سازمان

سازمان^[1] پدیده ای اجتماعی است که به طور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتا مشخصی بوده و برای تحقق هدف یا اهدافی ، بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت می کند

سازمان ها ، شکل های مهم موسساتی هستند که در جامعه ما وجود دارند مدارسی که در آن تحصیل کرده اید ، فروشگاهی که از آن خرید می کنید ، شرکتی که اتومبیل می سازد همگی نوعی سازمان هستند . همچنین افرادی که مالیات بر درآمد را از ما اخذ می کنند ، افرادی که زباله ها را جمع آوری کرده ، یا امنیت دفاعی را برایمان فراهم می سازند ، یا کسانی که روزنامه های روزانه ما را چاپ می کنند ، نوعی سازمان را در ذهن آدمی به تصویرمی کشند. در دنیای امروزی ، سازمان ها همه جوانب زندگی ما را فرا گرفته اند. ( رابینز^[2] ، 1943 : 21)

سازمان ها انواع مختلفی دارند : سازمان های انتفاعی و غیر انتفاعی، تولیدی یا خدماتی و خصوصی یا دولتی .

در درون سازمان فعالیت های دائمی و پویا در جریان است، برای درک سازمان باید به ابعادی از سازمان توجه شود که بیان کنندۀ ویژگی های خاص سازمان هستند، این ابعاد به همان صورت سازمان را تشریح می کنند که شخصیت و ویژگی های فیزیکی معرف افراد هستند .

ابعاد سازمانی به دو گروه طبقه بندی می شوند، ساختاری و محتوایی .

ابعاد ساختاری بیان کننده ویژگی های درونی یک سازمان هستند (عوامل سازمانی)، آنها مبنایی به دست  می دهند که می توان بدان وسیله سازمان ها را اندازه گیری و باهم مقایسه کرد.

ابعاد محتوایی معرف کل سازمان هستند، مثل اندازه و نوع تکنولوژی و هدفها ی سازمان ..آنها معرف جایگاه سازمان هستند و بر ابعاد ساختاری اثر می گذارند. (ال.دفت ^[3] ، 1378 : 18)

2-3 عوامل سازمانی

ویژگی ها یا عوامل سازمانی بر اساس مدل مفهومی تحقیق عبارتند از:

1- اهداف سازمانی

2- فرهنگ سازمانی

3- ساختار سازمانی

4- سبک مدیریت

 5- منابع سازمانی

2-3 -1 اهداف سازمانی ^[4]

هدف سازمانی نوعی وضعیت مطلوب است که سازمان قصد رسیدن به آن را دارد . به بیانی دیگر ، هدف سازمانی نمایانگر یک نتیجه یا یک نقطه نهایی است که تلاش های سازمان در آن جهت صورت می گیرد .

هدف ها یا استراتژی ها ثابت نیستند و کسی هم آن ها را بر سازمان تحمیل نمی کند، مدیران عالی و رده میانی سازمان باید برای واحدهای تحت نظر خود هدف ها را تعیین کنند و توانایی آنها در این مورد می تواند موفقیت سازمان را تضمین کند . برای تامین هدف ها و استراتژی ها و نیز برای تعیین موقعیت سازمان از طرح سازمانی استفاده می شود .

در هر سازمان چندین نوع هدف وجود دارد و برای تامین هر یک باید کار به خصوصی انجام شود . هدف های که به صورت رسمی تعیین می شوند و یا هدف های عملیاتی که سازمان در صدد تامین آنهاست تفاوت عمده وجود دارد .

معمولا هدفهای کلی سازمان را مأموریت آن سازمان می نامند (یعنی دلیل وجودی سازمان ) مأموریت بیان کننده ارزشها ، آرزوها و فلسفه وجودی سازمان است ، گاهی هدفهای رسمی را مأموریت سازمان  می نامند، که آنها عبارتند از گستره ی سازمان که به صورت رسمی مشخص شده است و نتایجی که سازمان در پی دستیابی به آنهاست.

معمولا فعالیت های شرکت در قالب هدف رسمی مشخص می شود و ممکن است بر ارزشها ،بازارها و مشتریانی تاکید کند که وجه مشخصه ی سازمان هستند .در هر حال هدف کلی  سازمان و فلسفه ی وجودی اش در اساسنامه ،مرامنامه یا گزارش سالانه نوشته می شود .

هدفهای عملیاتی ،هنگام تعیین هدفهای عملیاتی آنچه را که سازمان باید از طریق اقدامات و عملیات واقعی به آنها دست یابد تعیین می کنند ، و اینکه سازمان واقعا به چه کار مشغول است مشخص می نمایند .معمولا هدفهای عملیاتی در قالب دستاورد های قابل سنجش و اندازه گیری بیان و در کوتاه مدت تامین می شوند. هدف های عملیاتی با هدف های رسمی فرق می کنند ، آنها نمایانگر هدف های واقعی می باشند که با هدف های اعلام شده متفاوتند، معمولا هدف های عملیاتی به صورت وظایف و اقدامات اساسی است که سازمان باید انجام دهد و آنها مشابه فعالیت هایی است که یک زیر سیستم باید انجام دهد . این هدف ها عبارتند از : عملکرد کلی سازمان ، مرزگستری ، نگهداری ، تطبیق با محیط و تغییرات و فعالیت های تولیدی ، مسیر و جهت تصمیمات روزانه و فعالیت های درون سازمانی با هدف های خاص مربوط به کارهای اساسی سازمان مشخص می شود عملکرد کلی سازمان : سودآوری نشان دهنده عملکرد کلی سازمان های انتفاعی است . امکان دارد سودآوری بر حسب سود خالص ، سود هر سهم یا بازده سرمایه گذاری بیان شود . سایر هدف های کلی سازمان عبارتند از رشد و حجم تولید . سازمان های غیر انتفاعی مثل اتحادیه های کارگری هدف خود را بر حسب سود تعیین نمی کنند ، ولی هدف هایی دارند که به صورت ارئه خدمت به اعضا (با توجه به بودجه ای مشخص ) بیان میشود . در سازمان هایی غیر انتفاعی هدف های مربوط به رشد و حجم فعالیت نشان دهنده عملکرد کلی است . در سازمان های موفق بین هدف های عملیاتی نوعی توازن و تعادل برقرار می شود. برای مثال اگرچه سودآوری اهمیت دارد ، ولی بسیاری از بهترین شرکت های امروز متوجه شدند که داشتن دیدگاهی محدود وتوجه خاص به رقم انتهایی صورت حساب سود وزیان، نمی تواند بهترین راه برای دست یابی به عملکرد بالا باشد.

 برای سازمان هر دو هدف (عملیاتی و رسمی) اهمیت دارند ، ولی هر یک از آنها خواسته یا آرمان ویژه ای را تامین می کند . مقصد هدف های رسمی مشروعیت بخشیدن به عمل است ، در حالیکه راهنمای کارکنان ، تعیین مسیر تصمیمات و مقیاس ها و استانداردهای عملکرد را با هدف های عملی واستراتژی ارائه می کنند. (همان منبع : 45 )

·       مشروعیت بخشیدن به عمل :

یک سازمان نوع ماموریت (هدف رسمی ) خود را مشخص و آنها را به گروه های ذی نفع ، در داخل و خارج سازمان ، اعلام می نماید . هدف رسمی بیان گر آرمان مقصد نهایی سازمان است . مردم با اگاهی از نوع ماموریت یک سازمان به علت نهایی موجودیت آن پی می برند و ان را قبول می کنند. فراتر اینکه ، هنگامی که کارکنان از هدف های اعلام شده و مشروع سازمان آگاهی یابند، به آن می پیوندد و نسبت به آن متعهد می شوند . بیشتر مدیران ارشد می خواهند ، در محیطی که به فعالیت مشغولند ، شرکت آنها نسبت به شرکت های رقیب جلوه ای ممتاز داشته باشد . مدیران خواستار این هستند که مشتریان ، شرکت های رقیب ، عرضه کنندگان مواد اولیه و جامعه محلی از دیدگاهی مطلوب یا خوشایند به آنها نگاه کنند . پویایی شرکت و رابطه متقابلی که با محیط خود دارد تاحد زیادی در گرو هنجارهای فرهنگی ^[5]، نمادها و باورهایی است که شرکت به عوامل تکنولوژی یا مواد دارد و نیزدرگرونقشی است که شرکت به صورتی معقول و مشروع ، ایفا می نماید (همان منبع : 46 )

نخستین گام مهمی را که شرکت می تواند در راه رسالت خویش بردارد این است که به گروه های ذی نفع داخلی و خارجی مشروعیت خود را بقبولاند و احساسی مثبت (در باره خود ) در آنها بوجود آورد .

·       هدایت و انگیزش کارکنان 

هدف موجب می شود که عضو سازمان مسیر خود را مشخص کند . هدف نهایی که سازمان برای رسیدن به آن تلاش میکند و استراتژی هایی را که در این راه به اجرا در می آورد تعیین کننده کاری است که کارکنان و اعضای سازمان باید انجام دهند .هدف می تواند در اعضای سازمان انگیزه ایجاد کند ، به ویژه آنگاه که عضو سازمان در تعیین هدف مزبور نقشی داشته باشد . برای مثال ، یک شرکت هدف کلی خود را به این صورت تعیین کرده است .

« سی درصد کل فروش ا محل محصولاتی خواهد بود که ظرف پنج سال گذشته به بازارعرضه شده اند .» کارکنان شرکت مزبور این هدف را به طور کامل پذیرفته اند، هر کس در پی یافتن چیزی تازه و نوآوری است.

·       رهنمودهای تصمیم گیری

 مسیر تصمیم گیری کارکنان و اعضای سازمان به وسیله هدف ها و استراتژی ها تعیین می شود. تعیین هدف سازمان یعنی قید و بند گذاشتن یا محدود کردن رفتار فرد و تصمیماتی که او باید بگیرد . این هدف ها به افراد کمک می کند تا در فرآیند تعیین ساختار سازمان ، نوآوری ها ، رفاه اعضا و کارکنان یا رشد و پیشرفت آنان تصمیمات معقول و مناسب بگیرند . یک شرکت تولید کننده ظرف شیشه ای در هدف خود را به صورت بالا بردن سود ، از طریق پایین آوردن حجم فعالیت ، تعیین کرد . در نتیجه تصمیماتی که در درون سازمان گرفته می شد، مسیر تازه ای پیدا کرد . این شرکت برای بهبود کیفیت محصولات هیچ گاه بیش از ظرفیت عادی تولید نمی کند. این هدف جدید مبنی بر بالا بردن سود باعث شد که در درون سازمان تصمیمات تازه گرفته شود .در نتیجه دست اند کاران تصمیم گرفتند واحدهایی را که برای تولید اضافی کار می کردند ، تعطیل کنند .

·       استانداردهای عملکرد

معیار یا استاندارد سنجش و ارزیابی عملکرد ها به وسیله هدف سازمان تعیین می شود، باید بتوان سطح عملکرد سازمان را (چه برحسب میزان سود ، آحاد محصول تولید شده ، یا حتی تعداد شکایات رسیده ) سنجید و آن را اندازه گیری کرد. برای پاسخ دادن این پرسش که :« سودی برابر با ده درصد فروش، رقم خوبی است ؟» باید به هدف های سازمان مراجعه کرد . هدف ها بازتاب تجربه ی گذشته و بیان کننده مقصود مورد نظر آینده اند . (همان منبع : 50)

اگر سود مورد نظر شرکت 8 د رصد تعیین شده باشد ، در آن صورت بازده 10 درصد بسیار عالی است . هنگامی که آن شرکت هدف خود را تغییر داد، از بالا بردن حجم تولید دست برداشت و به افزایش سود رو آورد ، توانست سود خود را تا میزان 30 درصد بالا ببرد ، این رویه مربوط به زمانی است که دو شرکت رقیب در همان منطقه ، کاهش سود گزارش کردند ، یکی به میزان 61 درصد و دیگری 76 درصد. بنا بر این ، سود جایگزین حجم تولید شد و عملکرد سازمان را بر آن اساس می سنجیدند.

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 73

مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل