سواد رسانه ای:
بر اساس نظر جیمز پاتر[1]، بسیاری از افراد واژه سواد را با رسانههای چاپی ربط می دهند و آن
را معادل توانایی خواندن قلمداد میکنند. برخی نیز، در رویارویی با رسانه
های دیگری همچون فیلم و تلویزیون، این اصطلاح را به سواد دیداری[2] بسط می دهند. نویسندگان دیگری نیز از اصطلاحاتی نظیر سواد رایانه ای[3] و سواد خواندن[4]
استفاده می کنند، اما هیچ یک از این ها معادل «سواد رسانه ای» نیستند،
بلکه صرفا اجزای سازنده آنند. «سواد رسانه ای» شامل تمام این توانایی های
ویژه و نیز چیزهای دیگری است. اگر خواندن بلد نباشیم، از رسانه های چاپی
چیزی دستگیرمان نمی شود. اگر در درک آداب دیداری و روایی مشکل داشته باشیم
نمی توانیم از تلویزیون یا فیلم چیز زیادی بفهمیم. اگر نتوانیم از رایانه
استفاده کنیم. ازآنچه به مرور زمان در مهم ترین رسانه رخ می دهد، بی خبر
می مانیم. در واقع، سواد رسانه ای فراتر و عمومی تر از این توانایی های
ویژه است. بدین ترتیب، سواد رسانه ای چنین تعریف می شود:
سواد رسانه ای مجموعه ای از چشم اندازها[5] یا جنبه های فکری است که ما برای قرار گرفتن در معرض رسانه، فعالانه[6]
از آنها بهره برداری می کنیم تا معنای پیام هایی را که با آنها روبه رو
می شویم، تفسیر کنیم. ما چشم اندازهای خود را با استفاده از ساختارهای
دانش خود می سازیم و برای ساختن ساختارهای دانش، به ابزار و مواد اولیه
نیاز داریم. این ابزار، مهارت های ما و ماده اولیه، اطلاعات به دست آمده
از رسانه ها و دنیای واقعی است. استفاده فعالانه از رسانه ها بدان معنی
است که ما از پیام ها آگاهیم و به طور خودآگاهانه با آن ها تعامل داریم.
به طور سنتی، سواد رسانه ای به توانایی تحلیل و ارزیابی محصولات رسانه ای و
به طور گسترده تر به ایجاد ارتباط موثر و از طریق نگارش خوب اطلاق می
شود. طی نیم قرن گذشته، سواد رسانه ای شامل توانایی تحلیل شایسته و به
کارگیری ماهرانه روزنامه نگاری چاپی، محصولات سینمایی، برنامه های رادیویی
و تلویزیونی و حتی اطلاعات و مبادلات رایانه ای (از جمله تعاملات زمان
واقعی از طریق شبکه جهانی اینترنت) شده است.(بروان،1998: 44)
بر
این اساس، برخی کارشناسان حوزه ارتباطات سواد رسانه ای را "توانایی
دستیابی، تجزیه و تحلیل، نقد، ارزیابی و ایجاد پیام های رسانه ای به گونه
های مختلف" تعریف می کنند. کارشناسان ارتباطات معتقدند، فرد با مهارت
سوادرسانه ای قادر است به طور منتقدانه، درباره آنچه در کتاب، روزنامه،
مجله، تلویزیون، رادیو، فیلم، موسیقی، تبلیغات، بازی های ویدیویی، اینترنت
و... می بیند، می خواند و می شنود، فکر کند. گروهی از دانشمندان سواد
رسانه ای را "تقویت تجارب رسانه ای" تعبیر می کنند.(همان منبع)
کنفرانس
بین المللی سواد رسانه ای نیز در دهه 1990 تعریف زیر را از سواد رسانه ای
ارائه کرد:« توانایی دسترسی و ارزیابی پیام های رسانه ای در اشکال
مختلف».(کرست و پاتر، 1998: 13-5)
از
سوی دیگر سواد رسانه ای از نظر برخی دیگر از کارشناسان به معنای فراگیری
چگونگی تولید پیام با استفاده از رسانه های چاپی، سمعی و بصری و ... است.
مارین بارون[7]،
مدیر بخش بخش چند دسانه ای و عضو هیات مدیره آموزشکده زبان انگلیسی
مونترال کانادا، سواد رسانه ای را جزو مؤلف های باسوادی می پندارند و می
نویسد، امروزه با سواد باید بتوانند:
توانایی رمز گشایی، درک، ارزیابی و کار با اشکال مختلف رسانه را داشته باشند.
بتوانند متن، صدا و تصویر بیافرینند یا ترکیبی از این عناصر را داشته باشند(قاسمی، 1385: 87)
آموزش سواد رسانه ای
در جامعه آمیزه ای از فنون و تکنیک های بهره برداری مؤثر از تولیدات
رسانه ای و نوعی کسب بینش و نگرش برای تشخیص این است که، در عصر رقابت
رسانه ای امروزه کدامیک از این وسایل ارتباط جمعی می توانند اطلاعات
سودمند و ضرورت مندی را برای افکار عمومی آماده کنند. بر این اساس« انسان
شناسان، جامعه شناسان، زبان شناسان، مورخان، دانشمندان ارتباطات و در واقع
تمامی رشته هایی که در باب چگونگی ارتباط افراد و گروه ها جهت ادامة
حیات، بهروزی و پیشرفت مطالعه می کنند، مدت هاست که بدین نتیجه رسیده اند
که گذار انسان از فرهنگ شفاهی به فرهنگ مکتوب، منجر به افزایش توانایی او
در کنترل زندگی و محیط پیرامونی اش گشته است. (باکینگهام، 1389: 14)
بنابراین هدف اساسی سواد رسانه ای در رسانه های جمعی می تواند به نوعی رابطه با عدالت اجتماعی
باشد، که این مهارت در هر جامعه ای تا چه حد مورد اهمیت و ضرورت قرار می
گیرد؛ و سیاست های اجتماعی و فرهنگی هر حاکمیتی تا چه حد حاضر است از طریق
وسایل ارتباط جمعی این مهارت را در بین شهروندان و مخاطبان رسانه ای خود
اشاعه دهد تا از این طریق بتواند سرمایه های اجتماعی و پیوند اعتمادی خود
را با افکار عمومی تحکیم و استمرار بخشد.
فرمت ورد قابل ویرایش
تعداد صفحات: 89
مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری
همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن
منابع فارسی کامل
منابع انگلیسی کامل