مدیریت زنجیره تأمین[1]

امروزه، مدیریت زنجیره­تأمین به عنوان یکی از مبانی زیر­ساختی پیاده­سازی کسب­وکار الکترونیک در دنیا مطرح است. در رقابت­های جهانی موجود در عصر حاضر باید محصولات متنوع را با توجه به درخواست مشتری در دسترس قرار داد. خواست مشتری بر کیفیت کالا و خدمات­رسانی سریع موجب افزایش فشارهایی شده که قبلا وجود نداشته است، در نتیجه شرکت­ها بیش از این نمی­توانند از عهده همه کارها برآیند.

در بازار رقابتی موجود، بنگاه­های اقتصادی و تولیدی علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان نیازمند یافته­اند. علت این امر در واقع دستیابی به مزیت یا مزایای رقابتی با هدف کسب سهمیه بیشتری در بازار است. بر این اساس فعالیت­هایی نظیر برنامه­ریزی عرضه و تقاضا، تهیه مواد، تولید و برنامه­ریزی محصول، خدامت نگهداری کالا، کنترل موجودی، توزیع، تحویل و خدمت به مشتری که همگی قبلا در سطح شرکت انجام می­شده اینک به سطح زنجیره­عرضه انتقال پیدا کرده است. مساله کلیدی در یک زنجیره­تأمین، مدیریت و کنترل هماهنگ تمامی این فعالیت­ها است. مدیریت زنجیره­تأمین پدیده­ای است که این کار را به طریقی انجام می­دهد که مشتریان بتوانند خدمت قابل اطمینان و سریع را با محصولات با کیفیت در حداقل هزینه دریافت کنند.

در مدل­های سنتی کسب­وکار تمامی گردش­های اطلاعات، اجناس و تبادل مالی به صورت خطی هستند (از تأمین­کنندگان به تولید­کنندگان و از فروشندگان به مشتری­ها). با ورود اینترنت به عنوان یک کانال ارتباطی بزرگ بازنگری­های اساسی در الویت­های تجارتی، دیدگاههای استراتژیک و مدل­هایی از زنجیره­تأمین تا به حال گرفته شده بودند ظهور کرد. در ساخت کارهای نوین مدیریت زنجیره­تأمین، شرکای زنجیره شکل گرفته و قادرند از طریق به اشتراک گذاری اطلاعات، روابط و تعاملات بین مشتری و تأمین کنندگان را تسهیل نموده و هزینه معاملات را کاهش دهند. همگام با روند رو به رشد تجارت الکترونیک پیچیدگی­های بیشتری در مدیریت زنجیره­تأمین، توانایی تشکیل یک حلقه سازمانی را داراست که از مشتری شروع شده و به آن ختم می شود.

این مفهوم زنجیره­تأمین را مانند یک شبکه نشان می دهد که به وضوح روابط بین همه بخش های زنجیره تأمین را توضیح می دهد.

در حالت کلی زنجیره­تأمین از دو یا چند سازمان تشکیل می­شود که رسما از یکدیگر جدا هستند و به وسیله جریان مواد، اطلاعات و جریان­های مالی به یکدیگر مربوط می­شوند. این سازمان­ها می­توانند بنگاه­هایی باشند که مواد اولیه، قطعات، محصول نهایی و یا خدماتی چون توزیع، انبارش، عمده فروشی و خرده فروشی تولید می­کنند. حتی خود مصرف­کننده نهایی را نیز می­توان یکی از این سازمان­ها در نظر می­گرفت.

 پیشینه و سیر تحول مدیریت زنجیره­تأمین

شاید به سختی بتوان زمان دقیقی را که بحث درباره زنجیره­تأمین و مدیریت آن مطرح گردیده است، مشخص نمود، اما دست­کم از یک چیز می­توان مطمئن بود که این نگرش ریشه در شیوه­هایی دارد که در اواخر 1950 و 1960 میلادی اجرا می­شد. هر چند که نمونه­هایی از آن در دوره تولید انبوه خودروها در زمان هنری فورد نیز وجود داشته است.در اواخر 1950 نخستین طرح­های اجرایی زنجیره­تأمین با توجه به مدیریت کالا و به ویژه تدارکات مربوط به انتقال مواد اولیه و محصولات تمام شده به کارخانه و به بیرون از آن، شروع شد.

در سال های پیش از 1960 بسیاری از شرکت­ها بر اثربخشی و کارایی فعالیت­های تجاری به طور جدا و مستقل تاکید داشتند. در دهه­های 1960 تا 70 سازمان ها به توسعه جزئیات راهبردی بازار همت نمودند که بر برآورده­سازی رضایت مشتری متمرکز بود. آن ها به این درک نائل آمدند که مهندسی و طراحی قوی و نیز عملیات تولید منسجم هماهنگ پیش­نیاز دست­یابی به نیازمندی­های بازار و در نتیجه سهم بازار بیشتر است. بنابراین طراحان مجبور شدند که ایده آل­های و نیازمندی­های مورد نظر مشتریان را در طراحی محصولات خود بگنجانند و در حقیقت محصولی با حداکثر سطح کیفی ممکن و کمترین هزینه، توام با ایده­آل­های مورد نظر مشتریان روانه بازار سازند. کارشناسان با مطالعه روابط بین انبارداری و حمل­ونقل در دهه 1960 و بررسی امکان یکپارچه­سازی آن­ها توانستند موجودی کالا در انبارها را کاهش دهند. حاصل این مطالعات مدیریت توزیع نام گرفت. این جریان با تاسیس نظام ملی مدیریت توزیع فیزیکی آمریکا[2]  در سال 1963 که تفکر نوین آن زمان درباره روابط متقابل بین عملکرد بخش­های انبارداری و حمل و نقل بود، تقویت گردید و با استفاده از حمل­ونقل سریع­تر، به دفعات بیشتر و به ویژه مطمئن­تر، موجبات کاهش حجم انبارها را فراهم آورد. کوتاه شدن زمان پاسخگویی به سفارش­ها از طریق جا­به­جایی سریع­تر اجناس انبار و حمل­ونقل سریع­تر آن­ها، طول دوره کاهش پیش­بینی را کاهش داد و در نتیجه پیش­بینی­ها نیز واقعی­تر گردید.(عالم تبریز ، رحیمی 1388)

با اضافه شدن مباحث ساخت، تدارک سفارش­ها به مدیریت توزیع، مفهوم لجستیک مطرح گردید. علم لجستیک از برآورد، تأمین و نگهداری، ذخیره­سازی مواد اولیه و توزیع کالا و همچنین خدمات پس از فروش، یعنی از آخرین تأمین­کننده تا آخرین مصرف­کننده را به طور کامل پوشش داده و به آن­ها خدماتی را ارائه می­کند.

بیشتر کارشناسان با این نظر موافق هستند که مدیریت زنجیره­تأمین به شکل امروزی آن از تلاش­های برنامه­ریزی مواد مورد  نیاز[3]  حاصل شده که شرکت­های بزرگی همچون دیر، هیولت پاکارد و پراکتر و گمبل[4]  و شرکت­های دیگر در اواخر دهه 1970 برای برنامه­ریزی و کنترل بهتر مواد اولیه تجربه کردند. ساخت و به کارگیری رایانه­های پیشرفته در اواخر دهه 1960 میلادی این امکان را برای شرکت­ها فراهم آورد تا از فهرست­های پراکنده مواد اولیه مورد نیاز، برنامه­ریزی زمانی انتقال مواد و سفارش­های تولید برای شرکت­ها مهیا گردد و این موضوع آغاز تحلیل مدیریت زنجیره­تأمین بود. به این ترتیب امکان انتقال برنامه­ریزی مواد مورد نیاز به بیرون از سازمان و اعمال کنترل بیشتر بر مواد اولیه­ای که از سوی تأمین­کنندگان وارد شرکت می­شد، فراهم گشت. برای بسیاری از شرکت­ها، این کار به مفهوم کاستن از تعداد هزاران تأمین­کننده و اکتفا کردن به تعداد اندکی از بهترین­های آن­ها بود، این به معنای شروع واگذاری بخش­هایی از فرآیند تولید به بیرون از سازمان بود که به کنار گذاشتن مدل یکپارچگی عمودی (الزام انجام تمام کارها توسط یک تولید­کننده) منجر شد.

تحولات عمده در مدیریت موجودی در دهه 1970 میلادی و اوایل 1980 بروز کرد.در همین زمان ژاپنی­ها در جستجوی یک فرآیند تولیدی بودند تا بتوانند اصول پایه تولید و ارسال به موقع[5]  را به کار گیرند. این سیستم نیازمند ارتباطات فراوان و مفصلی بین مشتری، تولید کننده، شرکت های حمل و نقل و خرده فروش­ها[6] (در صورت ارتباط داشتن با آن­ها)  بود تا بتوان میزان موجودی مواد اولیه، قطعات و محصولات تمام شده را در حداقل ممکن نگه­داری کرد.کارخانه کاوازکی در نبراسکا به نمونه­ای از تولید و ارسال به موقع مبدل شد و بسیاری از شرکت­های آمریکایی را به تقلید از خود واداشت. در دهه 1990 و با پیشرفت فناوری و ورود آن به عرصه تولید، حمل­ونقل، انبارها، خرده­فروشی­ها و توجه توام به جلب رضایت مشتری و کیفیت کالاها و خدمات، بحث زنجیره­تأمین به طور گسترده­ای در صنایع تولیدی مطرح گردید. به این ترتیب زنجیره­تأمین و مدیریت آن با هدف پرداختن به تمامی مسائل یاد شده و راهبری و هدایت آن­ها، شکل گرفت. شکل زیر روند تکاملی مدیریت زنجیره تامین را نمایش داده است.(عالم تبریز، رحیمی 1388)

 فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 31

مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل