ابزار سنجش خانواده

در زير عباراتی درباره خانواده نوشته شده است. لطفاً هر عبارت را با دقت مطالعه نماييد و مشخص کنيد که اين عبارت تا چه حد توصيف خانواده خود شماست. لازم است پاسخ شما مطابق نظرتان در خانواده خود باشد.

برای هر عبارت چهار (4) پاسخ وجود دارد که شما پاسخ مورد نظر خود را برای هر عبارت از بين آنها انتخاب می کنيد. پاسخهای ممکن برای هر عبارت از اين قرار است:

کاملاً موافقم         اگر احساس می کنيد که عبارت خيلی خوب خانواده شما را توصيف می کند، اين                     گزينه را برای آن انتخاب کنيد.

موافقم                 اگر احساس می کنيد که عبارت در اکثر موارد توصيفی از خانواده شماست، اين گزينه را برای آن انتخاب کنيد.

مخالفم             اگراحساس می کنيد که عبارت در اکثر موارد توصيف از خانواده شما نيست، اين گزينه را برای آن انتخاب کنيد.

کاملاً مخالفم    اگراحساس می کنيد که عبارت ابداً توصيف خانواده شما نيست، اين گزينه را 

برای آن انتخاب کنيد.

سعی نکنيد مدت زيادی به هر عبارت فكر كنيد، بلكه به هر عبارت هرچه سريعتر و صادقانه تر پاسخ دهيد. اگر برای پاسخ به عبارتی مشکل داشتيد، پاسختان اولين واکنش شما نسبت به عبارت باشد. لطفاً به تمام عبارتها پاسخ دهيد و پاسخ خود را در محلی که در سمت راست شماره هر عبارت معين شده، بنويسيد.

ابزار سنجش خانواده يك ابزار خود سنجي 60 سوالي است (براي افزايش روايي، 7 ماده به 3 مقياس از نسخه 57 ماده اي اوليه آن اضافه شده است) كه براي اندازه گيري ابعاد مدل مك مستر از كار كرد خانواده يعني حل مساله، ارتباط، نقشها، پاسخدهي عاطفي، آميختگي عاطفي و كنترل رفتار ساخته شده است و يك ارزيابي از كار كرد كلي نيز به دست مي دهد. به طور خلاصه حل مساله نشان دهنده توانايي خانواده براي حل مشكلات و نيز مراحلي كه براي اين كار طي مي كند، مي باشد. ارتباط به تبادل موثر، گسترده، روشن و مستقيم اطلاعات در خانواده اشاره مي كند. نقشها، كارآيي شيوه خانواده در توزيع و انجام وظايف را توصيف مي كند، وظايف شامل ابزاري مي شود كه به فراهم كردن منابع (خوراك، پوشاك، سرپناه) پرورش و حمايت، رشد مهارتهاي زندگي و حفظ و اداره سيستم خانواده (مثلاً اداره خانه، كارهاي مربوط به حياط، صورت حساب ها، مسايل بهداشتي، قدرت و تصميم گيري) مربوط مي گردد. پاسخدهي عاطفي توانايي اعضاي خانواده براي دادن پاسخ هيجاني متناسب، چه احساسات مثبت( لذت، عشق، توجه، مهرباني، محبت) و چه منفي (غمگين، افسردگي، خشم، ترس) را مي سنجد. آميختگي عاطفي به كيفيت علاقه، توجه و سرمايه گذاري اعضاي خانواده در برابر يكديگر اشاره مي كند. كنترل رفتار استانداردها و آزاديهاي رفتاري را توصيف مي كند.(سالاري 1380)

آزموني براي هر ماده يكي از گزينه هاي ذيل را انتخاب مي كند: كاملاً موافقم، موافقم، مخالفم و كاملاً مخالفم.

شيوه اجرا: هر كدام از اعضاي خانواده كه بيش از 12 سال داشته باشد، مي تواند FAD را پر كند (اين حد نصاب براي فرهنگ آمريكايي است.) به آزمودني گفته مي شود كه به هنگام پاسخ دادن به هر ماده اعضاي خانواده خود را مد نظر داشته باشد. FADرا مي توان به صورت انفرادي يا گروهي اجرا كرد.

اعتبار و روايي FAD براي سرند باليني و بررسي هاي پژوهشي ابزار مناسبي است. تمام هفت مقياس آن همساني دروني قابل قبول دارد (آلفاي 72/0 تا 92/0) همبستگي بين مقياسها 37/0 تا 67/0 و با نظريه سازگار است. اما وقتي مقياس كاركرد كلي ثابت نگه داشته شود، همبستگي سهمي به صفر ميل مي كند. اعتبار بازآزمايي آن در عرض يك هفته رضايت بخش است(66/0 تا 76/0). با مطلوبيت اجتماعي همبستگي كمي دارد، ميزان همبستگي آن با ديگر ابزارهاي خود سنجي مربوط به خانواده در حد متوسط است و مي تواند به گونه اي معنادار خانواده هايي را كه از نظر باليني سالم يا ناسالم تشخيص داده شده اند، از هم جدا كند. نمره هاي برشي براي شناسايي خانواده هاي سالم و ناسالم به دست آمده است كه داراي حساسيت و صرافت رضايتبخشي است.

در ايران اولين بار نسخه 53 ماده اي FAD توسط نجاريان (1374) ترجمه شد و ويژگيهاي روان سنجي آن مورد بررسي قرار گرفت. او آزمون را بر روي 510 نفر از دانشجويان دانشگاه تهران انجام داد. همساني دروني آزمون را با استفاده از فرمول آلفاي كرانباخ بين 14/0 (مقياس كاركرد كلي) تا  70/0 (آميختگي عاطفي) به دست آورد و با حذف 8 ماده كه همساني دروني آزمون را كاهش       مي دادند، يك فرم 45 ماده اي از اين آزمون ارائه داد كه نمره گذاري آن با FAD متفاوت است و آن را FADI ناميد با استفاده از روش تحليل عاملي سه سازه يا عاملي در اين آزمون شناسايي و نامگذاري شد: (1) نقشهاي خانوادگي (2) حل مشكل (3) ابراز عواطف        

پس از آن نوروزي (1377) در قسمتي از كار پژوهشي خود دوباره به بررسي ويژگيهاي روان سنجي نسخه 53 ماده اي FAD پرداخت. او پرسشنامه را برروي 160 نفر اجرا كرد و همساني دروني آن را بين 28/0 (نقشها) تا 70/0 (كاركرد) گزارش كرد و 10 ماده اي كه در اعتبار كل آزمون "سهيم نبودند" حذف كرد و روائي سازه آن را از طريق تحليل عاملي به شيوه پيشينه درست نمايي و با چرخش اكويماكس مورد بررسي قرار داد و اشباع آن را از هفت عامل متشكله تاييد كرد.

سالاري نيز در پژوهش خود از نسخه 60 سوالي FAD استفاده كرده است. كه بر روي 629 نفر دانش آموز دبيرستاني و راهنمايي اجرا كرد و همساني دروني آن را بين 58/0 (آميختگي عاطفي) تا 85/0 (كاركرد كلي) گزارش كرد.

در مطالعه حاضر از نسخه 60 سوالي FAD استفاده گرديد. همبستگي مقياسهاي هفتگانه FAD با يكديگر نيز محاسبه شد و نتايج آن در جدول 1 نشان داده شده است. همچنين همساني دروني مقياسهاي FAD به شرح زير مي باشد.

همبستگي بين مقياسهاي FAD (135=n )