مفاهیم و ابعاد عملکرد شغلی

 عملکرد در لغت یعنی حالت یا کیفیت کارکرد . بنابراین، عملکرد سازمانی یک سازه ی کلی است که برچگونگی انجام عملیات سازمانی اشاره دارد .فرهنگ انگلیسی اکسفورد عملکرد را به عنوان تحقیق ، اجرا،انجام واتمام هر کار معین پذیرفته شده تعریف می کند .این تعریف به نتایج ،دستاورد ها (کامیابی )اشاره دارد .همچنین بیان می کند که عملکرد دراره انجام کار ونیز درباره نتایج کسب شده است بنابرین ،عملکرد می تواندبه عنوان رفتار در نظر گرفته شود،روشی است که سازمانها ،تیم های کاری وافراد بر اساس آن کار انجام می دهند .

توجه به کارکنان و در راس آن عملکرد شغلی آنها به عنوان بزرگت ترین ومهم ترین سرمایه سازمان ،پدیده ای است که در طول چند دهه اخیر رشد فراوانی داشته است. بسیاری از تحولات سال های کنونی که در قالب نامتمرکز کردن نظام مدیریت وکارگردانی ،کاهش لایه های سازمانی ،مشارکت کارکنان در فرایند تصمیم گیری واموری از این دست پدید آمده اند،جماگی به این دلیل است که نگرش سازمان ها نسبت به نیروی کار دگرگون شده وکارکنان سازمان از تعریف کهنه ونارسای دوره پس از انقلاب صنعتی رها شده وبا تعریف تازه ،"منابع پردازش" شناخته می شود .هم اکنون سازمان ها صنعتی ،بازرگانی وحتی خدماتی بیش از پیش برای بالا بردن درجه بهروری خود به افزایش توان تخصصی،رضایت ودلبستگی منابع انسانی خود روی آورده اند وبهروری را با بهبود را با بهبود بخشیدن به عملکرد شغلی وکیفیت زندگی شغلی آنان مربوط ساخته اند.(طوسی ،1380،ص 38).

 حیاتی ترین مسئله در هر سازمانی عملکرد شغلی آن است و یکی از متغیر هایی است که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته مورد توجه زیادی قرار گرفته است. روان شناسان عملکرد شغلی را محصول رفتارهای انسانی می دانند و معتقدند انگیزه ها و نیازها،در عملکرد افراد و در نهایت رشد و توسعه ی اقتصادی تاثیر دارند . همچنین باور بر این است که عملکرد شغلی یک سازه ی ترکیبی است که برپایه ی آن کارکنان موفق از کارکنان ناموفق از طریق مجموعه ای از ملاک های مشخص قابل شناسایی هستند. آموزش کارکنان معنای وسیع و گسترده ای دارد و تنها معنی کارآموزی، کارورزی و یا تمرین عملی در یک زمینه بخصوص را در بر نمی گیرد، بلکه دامنه آن به قدری وسیع می شود که از فراگیری یک حرفه و فن ساده شروع می شود و به احاطه ی کامل بر علوم و فنون بسیار پیچیده ، ورزیدگی در امور سرپرستی و مدیریتی در سازمان های دولتی و صنعتی و بازرگانی و همچنین چگونگی رفتار و برخوردهای مناسب در مقابل مسائل انسانی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محیط پایان می یابد. بنابراین ضروری است که آموزش هایی ارائه شود که ضمن تغییر نگرش و بینش فرد در بعد مثبت آن و انطباق فرد با سازمان، توانسته باشد در کارایی و انجام موفق وظایف محوله نیزمفید واقع شود .نتیجه آموزش باید کسب مهارتهای مورد نیاز شغل باشد و رسیدن به این هدف مستلزم تلاش و کوشش در قبل، در حین و بعد از آموزش است. اگر قرار است افراد، توانمند و صاحب اختیار شوند، باید با اطلاع قبلی از اهداف شرکت در کلاس و آنچه قراراست یاد بگیرند، در کلاس ها حاضر شوند. مسئولیت آموزش، یاد دادن و تغییر است. اگر آموزش مختوم به فراگیری و تحول نباشد، هرگز توانمندسازی اتفاق نخواهد افتاد.(قاسمی ،1392،ص 42).

