خودکنترلی

تفاوت هاي مهم فردي و قابل سنجش ويژگي هاي رفتاري را خودكنترلي مي نامند. خودكنترلي بيانگر ميزان مطابقت ويژگي هاي رفتاري خود با شرايط و موقعيت موجود است(كريتنر وكينيكي^[1] ۱۳۸۴).

خود کنترلی به عنوان اعمال کنترل خود به وسیله خود تعریف می شود(موراون و بامیستر^[2]،2000).

خودکنترلی به معنی سرکوب کردن هیجانات و احساسات نیست. برعکس،خودکنترلی یعنی اینکه ما یک انتخاب براي چگونگی ابراز احساساتمان داریم و چیزي که مورد تأکید است، روش ابراز احساسات است به طوري که جریان تفکر را تسهیل کند(گلمن 1955 ،ترجمه پارسا1380).

از جمله فواید کنترل و تنظیم هیجانات کنترل سطوح برانگیختگی براي به حداکثر رساندن عملکرد، پشتکار داشتن، به رغم دلسردي و وسوسه، جلوگیري از واکنش مخرب در مقابل تحریک و عملکرد صحیح به رغم فشارهاي وارده می باشد.

ناتوانی در تنظیم هیجان حاصل از مخالفت هاي اجتماعی و ترس از این گونه مخالفت ها گاهی آنقدر شدید است که بر تلاشهاي فرد براي انجام عمل صحیح چیره می شود (شیپز، کاترین ومیرن2009).

وهمچنین فواید خود کنترلی بر روي حیطه هاي مختلفی همچون نگهداري رژیم غذایی(کاهان وهمکاران^[3]، 2002 ). اختلال خوردن، سلامت روانی(تانجی و همکاران^[4]  2004 )، سلامت جسمی(ریدر و دویت^[5]، 2006 )، اعتیاد، خشم(دوال^[6] و همکاران ، 2007 )

و جنایت(هیرچی^[7]، 2004 )موردبررسی قرار گرفته است. این مطالعات نشان دادند که خود کنترلی در پیگیري اهداف طولانی مدت و والاتر براي فرد بسیار تاثیر گذار می باشد(بویر^[8] وهمکاران، 2011 )، دیگر تحقیقات نیز رابطه بین فقدان خود کنترلی با رفتار مشکل ساز همچون مصرف الکل و استعمال دخانیات را نیز نشان داده اند(میراون و شمولی^[9]، 2006 ).

 اگر چه این چنین یافته هایی روشن ساختند که خود کنترلی در منع رفتار نامطلوب نقش دارد اما باید گفت که در برخی موارد خود کنترلی جهت شروع رفتار مطلوب نیز مورد نیاز است. در این راستا نیز یافته هاي دیگر نشان دادند که خود کنترلی بالا با عملکرد تحصیلی بهتر

(شودا و همکاران^[10]، 1990 ) و رابطه بین فردي مثبت در ارتباط است(فینکل، کامپبل^[11]،2001). فینکل، کامپبل با در نظر گرفتن این روابط نزدیک نشان دادند که خود کنترلی با سازگاري یا انطباق مرتبط است، که هم شامل منع پاسخ هاي نامطلوبی است که به طور بالقوه باعث ایجاد رفتار نامطلوب در فرد دیگر می شود و همچنین خود کنترلی در پاسخ هاي مطلوب و یا مفید نیز در گیر می باشد.

خودکنترلی، مراقبتی درونی است که بر اساس آن، وظایف محول شده انجام و رفتارهاي ناهنجار و غیر قانونی ترك می شود بی آنکه نظارت یا کنترل خارجی در بین باشد.

هنگامی که کسی بی توجه به کنترل خارجی، تلاش خود را مصروف انجام دادن کاري که بر عهدة او واگذار شده است، کند و مرتکب خلافی از قبیل کم کاري و سهل انگاري نشود، از کنترل درونی بهره مند است.

 به عبارت دیگر؛ هر گاه عامل کنترل کننده از خارج به داخل انسان منتقل شود، به طوري که شخص با اختیار و آگاهی به ارزیابی و اصلاح عملکرد خود در قالب استانداردهاي مشخص و در جهت اهداف مطلوب بپردازد، خودکنترلی تحقق یافته است.

در این صورت، نظارت خارجی در تحقق چنین رفتاري که متضمن انجام وظیفه و ترك خلاف است، نقشی نداشته و تنها مراقبت درونی است که موجب رفتار مزبور می شود(جان بزرگی وهمکاران،1387).

شايد يکی از جامع ترين اهداف آموزش و پرورش در هر جامعه اين باشد که به دانش آموزان آموزش داده شود که مسئوليت اعمال خود را بپذيرند؛ زيرا جامعه ای که ما در آن زندگی می کنيم، انتظار دارد که مدارس، هما نطور که خواندن، نوشتن و حل مسائل را به افراد آموزش می دهند، مسئوليت پذيری را نيز به آن ها بياموزند تا به شهروندانی مسئوليت پذير تبديل شوند.

مسئوليت پذيری با مفهومی که منبع کنترل ناميده می شود، ارتباط دارد. منبع کنترل به ادراک فرد از آنچه باعث رفتارش شده است، اشاره دارد.

اگر فرد دريابد که اعمالش نتيجة عوامل بيرونی است، گفته می شود که او منبع کنترل بيرونی دارد. اين نيروهای بيرونی ممکن است مربوط به مراجع قدرت يا وقايع اتفاقی باشند.

افرادی که چنين احساسی دارند، معتقدند که در آنچه برای آنها اتفاق می افتد، نقش کمی دارند. درواقع آنها خود را اسير شرايط محيط بيرونی می کنند. شخصی که اعمالش را نتيجة عوامل درونی بداند، دارای منبع کنترل درونی است.

 چنين افرادی خود را عامل اصلی اتفاقاتی که برای آنها رخ می دهد، می دانند. اين افراد، به جای اينکه خود را اسير رخدادهای بيرونی بدانند، وقايع بيرونی را حداقل و تا حدی تحت کنترل خود می دانند. افراد با منبع کنترل درونی، رفتارشان را منبع و عامل اصلی پاداش ها يا تنبيه ها می دانند؛ خواه اعمالشان به پاداش يا تنبيه منجرشود يا نشود.

 به عبارتی ديگر، افراد با منبع کنترل درونی، نسبت به رفتارشان احساس مسئوليت می کنند. همين طور دانشجویان با منبع کنترل درونی، خود و توانايی هايشان را برای مقابلة رويدادها باور دارند.

به ويژه، آن ها باور دارند که اين اعمالشان است که باعث به وجود آمدن رخدادها می شود نه وقايع تصادفی يا اشخاص صاحب قدرت؛ بنابراين، آنها انگيزش بيشتری دارند که برای رسيدن به اهدافشان رفتار مثبت انجام دهند (ورکمن^[12] ترجمه محمداسماعیل،1383).

2-4-1-مراحل خودکنترلی برای رسيدن به منبع کنترل درونی

مرحله اول: مرحله اول شامل ادارة رفتار دانش آموز یا دانشجو در کلاس از طريق معلم یا استاد است. معلم(استاد) با استفاده از روش های تقويت مثبت، محروم کردن، جريمه کردن، رهنمود دادن و حذف پاداش بعد از بهبودی رفتار و همچنين با استفاده از روش الگوسازی و تمرکز دانشجو بر رفتارهای مثبت و منفی همسالان، می توانند رفتارهای نامناسب دانشجویان را تغيير دهند(برگر^[13]،1388).

مرحله دوم: برای رسيدن به مهارت خودکنترلی، انجام دادن مرحله دوم لازم است. اين مرحله مستلزم تغيير کنترل از شيوة مرحله يکم به خود دانشجو(دانش آموز) است. به عبارت ديگر، در اين مرحله به دانش آموز(دانشجو) ياد می دهيم که بر رفتار خود نظارت کند و با رفتار مناسب، مثل انجام دادن تکليف، به تقويت خود بپردازد.

 وجود مهارتهای خودکنترلی دانش آموزان يکی از مهمترين عوامل موفقيت آنها در جامعه است که منجر به سازگاری و تطابق فرد با محيط و اجتماع می شود و افراد را به ميزان لازم به استقلال و مسئوليت پذيری می رساند(وست رود^[14]،1381).

مرحلة سوم: آموزش شيوه های حل مسئله و آموزش خود تعليمی به دانش آموزان(دانشجویان) اصطلاح آموزش خودکنترلی، رفتار به اجرای رو ش های خودنظارتی، خودارزيابی ، و خودتقويتی اشاره دارد.

 منظور از خودنظارتی حفظ توجه فعال به رخداد افکار و رفتارهای هدفمند خاص است. خودارزيابی به قضاوت در مورد ميزان يا کيفيت رفتاری مربوط می شود که در مقابل برخی از ملاک ها يا استانداردهای موجود تغيير می کند.

 خودتقويتی به اجرای تقويت توسط خود فرد، در صورتی که يک معيار خاص برای رفتار در دست باشد، اشاره دارد. شيو ه های آموزشی حل مسئله و آموزش خودتعليمی، از رو ش های مناسب برای خودکنترلی در داشجویان است.

 آموزش حل مسئله، شامل آموزش راهبردهای منظم به افراد برای حل مسئله است. آموزش خودتعليمی، شامل آموزش دانشجویان است تا بتوانند در مواجهه با مشکل، از طريق خودبيانی مسئله را برای خودشان حل کنند.

 دانشجویان در اين روش ياد می گيرند که قبل از عمل فکر کنند و در مواقع مشکل آن را تشخيص دهند و را ه حل های متفاوتی را در نظر بگيرند؛ به عواقب کار فکر کنند.

موانع را پيش بينی کنند و برای کنترل رفتارشان راهبرد لازم را به خدمت گيرند. بايد به آنها آموزش داد که يک راهبرد حل مسئلة پنج مرحله ای را از طريق آموزش خودتعليمی به خودشان بگويند.

پنج مرحله عبارت است از:

۱. توقف کن! مشکل چيست؟

۲. طر حها چه هستند؟

۳. بهترين طر ح ها کدامند؟

۴. طرح را اجرا کن!

۵. آيا طرح نتيجه بخش بوده يا نه؟

از آنها خواسته می شود که خود را به اين شيوه آموزش دهند و بدين وسيله راهبرد حل مسئله به تدريج در دانشجویان درونی می شود (محمد اسماعیل،1384).

تعداد صفحات: 21

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل