تاريخچة فن آوری اطلاعات

واژه فن آوری اطلاعات از اواخر دهه 1970 براي اشاره به استفاده از کامپيوتر براي کار با اطلاعات ابداع شد مي توان گفت که اين فن آوری تمامي گونه هاي کامپيوترها،سخت افزار، نرم افزار و همچنين شبکه هاي ارتباطات بين دو کامپيوتر و ارتباط يک کامپيوتر با يک ابر کامپيوتر و يک اداره است تا شبکه هاي جهان گستر که در زمره فن آوری اطلاعات و ارتباطات حدود پنج درصد هزينه هاي سرمايه گذاري شرکت ها را به خود اختصاص داده اين رقم در دهه 1980 به عنوان پانزده درصد و در انتهاي1990 به پنجاه درصد کل سرمايه گذاري شرکت ها رسيد که اين روند حاکي از اهميت فن آوری اطلاعات و ارتباطات در کسب وکار است که يک مزيت استراتژيک براي شرکت ها محسوب مي شود (محمديان روشن 1389، ص 18).

با شروع دهه 70 و تا اواسط دهة 80 با افزايش رقابت در سطح کشورها، سازمان ها بر آن شدند تا استراتژي هاي خود را به سمت استفاده از فن آوری کامپيوتر جهت دهي کنند. اما از آن جا که اين موج با کاهش قيمت کامپيوترهاي شخصي^[1]، پايين آمدن هزينة پردازشگرها، ظهور شبکه هاي قوي سرويس دهنده ^[2]/ سرويس گيرنده^[3] و رشد فن آوری در دو حوزه الکترونيک و ارتباطات مواجه شد،فن آوری اطلاعات به عنوان گزينه اي جهت تبديل به مزيت رقابتي پيش روي سازمان ها قرار گرفت. در اين راه ابزارهاي مفهومي قوي نظير مدل چهارچوب شبکة استراتژيک^[4] مک فاردن در 1983، مدل مراحل رشد نولان^[5] در 1979، و نيز روش هاي ساختار يافته اي چون، عامل حياتي موفقيت رکارت^[6] در 1979، يا برنامه ريزي سيستم هاي کسب و کار ارايه شده در 1984 توسط شرکت IBM ظهور يافتند. شرکت هاي مشاوره اي مدل هاي مختلفي در زمينة برنامه ريزي استراتژيک براي سيستم هاي اطلاعاتي ارايه داده اند که غالبا مفاهيم مشترک
داشته اند.در سال 1985 پورتر و ميلار^[7] نخستين بار مفاهيم زنجيره ارزش^[8] ونيروهاي پنج گانه^[9] را در مديريت استراتژيک IT توسعه دارند.و مک فارلان^[10] با استفاده از مفاهيم استراتژي هاي عمومي^[11] پورتر استراتژي ها فن آوری اطلاعات را در سه رده تقسيم بندي کرد: (احمدي و همکاران،1383،ص ص13-10)

رده نخست: رده اول اين تقسيم بندي استراتژي سيستم هاي اطلاعاتي است. مجموعه اي از روش ها و تکنيک هاي جامع که در برنامه ريزي سيستم هاي اطلاعاتي مورد استفاده قرار مي گيرند.

رده دوم: استراتژي هاي فن آوری اطلاعات^[12] است. استراتژي هاي اين بخش ارايه مسيري است به منظور ارزيابي استانداردسازي و نظارت بر معماري فن آوری اطلاعات در سازمان از سخت افزارها، نرم افزارهاي کاربردي، سيستم عامل ها، زيرساخت هاي ارتباطي، پايگاه هاي داده، و غيره.

رده سوم: استراتژي هاي مديريت ITاست که به تعريف چهارچوب مديريتي سازماني در حوزه IT مي پردازد.در سال 1991 ون کاترمن تاکيد مي کند که فن آوری نوين اطلاعاتي در دهة 90 و دهه هاي آينده اثري شگرف بر کسب و کار شرکت ها خواهد گذاشت به طوري که بايد IT را در سطح استراتژيک شرکت ها و روي فرمت هايي که از ناحيةIT  فراهم مي شود با ابزاري مناسب بررسي کرد. بحث ديگري را که از همان زمان محققان مطرح کردند چگونگي هم راستا کردن تغييرات حاصل از IT با روندهاي کسب و کار سازماني و چگونگي انجام اين کار علي رغم پيچيدگي هاي موجود بوده است (احمدي و همکاران، 1383، ص ص13-10).

توسعه پرشتاب و شديد فن آوری اطلاعات که از سال ها پيش آغاز شده است و هم چنان ادامه دارد،‌منجر به کاربرد وسيع آن در ابعاد گوناگون جامعه شده است. پيش بيني ها نشان مي دهند که اين فن آوری به رشد سريع خود کاربرد همه جانبه در ابعاد گوناگون زندگي بشر در سال هاي آينده نيز ادامه خواهد داد. شرکت «آي.بي.ام» ايران به عنوان شعبه اي از شرکت «آي.بي.ام^[13]» جهاني در سال 1335 هـ.ش در ايران شروع به کارکرد، اما بانک ملي ايران و شرکت ملي نفت نخستين سازمان هايي بودندکه در سال 1341 هـ.ش اولين کامپيوترها را به مفهوم امروزي آن ها به کار گرفتند (مشايخي و همکاران، 1384، ص 192).

 تشریح مفهوم فن آوری اطلاعات

دستيابي دقيق و درست از فن آوری اطلاعات عموماً مشکل به نظر مي رسد.تا سال 1980 رايانه تنها فن آوری بود که تحت عنوان فن آوری اطلاعات پوشش پيدا مي کرد. در حال حاضر فن آوری اطلاعات تبديل به چتري شده است که مصاديق آن شامل گروهي از تجهيزات، خدمات، کاربردها، و فن آوری هاي پايه مي باشد. مصاديق فن آوری اطلاعات عموما در سه گروه رايانه، وسايل چند رسانه اي و ابزارهاي مخابراتي طبقه بندي مي شود(Beaumaster&suzanne1999,p3)

يکي از معمول ترين تعاريف اين واژه، توسط دفتر تحليل هاي اقتصادي آمريکا ارایه شده است که در آن «فن آوری اطلاعات عبارت است از تجهيزات محاسباتي و حسابگري دفتري و اداري^[14] که رايانه در رأس آن قرار دارد.» برخي از صاحب نظران، استفاده از رايانه را در تعريف فن آوری اطلاعات لازم مي دانند، در حالي که برخي ديگر،‌تعريف گسترده دفتر تحليل هاي اقتصادي ايالات متحده را مبناقرار مي دهند: «تجهيزات پردازش اطلاعات^[15]». شامل تجهيزات ارتباطي، ابزار آلات فني و مهندسي، دستگاه‌هاي فتوکپي، پرينت و ... مي شود. علاوه بر اين نرم افزارهاي مختلف و خدمات مربوط نيز جزء تعريف فن آوری اطلاعات قرار مي گيرد (خداداد حسيني و همکاران 1386، ص 64).

فن آوری اطلاعات اولين بار از لويت ^[16]و ايزلر ^[17]در سال 1958 به منظور بيان نقش‌رایانه در پشتيباني از تصميم گيري ها و پردازش اطلاعات در سازمان به کار گرفته شد. در مفهوم رايج فن آوری اطلاعات به مجموعه اي از سخت افزار و تجهيزات دلالت دارد و بسياري از محققان آن را تنها نهاد سخت افزاري     مي دانند که در انجام کارها مورد استفاده قرار مي گيرد.

فن آوری اطلاعات را مانند ديگر فن آوری ها مي توان به روابط ميان سخت افزار، نرم افزار، شبکه و توانايي ها و اقداماتي که از اين ابزارها ناشي مي شود تعريف کرد. فن آوری اطلاعات نه تنها به توانايي هاي پردازش داده ها توسط رايانه، بلکه به مهارت هاي انساني و مديريت در بهره برداري از آن ها دلالت دارد. بنابراين فن آوری اطلاعات نه تنها شامل رايانه و ديگر تجهيزات است بلکه توانايي ها و اقدامات در نحوه انجام کار را شامل مي شود (صرافي زاده، 1388، ص 16).

فن آوری اطلاعات هم چنان که به وسيله انجمن فن آوری اطلاعات آمريکا^[18] تعريف شده است، «به مطالعه، طراحي، توسعه، پياده سازي، پشتيباني يا مديريت سيستم هاي اطلاعاتي مبتني بر رايانه، خصوصا برنامه هاي نرم افزاري و سخت افزار رايانه مي پردازند.» به طور کوتاه، فن آوری اطلاعات بامسايلي مانند استفاده از رايانه هاي الکترونيکي و نرم افزار سر وکار دارد تا تبديل، ذخيره، حفاظت، پردازش،انتقال و بازيابي اطلاعات به شکلي مطمئن و امن انجام پذيرد.فن آوری اطلاعات ابزاري است در ميان بسياري از ابزارهاي ديگر که مديران مي تواند براي حل مشکلات از آن استفاده کنند (لاودن، 1380،ص 9).

فن آوری اطلاعات يعني روش هاي توليد و جمع آوري اطلاعات و استفاده از آن در جامعه، سازمان فن آوری اطلاعات باکوچک کردن، ارزان کردن و کاربري ساده برنامه هاي کامپيوتري باعث شده دسترسي به اطلاعات از هر جا و توسط هر شخص به راحتي صورت گيرد. پايگاه هاي اطلاعاتي برگرفته از مفهوم فن آوری اطلاعات فرايندهاي پيچيده درون سازماني را تسهيل کرده و با اتصال سازمان ها به همديگر، شبکه هاي سازماني را بنا نهاده است و ديدگاه هاي ميان مدت مديران به ديدگاه هاي بلند مدت بدل شده است. اصطلاح فن آوری اطلاعات براي توصيف فن آوری هايي به کار مي رود که ما را در ضبط، ذخيره سازي، پردازش، بازيابي، دريافت و انتقال اطلاعات ياري مي کند. فن آوری اطلاعات را مي توان به عنوان فن آوری محاسباتي و ارتباطات راه دور که امکانات خودکار استفاده از اطلاعات را فراهم مي کنند،‌تعريف کرد.فن آوری اطلاعات در واقع فن آوری وخدمات اطلاعاتي و ارتباطي است ،غالباً تاکيد عمده بر وجه فن آوری است اين وجه بسيار بيش از خدمات مدنظر قرار مي گيرد، اما اغلب کاربران تمايل چنداني به فن آوری صرف ندارند، بلکه بيشتر خدمات رساني اطلاعاتي از طرق مختلف،رسانه هاي ارتباط^[19] جمعي تا ماهواره و اينترنت را مدنظر دارند. فن آوری اطلاعات متشکل از چهار عنصر اساسي (انسان، ساز و کار، ابزار، ساختار) است،‌به طوري که در اين فن آوری،‌ اطلاعات از طريق زنجيره ارزشي^[20] که از به هم پيوستن اين عناصر ايجاد مي شود جريان يافته وپيوسته تعالي و تکامل سازمان را فراراه خود قرار مي دهد(عظيمي 1389، ص 23).

اسکات موتون^[21] (1991) فن آوری اطلاعات را شامل انواع رايانه ها،سخت افزار، نرم افزار شبکه هاي ارتباطي که دو رايانه را به يکديگرمتصل مي کنند، شبکه هاي عمومي و خصوصي و ترکيب رايانه ها و فن آوری ارتباطات و سيستم هايي که رايانه هاي شخصي را به ابر رايانه ها متصل مي کند و شبکه گسترده جهان که از يک سلسله رايانه هاي قدرتمند تشکيل شده است مي داند. با توجه به تعريف فن آوری اطلاعات که موتون ارائه کرده است ابعاد فن آوری اطلاعات به صورت زير تعريف مي شود: (محمديان روشن 1389، ص 22)

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 52

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل