، نيروي انساني و ساير عوامل به روش­هاي علمي به طوري كه بهبود بهره‌وري به كاهش هزينه­هاي توليد، گسترش بازارها، افزايش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگي همه آحاد ملت، منجر شود». از ديد اين مركز ، بهره­وري يك اولويت و انتخاب ملي است كه منجر به افزايش رفاه اجتماعي و كاهش فقر مي­گردد (به نقل از طاهری، 1384).

مركز بهره­وري ژاپن از زمان تأسيس، نهضت ملي افزايش بهره­وري در اين كشور را تحت سه اصل راهبردي به جلو هدايت نموده است كه اين سه اصل عبارتند از:

•    افزايش اشتغال

•    همكاري بين نيروي كار و مديريت

•    توزيع عادلانه و برابر ثمره­هاي بهبود بهره­وري ميان مديريت، نيروي كار و مصرف­كنندگان

سازمان بهره­وري سنگاپور: بهره­وري را توسعه عادت بهسازي در رفتار و نگرش افراد مي­داند. از ديدگاه اين سازمان، بهره­وري در درجه اول يك ديدگاه فكري مي­باشد كه سعي در بهبود وضعيت موجود دارد. به عبارت ديگر بهره­وري قبل از آن كه يك شاخص اقتصادي باشد، يك فرهنگ است.

از نقطه نظر سازمان ملي بهره­وري ايران: بهره­وري يك فرهنگ و يك نگرش عقلاني به كار و زندگي است كه هدف آن هوشمندانه كردن فعاليت­ها براي دستيابي به زندگي بهتر و متعالي است.

در «واژه نامه بهره­وري» كه از انتشارات داخلي سازمان ملي بهره­وري ايران است بهره­وري را بدينگونه تبيين نموده­ا­ند: «بهره­وري به حداكثر رساندن استفاده از منابع، نيروي انساني، تسهيلات و غيره به طريقه عملي،‌ كاهش هزينه­هاي توليد، گسترش بازارها، افزايش اشتغال و كوشش براي افزايش دستمزدهاي واقعي و بهبود استانداردهاي زندگي است، آن­گونه كه به نفع كارگران، مديريت و جامعه باشد» (به نقل از طاهری، 1384).

از نظر  استنير  بهره­وري: معيار عملكرد و يا قدرت و توان هر سازمان در توليد كالا و خدمات است.

استيگل بهره­وري را:  نسبت ميان بازده به هزينه عمليات توليدي مي­داند.

از ديدگاه ماندل  بهره­وري: به مفهوم نسبت بين بازده توليد به واحد منبع مصرف شده است كه با سال پايه مقايسه مي­شود.

سومانت  نيز بهره­وري را:  نسبت بازده ملموس به نهاده‌هاي ملموس تعريف مي­كند.

استيفن رابينز يك سازمان را هنگامي مولد مي­داند كه: از طريق تبديل داده­ها به ستاده­ها، در پايين­ترين سطح هزينه به اهدافش نائل آيد. بنابراين وي مفهوم بهره­وري را ناظر بر اثر بخشي و كارآيي مي­داند (به نقل از طاهری، 1384).

بهره وری برای اولین بار در سال ۱۷۶۶ میلادی توسط کوتیرنی^[1] مطرح شد و در سال ۱۸۸۳ لیتر^[2] بهره­وری را قدرت و توانایی تولید کردن بیان کرد و در سال ۱۹۰۰ ارلی بهره وری را ارتباط این بازده و وسایل به کار رفته برای تولید این بازده عنوان کرد (طاهری، 1384).

در عصر حاضر بهره وری را یک روش، یک مفهوم و یک نگرشی درباره کار و زندگی می نامند و در واقع به آن به شکل یک فرهنگ و یک جهان بینی می نگرند، بهره وری در همه شئونات، کار و زندگی فردی، اجتماعی می تواند دخیل باشد و یک شاخص تعیین کننده درآمد سرانه هر کشور است و برای افزایش بهره وری ملی هر کشور باید درآمد سرانه آن کشور افزایش یابد (احمدی، 1381).

 هفت «C» بهره وري

هر راه حلي كه شركت ها، سازمان ها، موسسه‌ها براي ارتقاي بهره وري و كيفيت تدوين كننده لازم است كه به نيازمندي هاي زير پاسخ دهند:

1. اعتماد و ايمان (Confidence and Trust): بهره وري و كيفيت در دراز مدت تنها در صورت بهبود مي يابد كه بين مديريت و نيروي كار اعتماد وجود داشته باشد. اگر اين اعتماد نباشد در برابر پيشنهادهاي مديريت براي بهبود بهره وري مقاومت به وجود مي آيد و مديريت هم به تفويض مسئوليت ها به كاركنان اقدام نخواهد كرد.

2. همكاري و تعهد (Cooperation and commintment): زماني كه اعتماد بين مديريت و كاركنان به حدي معين برسد، هر دو متعهد خواهند شد و در جهت بهبود بهره وري و كيفيت همكاري خواهند كرد. در اين حالت، بهبود بهره وري چون «مقصدي مشترك» به نظر خواهد رسيد كه بقاي شغلي را تضمين مي كند، نه آنكه آن را به خطر بيندازد.

3. ارتباطات (Communication): مانع اصلي در راه موفقيت روند بهره وري و كيفيت در اغلب موارد عدم وجود ارتباطات مؤثر در شركت است. قبل از هر چيز هدفها بايد روشن باشد و از طريق مديريت ارشد به كاركنان ابلاغ شود. بنابراين سازماندهي مديريت اطلاعات، پيش شرط موفقيت جنبش بهره‌وري است.

4. همبستگي (Coherence): بهبود بهره وري و كيفيت بايد بر مبناي سيستم همبستگي سازماني باشد، اين نكته نه تنها در مورد ساختار و مسئوليتهاي سازماني بلكه در مورد روشهاي اجرايي و تصميم گيري ها نيز مصداق دارد.

5. استمرار (Continuity): شركتهاي موفق نشان داده اند كه كيفيت عالي محصول و ارتقاء بهره وري آنها نتيجه سالها تلاش بي وقفه آنها بوده است.

6. خلاقيت(tivityCrea): عليرغم همه تلاش ها و كوشش ها، بدون خلاقيت و نوآوري بهبودي در بهره وري حاصل نخواهد شد.

7. آموزش مستمر (Continuous Training): برقراري يك فرآيند مستمر آموزشي در تمامي سطوح شركت همراه با ايجاد رابطه مطلوب بين مديريت و نيروي كار، احتمالاً مهمترين وظيفه در سازماندهي بهره وري و كيفيت است. برنامه هاي آموزشي، بايد در كليه سطوح مديريت، كارمندان و كارگران اجرا شود (احمدی، 1381).

 عوامل مؤثر بر بهره وري

مجموعه عوامل مؤثر بر بهره وري يك سازمان از دو بعد اصلي تشكيل مي شود:

الف) عوامل خارجي ( دولت و زيرساخت ها، منابع طبيعي، تغيرات ساختاري و ...)

ب) عوامل داخلي ( عوامل انساني و عوامل تكنولوژيكي)

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 38

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل