تیر یکی از اعضاء اصلی در مجموعه المانهای مورد استفاده در سازههای ساختمانی است. در واقع وظیفه اصلی تیرها تحمل تنشهایحاصل از نیروی برشی و لنگر خمشی ناشی از بارهای وارد بر آن و وزن خود تیر است. در طراحی سازهها، معمولاً تیرها بر اساس لنگر خمشی موجود طراحی گشته و ضابطه برش در آنها کنترل میگردد. خصوصیتهای اصلی تیرها عبارتند از نیمرخ (پروفیل)، طول و ماده سازنده.
تیر، معمولاً در معماری و مهندسی سازه، به عنوان عضوی بلند، مستقیم و منشوری تعریف میشود که برای نگهداری بارهای مختلف وارده در طول عضو طراحی میگردد. با این حال در سازههای کوچکتر مانند کامیونها و بدنه اتومبیلها نیز تیرها کاربرد دارند و با راهکارهایی مشابه محاسبه میشوند. البته در کار اجرایی عنوان تیر غالباً فقط به اعضای افقی اطلاق گردیده و به اعضای عمودیستون گویند.
معمولترین تیرها از نظر مصالح ساختمانی عبارتند از: تیر فولادی، تیر بتنی و تیر چوبی
معمولترین تیرها از نظر تکیهگاهی عبارتند از: تیر دوسرگیردار، طره و تیر ساده
تیرآهن اساسیترین پروفیل ساختمانی است که بعضاً در پروژههای صنعتی نیز کاربرد دارد.
تیرآهن به سه صورت یافت میشود:
- تیرآهن IPE (استاندارد اروپا و ایران)
- تیرآهن INP (استاندارد چین و روسیه)
- تیرآهن IPB (بال پهن)
تیرآهن IPE و INP به ارتفاع ۸۰–۶۰۰ میلیمتر و تیرآهن IPB به ارتفاع ۱۰۰–۱۰۰۰ میلیمتر تولید میشود. کاربرد تیرآهن در ساختمان به صورت ستون، خرپا، نعل درگاه، تیر در پوشش سقفها و پلهای لانه زنبوری استفاده میشود.
تیرآهن IPE
این تیرآهن معمولی و استاندارد I شکل در ایران وجود دارد. این تیرآهن طبق استاندارد اروپا تولید میشود و ضخامت بال آن ثابت است.
تیرآهن INP
تیرآهن I شکل که ضخامت بال آنها با فاصله گرفتن از جان تیرآهن کاهش مییابد که این استاندارد کارخانجات روسیه و چین میباشد.
تیرآهن IPB
تیرآهن H یا تیر آهنهای عریض که در آنها طول بالها نسبت به تیرآهنهای IPE افزایش یافته است.
نکته: علامت V نشان دهنده سنگین بودن و علامت L نشان دهنده سبک بودن تیرآهن میباشد. به عنوان مثال IPBV نشان دهنده تیرآهن عریض سنگین و IPBL نشان دهنده تیرآهن عریض سبک میباشد.
اسکلتهایی که در محوطه پروژههای ساختمانی تولید میشوند بخاطر محدودیت در تأمین برق مکفی و بکار گیری دستگاههای جوش مدرن با نرخ نفوذ بالا و استاندارد، عدم وجود ابزار صنعتی سنگین، تیمهای مجرب، رنگ آمیزی و زنگ زدایی صحیح و … نه تنها فاقد کیفیت هستند بلکه کاملاً دست و پاگیر و دارای پروسهای زمان بر هستند که بلاشک منجر به ایجاد ترافیک در معبر و تزاحم همسایگان میشود. روش سنتی ساخت اسکلت در محل از لحاظ اتصال و برپایی نیز علاوه بر موارد ذکر شده هزینه بالایی از بابت جرثقیل دارد. با توجه بهزلزله خیز بودن کشور ما و حوادث ناگواری که در سالهای گذشته خصوصاً دربم صورت گرفت رویکرد و نگرشی جدید به تولید صنعتی و استاندارد اسکلتهای ساختمانی پدید آمده است، زیرا این نوع ساختمانها با طراحی خاص و اجرا بصورت صنعتی و مدرن، مقاومت شایانی در مقایسه با اسکلتهای سنتی دارند. نکته دیگر اقتصادی و پایینتر بودن هزینه تولید و نصب نسبت به روش سنتی معمول در کل است که در مواقع کمبود عرضه و افزایش قیمت تیرآهن درصدی قابل توجه میگردد. با توجه به گستره طراحی در تیر ورقها و سازههای پیش ساخته، محاسبات، فضا سازی و بارگذاری نیز با آزادی عمل بالایی صورت میپذیرد