مهمترین و اساسی ترین مسئله هر سازمانی ، عملکرد شغلی نیروهاي انسانی آن سازمان است . عملکرد به عنوان ارزش کلی مورد انتظار سازمان از تکه هاي مجزاي رفتاري تعریف شده است ، که یک فرد در طول یک دوره مشخص از زمان انجام می دهد . صاحب نظران اخیراً عملکرد شغلی را به دو بعد عملکرد وظیفه اي و عملکرد زمینه اي تقسیم کرده اند . عملکرد وظیفه اي مربوط به مسئولیت هایی است که در برگه مسئولیت ها و وظایف کارکنان ثبت شده است و با وظایف محوله کارکنان در ارتباط است . اما عملکرد زمینه اي مربوط به رفتارهایی است که بقاي شبکه سازمانی و اجتماعی و جو روانشناختی که وظایف فنی را احاطه کرده است. دسته بندي دیگري نیز براي عملکرد شغلی وجود دارد که عملکرد را به سه دسته عملکرد شغلی عمومی ، عملکرد شغلی فنی و عملکرد شغلی بین فردي تقسیم می کند.

عملکرد شغلی عمومی نحوه عمل و اقدام یکپارچه در تمامی ابعاد شغل را در بر می گیرد . در مقابل عملکرد شغلی فنی مبتنی بر تواناییها و مهارتهاي فنی مورد نیاز در شغل وعملکرد شغلی بین فردي مبتنی بر ارزیابی تعامل و رابطه همکارانه با دیگر همکاران و کارکنان سازمان است ؛ بسیاري از مدیران براي افزایش عملکرد و راضی نگه داشتن کارکنان از پاداش هاي مالی استفاده می کنند ، با این حال این تنها ترغیب کننده کارکنان براي ارتقا عملکرد نیست. مشکلاتی که سازمانهاي کنونی دارند، این است که مدیران آنها احساس می کنند که همه مشکلات تنها با پول حل می شود . با این حال، کارکنان نیازهاي دیگري نیز دارند که شاید مهم تر نیازهاي مالی باشد.( عسگری ،1392، ص 20).

معروف ترین تعریف عملکرد توسط نیلی و همکاران (2002)، ارائه شده است: « فرایند تبیین کیفیت اثربخشی و کارایی اقدامات گذشته». طبق این تعریف، عملکرد به دو جزء تقسیم می‌شود: 1) کارایی که توصیف کننده ی چگونگی استفاده سازمان از منابع در تولید خدمات یا محصولات است، یعنی رابطه بین ترکیب واقعی و مطلوب دروندادها برای تولید بروندادهای معین؛ و 2) اثربخشی که توصیف کننده ی درجه ی نیل به اهداف سازمانی است (رهنورد،  1387، ص79).  عملکرد عبارت است از حاصل فعالیت کارمند از لحاظ اجرای وظایف محوله پس از مدت زمان معین. (قربانی و همکاران، 1381،ص  162). عملكرد يعني اندازه گيري نتايج و آيا كار را خوب انجام داده ايم يا نه (رابينز ،1386 ،ص 257). عملكرد واژه اي است كه هم مفهوم فعاليت ، براي انجام كار وه منتيجه كار را يكجا در بردارد (يمني ، 1373،ص 10 ) . علاقه بند در تعريف عملكرد مينويسد : عملكرد عبارت است از حاصل فعاليتهاي كاركنان از لحاظ اجراي وظايف امور محوله پس از مدت زمان معين (علاقه بند 1379 ، ص 94).

درمورد عملكرد ديدگاههاي مختلفي ارائه شده است عملكرد شغلي در واقع به مجموع رفتارهايي كه ارتباط با شغل ، افراد از خودشان بروز ميدهند يا به عبارتي ميزان محصول وبازدهي است كه به موجب اشتغال فرد در شغلش ( اعم از خدماتي ، آوزشي و توليدي ) حاصل ميشود. (رشيد پور، رحیمی کیا ، 1384 ، ص 23 ) .همچنين منظور از عملكرد شغلي نحوه و ميزان انجام وظايف و مسؤليتهاي محوله توسط كارشناس مي باشد (الواني و معمارزاده ، 1995 ، ص 320). مایکل آرمسترانگ (1385)، عملکرد را یک استراتژی می‌داند که مبتنی بر تجزیه و تحلیل عوامل اساسی موفقیت و سطوح عملکرد حاصله بر پایه آن عوامل. از نظر وی آنچه که سبب بهبود عملکرد می‌شود: آموزش، پرورش، سازماندهی، ایجاد و توسعه فرایندهای مدیریت عملکرد، مهندسی مجدد فرایند تجاری یا کاهش هزینه‌های فعالیت‌ها می‌باشد. ( بزاز جزایری، 1387، ص19).

عملكرد شغلي به عنوان ارزش سازماني رفتارهاي شغلي كارمند در زمانها وموقعيتهاي شغلي مختلف تعريف ميشود. منظور از ارزش سازماني برآوردي است كه سازمان از فعاليتها و خدمات كاركنان خود دارد ؛ نظير انجام وظيفه شغلي يا داشتن رابطه كاري مناسب با ديگر كارمندان (موتويلد و^[1] ، 1997 ، ص 71).

نكته مهم در اين تعريف اين است كه عملكرد شغلي به عنوان خاصيت يا ويژگي رفتار معين تعريف شده ، به ويژه اينكه عملكرد شغلي به عنوان خصوصيتي يكپارجه از رفتارهاي جداگانه و مجزا كه در گستره اي از زمان رخ ميدهد ، در نظر گرفته شده است. نكته دوم در اين تعريف اين است كه ويژگي رفتاري عملكرد شغلي به ارزش مورد انتظار سازمان بر ميگردد. با اين تعريف ، ميتوان عملكرد، شغلي را به عنوان متغيري كه بين مجموعه اي از رفتارها توسط افراد متفاوتي انجام ميشود و رفتارهايي كه بوسيله افرادي مشابه در زمانهاي متفاوت انجام ميپذيرد به شمارآورد(بورمن^[2] ، 2003).

موتويلدو بورمن واشميت^[3] ، ( 1997 ، ص 73 ) بيان نمودند كه به عنوان يك ساختار عملكرد رفتاري است داراي يك مؤلفه قابل سنجش ، رفتاري كه ميتوان از بعد مثبت يا منفي بودن بر روي اثر بخشي فردي يا سازماني ارائه نمود. دو نوع يا گونه خاص از عملكرد شغلي ، عملكرد وظايفي (عملكرد سازماني ) و عملكرد موقعيتي (زمينه اي ) ميباشد. عملکرد وظیفه ای مربوط به مسئولیت هایی است که در برگه مسئولیت ها و وظایف کارکنان ثبت شده است و با وظایف محوله کارکنان در ارتباط است. اما عملکرد زمینه ای مربوط به رفتارهایی است که بقای شبکه سازمانی و اجتماعی و جو روانشناختی که وظایف فنی را احاطه کرده است. دسته بندی دیگری نیز برای عملکرد شغلی وجود دارد که عملکرد را به سه دسته عملکرد شغلی عمومی، عملکرد شغلی فنی و عملکرد شغلی بین فردی تقسیم می کند (موتوویدلو و وان اسکاتر^[4]،1994، ص 476). عملکرد شغلی عمومی نحوه عمل و اقدام یکپارچه در تمامی ابعاد شغل را در بر می گیرد. در مقابل عملکرد شغلی فنی مبتنی بر تواناییها و مهارتهای فنی مورد نیاز در شغل و عملکرد شغلی بین فردی مبتنی بر ارزیابی تعامل و رابطه همکارانه با دیگر همکاران و کارکنان سازمان است (وکیلی و همکاران، 1388، ص 3).

 در ارتباط با عملکرد تعاریف مختلفی عنوان شده است به طوری که مورهد گریفین ^[5](2003)، عملکرد را مجموعه ای از رفتارهای در ارتباط با شغل می دانند که افراد از خود نشان می دهند. عملکرد فرد نشان دهنده خروجی فرد است و یا ارزیابی میزان موفقیت رفتار فرد، در مقایسه با انتظارات سازمانی به دست می آید.

عملکرد انسان به عنوان نتیجه ای از مجموعه اعمال که برای نیل به هدفی بر پایه یک استاندارد خاص انجام می شود، تعریف می گردد. اعمال ممکن است شامل رفتار قابل مشاهده(به عنوان مثال حل مسئله، تصمیم گیری، برنامه ریزی و استدلال) باشد.

تعداد صفحات: 45

مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل