معانی و ملاك‌ها و ریشه‌های تاریخی مفهوم خسارت معنوی
برای
ارائه تعریف مناسب از خسارت معنوی لازم است معنای لغوی خسارت روشن شده و
سپس انواع خسارت و ملاك تقسیم‌بندی آن معلوم شود. و طرح یك مسئله علمی و
ارائه پاسخ مناسب آن منوط به دریافت مبادی تصوری و تصدیقی آن مسئله است.
لذا مسئله جبران مالی خسارت معنوی امری است كه مهم‌ترین مبدأ تصوری آن
مفهوم خسارت است، بنابراین بحث از معنای لغوی و اصطلاحی خسارت، امری ضروری و
اجتناب ناپذیر است. و اصل جبران خسارت معنوی منشاء و فطری انسانی دارد كه
موضع ادیان الهی با توجه به مقتضیات زمانی خود تنها معرّف دگرگونی شكل آن
است كه در این مبحث تطور تاریخی آن نیز به نحو مختصر ارائه می‌شود.
معنی لغوی خسارت
كلمه‌ی
خسارت لغتی از زبان عربی است كه درزبان فارسی نیز استعمال می‌گردد و در
فرهنگ‌های لغت مختلف برای این كلمه معانی مشابه و احیاناً مختلفی ذكر
گردیده است:
چنانكه
كلمه خسارت در «المعجم الوسیط» به معنی «زیان كردن در تجارت» معنی
نموده‌اند و مؤلف المنجد ضرر را به معنای ضد نفع، شدت ضیق، سوء حال و نقص
شیء دانسته است. (معلوف،1973 ص447). راغب اصفهانی با عنایت به استعمال این
لغت در قرآن كریم، ضُرّ (وزن فُعْل) را به معنای بد حالی دانسته و هم او
می گوید كه ضُرّ اعم از آنچه در نفس باشد مانند فقدان علم، عفت یا در بدن
مانند نقص عضو یا در حال مانند كمی مال و جاه و ضَرّ (وزن فَعل) پیوسته
مقابل نفع بكار رفته است. (راغب الاصفهانی،1404 ص293) كلمه‌ی خسارت به فتح
خاوراء در زبان فارسی مترادف واژه‌های زیان و ضرر است (معین،1375 ص1419) و
به معنای 1- ضرر كردن، زیان بردن 2- زیانكاری، زیانمندی 3- زیان، ضرر
است. ازاین رو در معنای
زیان گفته شده است زیان به معنی 1- ضرر مادی یا معنوی، خسارت مقابل سود و
نفع 2- آسیب و صدمه 3- نقصان، زیان بردن و ضرر رسانیدن است در معنای كلمه
ضرر لغت شناسان نوشته‌اند، ضرر عبارتست از 1- زیان وارد آوردن 2- گزند
رسانیدن 3- زیان، خسارت، مقابل نفع 4- گزند و آسیب دكتر جعفر لنگرودی در
كتاب ترمینولوژی حقوق درباره معنی خسارت آورده است «خسارت مدنی – فقه» دو معنا دارد.
الف) مالی كه باید از طرف كسی كه باعث ایراد ضرر مالی به دیگری شده به متضرر داده شود.
ب) زیان وارد شده را هم خسارت گویند. (لنگرودی،1376 ص260)
اگر
چه كلمه خسارت از مفاهیم بدیهی و روشن است، تأمّل در آثار لغت شناسان ما
را در دریافت موارد استعمال آن رهنمون می‌شود. با دقت در موارد استعمال
خسارت و كلمات مترادف آن در زبان فارسی نتیجه می‌گیریم كه این كلمه در زبان
فارسی به معنای مصدر، اعم از لازم و متعدی، و اسم مصدر بكار گرفته است.
ومعادل فرانسوی واژه‌ی خسارت كلمه‌ی، (دومای)[1] (پریجودوس)[2]" است.
فرمت ورد قابل ویرایش
تعداد صفحات: 61
مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری
همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن
منابع کامل