تاریخچه بیمه

همه‌ قوم‌ها و تمدن‌های کهن کوشیده‌اند به شیوه‌ای زیان‌های رسیده به خود را کاهش دهند. از زمان‌های دور مردم جواهر و چیزهای ارزشمند خود را برای روزهای گرفتاری نگهداری می‌کردند و هنوز هم چنین شیوه‌ای وجود دارد (محمود صالحی، 1384، 69).

گاهی چیزهای با ارزش را به پرستشگاه‌ها می‌سپردند و در برابر نگهداری از آن‌ها نیز هزینه‌ای پرداخت می‌کردند. چنین شیوه‌ای در بین سومری‌ها و بابلی‌ها وجود داشته‌است. اما پس‌انداز کردن همواره شیوه‌ی مناسبی نبود، چرا که گاهی یورشگران به چپاول پرستشگاه‌ها دست می‌زدند. هم‌چنین، تاراج بازرگانان و غرق شدن کشتی‌ها در دریا همواره وجود داشت (کریمی، 1383، 23).

بازرگانان چینی برای پشتیبانی از یکدیگر از خطر نابودی کشتی‌های باری در طوفان‌ها یا دزدی‌های دریایی یا هر رویداد ناگوار دیگری که در دریا رخ دهد، بارهایشان را بین چند کشتی پخش می‌کردند و چنین می‌اندیشیدند که اگر یک کشتی در یک روز غرق شود یا آسیب ببیند، همه‌ی کشتی‌هایی که در چند روز به دریا می‌روند، همگی آسیب نخواهند دید. آن‌ها با این کار از زیان ناشی از غرق شدن کشتی‌ها یا دزدیده شدن کالاهایشان می‌کاستند (خدابخشی، 1388، 54).

تاريخچه پیدایش بيمه در جهان

‌ نخستین نوع بیمه که قبل از سده نوزدهم مورد عمل قرار گرفته، بیمه باربری دریائی است. بقیه رشته ها کم وبیش بعد از انقلاب صنعتی به تدریج از این زمان به بعد شروع شده‌است. دومین رشته، بیمه آتش سوزی است که بعد از آتش سوزی مهیب لندن به فکر اندیشه گران رسید عموما با پیشرفت تکنولوژی و ورود فراورده‌های صنعتی، با وجود رفاهی که برای بشر به ارمغان می آورند بالقوه خطرهای جانی ومالی نیز درپی دارند. بیمه‌گران مدام درفکر ارائه تامین بیمه‌ای برای این دسته از خطرها هستند. اینکه کدامین قوم یا ملت، نخستین بار با بیمه آشنا شد معلوم نیست. برخی دریا نوردان فنیقی را مبتکر بیمه دریائی میدانند (محمود صالحی، 1384، 70).

بدینصورت که دریانوردان از بازرگانان وام دریافت می‌کردند و هرگاه دریانورد بدهکار با موفقیت سفر خود را به پایان می‌برد، موظف بود که اصل و بهره وام دریافتی را ظرف مدت معین به بازرگانان طلبکار بپردازد. درطول این مدت کالای دریانورد درگروبازرگان بودواگر به موقع موفق به دریافت طلب خود نمیشد میتوانست کالا راحراج کند. ولی اگر کشتی دریانورد باحوادث دریا مواجه می شد یا دزدان دریائی حمله ور میشدند و کالا به غارت میرفت وام‌دهنده حقی در مورد اصل و بهره وام پرداختی نداشت. بنابراین بازرگان وام‌دهنده خطر را تقبل می‌کرد. یعنی برگشت اصل و بهره وام در گرو سالم به مقصد رسیدن کالا بود. بهره‌این نوع وام‌ها بیشتراز وام عادی بود و این مابه‌التفاوت بین میزان بهره وام عادی و وام دریائی را می‌توان حق بیمه خطری محسوب کرد که بازرگان وام‌دهنده به عهده گرفته‌بود. این نوع وامها را در تاریخ و پیدایش بیمه، بیمه وامهای دریائی نامیده‌اند که در سده‌های پنجم و ششم قبل از میلاد مسیح در مدیترانه شرقی که مرکز تجارت اروپای آن زمان بود رواج داشت. بدینصورت که سرمایه داران یونانی به صاحبان کشتی‌ها وماالتجاره‌ها وام با نرخی بالاتر از وام عادی پرداخت میکردند.

حتی برخی تاریخ نگاران اعتقاد دارند که سابقه‌این نوع وامها به دو هزار سال قبل از میلاد میرسدکه بین بازرگانان و دریانوردان هندی متداول بود. برخی معتقد هستند که تقسیم ریسک را که امروزه یکی از ویژگیهای حرفه بیمه‌گری محسوب میشود چینی‌ها در سه هزار سال قبل از میلاد رعایت می‌کردند (حسینعلی‌نژاد، 1387، 31).

تاریخچه پیدایش بیمه در ایران

‌ طبق اسنادی که تاکنون بدست آمده "بیمه" در ایران از دوره کیقباد (حدود پنج هزار سال پیش) آغاز شده‌است. در این دوره اگر کسی دچار آسیب می شد باید به او تاوان یا بیمه داده می شد که به بیمه تاوان و به بیمه شدگان دریغمندان می‌گفتند (کریمی، 1382، 15).

به گزارش شبکه خبری صداقت به نقل از مهر، پادشاهی کیقباد برابر دوره‌ای است که در ایران پادشاهیهای کوچک (ملوک الطوایفی) پدید آمده بود. ایرانیان در آن زمان دریافتند که زیر یک درفش و یک حکومت مرکزی بودن بسیار بهتر است و در برابر دشمنان یارای مقاومت بیشتری دارند به همین دلیل از میان خود یک شاه انتخاب کردند که بر بقیه حکومت می‌کرد و شاهنشاه خوانده می‌شد.

در آن زمان کیقباد نماد شاهی بود که تمام ایران به فرمانش بودند. یکی از این فرمانها پرداخت بیمه به آسیب دیدگان بوده است. در زمان پادشاهی کیقباد اگر کسی دچار آسیب می شد یا خانه اش آتش می‌گرفت یا کشتزارش با خشکسالی بی ثمر می‌ماند باید به او تاوان یا بیمه داده می‌شد.

فریدون جنیدی نویسنده کتاب "حقوق جهان در ایران باستان" گفت: در بررسی اشعار شاهنامه و کتاب اوستا به‌این مسئله پی بردم که از دوره کیقباد به کسانی که دچار خسارت یا آسیب می شدند تاوان تعلق می‌گرفت.

جنیدی بیان کرد: طبق نوشته‌های کهن از جمله اوستا و شاهنامه فردوسی، تاریخ بیمه به دورانی دورتر از هخامنشیان یعنی حدود 4800 تا 5000 سال پیش مربوط می شود. با این حال هنوز در مورد بسیاری از مناطق ایران مانند خوراسان، اسپهان و... مطالعه و کاوش نشده است تا بتوان گفت اسنادی وجود دارد که نشان دهنده قدمت بیشتر پرداخت تاوان باشد (امین و شریک، 1387، 25).

 سابقه فعاليت بيمه در كشور به صورت غير رسمي بيش از يك قرن است. نخستين بار در سال ۱۲۸۹ خورشيدي دو شركت بيمه خارجي به تاسيس نمايندگي در ايران اقدام كردند. اولين قانوني كه در ايران درخصوص شركت‌هاي بيمه به تصويب رسيد قانون مربوط به ثبت شركت‌ها مصوب دوم آذر ۱۳۱۰ است كه در ماده ۸ آن شركت‌هاي بيمه اعم از ايراني و خارجي را تابع نظام نامه‌اي دانست كه از طرف وزارت عدليه تنظيم مي‌شود (گلچینیان، 1389، 37).

تاسيس شركت سهامي بيمه ايران در ۱۵ آبان ۱۳۱۴ وتصويب قانون بيمه در هفتم ارديبهشت ۱۳۱۶ را بايد نقطه آغاز تحولات بازار بيمه كشور دانست. با تصويب اين قانون حدود ۱۰ شركت بيمه خارجي شعب و نمايندگي‌هاي خود در ايران را ثبت كردند. درسال ۱۳۲۹ نخستين شركت بيمه خصوصي ايراني به نام "بيمه شرق " تاسيس شد و پس از آن در دهه هاي بعد تعداد ديگري از شركت‌هاي بيمه خصوصي ايراني و يا با سرمايه گذاري مشترك ايراني و خارجي در ايران آغاز به فعاليت كردند (کمالخانی، 1388، 49).

تعریف بیمه

‌ بيمه، عقدي است كه طي آن خطر قريب‌الوقوعي را كه ممكن است براي دارائي، فعاليت يا جان فردي پيش آيد؛ به شركت بيمه منتقل مي‌كند تا طي آن زيان مادّي ناشي از خطر را جبران نمايد.

در اين فرآيند فردي كه خطر را منتقل مي‌كند بيمه‌گذار و قبول‌كننده خطر را بيمه‌گر گويند. بيمه‌گذار وجهي را به بيمه‌گر مي‌پردازد كه حق بيمه و موضوعي كه بابت آن عقد بيمه منعقد مي‌گردد موضوع يا مورد بيمه مي‌گويند.

ماده 1 قانون بيمه مصوب سال 1316 بيمه را چنين تعريف مي‌كند (محمود صالحی، 1384، 125):

"بيمه عقدي است كه به موجب آن يك طرف تعهد مي‌كند در ازاء پرداخت وجه يا وجوهي ازطرف ديگر درصورت وقوع يا بروز حادثه، خسارت وارده بر او را جبران نموده يا وجه معيني بپردازد. متعهد را بيمه‌گر، طرف تعهد را بيمه‌گذار، وجهي را كه بيمه‌گذار به بيمه‌گر مي‌پردازد حق بيمه و آنچه را بيمه مي‌شود موضوع بيمه نامند. "

همچنين برابر مفاد ماده 5 قانون مذكور موضوع بيمه مكنست مال (اعم از عين يا منفعت)، هر حق مالي, هر نوع مسئوليت حقوقي و براي حادثه يا خطري باشد كه بيمه‌گذار از وقوع آن متضرر مي‌گردد. به عبارتي ديگر بيمه‌گذار بايد نسبت به بقاء آنچه بيمه مي‌دهد ذينفع باشد (قانون بیمه، 1373).

بنابراين بيمه عقدي است كه بيمه‌گذار با آينده‌نگري خسارات ناشی از خطر احتمالي و قريب‌الوقوع را ازطريق پرداخت حق بيمه به بيمه‌گر جبران مي‌كند (تقوایی، 1389، 11).

انواع بیمه

عرف و عمل جهانی بیمه بر این روال استوار است که دولت ها یا سازمان‌های مآمور کنترل و نظارت بر فعالیت ها و کردارهای بیمه‌ای،فهرست گونه ها و انواع بیمه‌هایی را که با ضوابط فنی همسازند به عنوان رشته‌های بیمه مجاز تعیین و در قانون بیمه و مصوبه‌های شورای عالی بیمه پیش بینی و آگهی می‌کنند. چنانکه قانون بیمه، مصوب 30 دسامبر 1938، فرانسه در ماده 138 خود انواع بیمه‌های مجاز را معین و مشخص کرده است و شرکت‌های بیمه وظیفه دارند پس از کسب پروانه بیمه‌گری تنها در رشته‌های بیمه اعلام شده فعالیت کنند.

در عرف و روال جهانی بیمه، رشته‌های گوناگون بیمه را به بیمه‌های بازرگانی، بیمه‌های تعاونی و بیمه‌های اجتماعی بخش بندی می‌کنند. بیمه‌های اجتماعی، که بخش مهم سیستم « تامین اجتماعی» را تشکیل می‌دهند، جنبه همگانی و الزامی دارند و هدف آن دادن تامین و تضمین کافی و بایسته به همه نیروهای کار و تولید و خانواده آنهاست. بیمه‌های تعاونی بیشتر جنبه صنفی دارند و تامین‌های بیمه‌ای را با نرخ‌های ارزان(حذف واسطه‌ها و دلالان) در اختیار بیمه‌گذاران و بیمه شدگان، که خود در عین حال بیمه‌گر نیز هستند، می گذارد. بیمه‌های بازرگانی، یعنی بیمه‌هایی که شرکت‌های بیمه خصوصی یا دولتی به شیوه بازرگانی (بر پایه ضوابط قانون تجارت‌) و با هدف عرضه و فروش تامین به اشخاص در معرض خطر و به قصد کسب سود انجام می‌شود؛ می‌چرخد ناگزیر به بخش بندی معمول و متداول در این رشته می پردازیم (گلچینیان، 1389، 22).

در تقسیم بندی برحسب موضوع بیمه یا مورد بیمه، بیمه‌های بازرگانی را به سه شاخه جداگانه شامل: بیمه‌های اشخاص، اموال و بیمه‌های مسئولیت مدنی دسته‌بندی می‌کنند (محمدبیگی، 1387، 20).

 بیمه‌های اشخاص

انسان‌ از آغاز پیدایش‌ جوامع‌ انسانی‌، در جستجوی‌ غریزی‌ به‌ دنبال‌ تأمینهای‌ جسمی‌، اقتصادی‌، اجتماعی‌ و سیاسی‌ بوده‌‌است.

باتوجه‌ به‌ همین‌ نیاز، شرکتهای‌ بیمه‌ با ارائه‌ طرحهای‌ متفاوت‌ و ابتکاری‌ متناسب‌ با نیازهای ‌جوامع‌ انسانی‌ در پی‌ تأمین‌ و تسهیل‌ این‌ غریزه‌ ثبات‌ مالی‌ و اقتصادی‌ برآمدند تا در زمان‌ بروز حادثه‌ ناگوار، شیرازه ‌اقتصاد خانواده‌‌ها از هم‌ نپاشد و افراد وابسته‌ به‌ شخص‌ متوفی‌ و یا حادثه‌دیده‌ بتوانند از مزایای‌ این‌ تأمین‌ اقتصادی‌ بهره‌مند شوند. بیمه‌ اشخاص به سه گروه کلی تقسیم می‌شود‌(کریمی، 1389، 92).

بیمه‌های درمان

در این گروه بیمه، بیمه‌گر متعهد می‌شود که کلیه‌ هزینه‌های‌ درمانی‌ و بیمارستانی‌ هریک‌ از بیمه‌شدگان‌ که ‌براساس‌ شرایط قرارداد و با رعایت‌ فرانشیز توافق‌ شده‌ قابل‌ پرداخت‌ می‌باشد را جبران نماید. به‌ طورکلی‌ تعهدات‌ بیمه‌گر شامل‌ هزینه‌های‌ ویزیت‌ پزشک‌، جراحی‌، پانسمان‌، انواع‌ آزمایش‌های‌ پزشکی‌، مخارج ‌بیهوشی‌، هزینه‌های‌ اتاق‌ عمل‌ و جابجایی‌ به‌ بیمارستان‌، هزینه‌های‌ دارو، دندانپزشکی‌، دندان‌ مصنوعی‌، زایمان‌ و هرچیز دیگری‌ است‌ که‌ بیمه‌گر براساس‌ شرایط قرارداد خود را ملزم‌ به‌ پرداخت‌ آن‌ کرده‌است (امین و شریک، 1387، 173).

بیمه‌های عمر

بیمه عمر از دیدگاه حقوقی، قراردادی است که به موجب آن بیمه‌گر در مقابل دریافت حق ‌بیمه از بیمه‌گذار متعهد می‌شود که در صورت فوت و یا حیات بیمه‌شده در زمان معینی مبلغی به عنوان سرمایه و یا مستمری به استفاده‌کننده (بیمه‌گذار یا شخص ثالث) تعیین شده از طرف او و یا وراث قانونی بپردازد (کریمی، 1389، 146).

خطر فوت در بیمه‌های عمر، به هر علت و شامل انواع بیماری‌ها و حوادث می‌باشد و فقط هزینه‌های جنگ و خودکشی از آن مستثنی شده، تنها تحت ضوابط خاصی تحت پوشش قرار می‌گیرند.

هدف اساسی بیمه‌های عمر ایجاد، جمع آوری ذخایر مالی، سرمایه‌گذاری، کسب سود حاصله از سرمایه‌گذاری و نهایتاً ایفای تعهدات شرکت بیمه‌گر در قبال استفاده‌کنندگان می‌باشد.

در بیمه‌های عمر، بیمه‌گذار با پرداخت حق بیمه معینی -به صورت ماهیانه، سالیانه یا یک‌جا، مبلغ معینی را پس از پایان مدت بیمه‌نامه دریافت خواهد کرد و در صورت فوت بیمه شده در طول مدت قرارداد، مبلغ مقرر به استفاده کنندگان تعلق می‌گیرد (محمود صالحی، 1384، 190).

بیمه‌های حوادث

موضوع این بیمه سانحه وحادثه‌ای است که می‌تواند منجر به فوت، نقص عضو و از کار افتادگی دائم کلی و یا جزئی، از کارافتادگی موقت، جراحت و صدمات بدنی و هزینه‌های پزشکی گردد.

موضوع بیمه حوادث پرداخت غرامت معین در صورت فوت موردبیمه یا نقص عضو و از کار افتادگی و جبران هزینه‌های درمانی ناشی از وقوع حوادث مشمول بیمه است. خطر فوت و نقص عضو به عنوان پوشش‌های اصلی در بیمه‌های حوادث می‌باشد و خطرات از کارافتادگی موقت و بستری در بیمارستان و هزینه‌های پزشکی ناشی از صدمات و جراحات به عنوان خطرات تبعی قرار دارند (نمکی، 1391، 47).

بیمه‌های حوادث اکثراً به صورت پوشش خطرات ناشی از حوادث در تمام اوقات (24 ساعت شبانه روز) و در هر مکان و یا زمان در طول مدت بیمه‌نامه بوده و شامل خطرات شغلی، حرفه‌ای، ورزشی، ماموریت، مسافرت و... می‌گردد (امین و شریک، 1387، 132).

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 56

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل