دانلود تحقیق آداب و آئين نگارش و نگاهدارى كتاب

نوع فایل : Word

تعداد صفحات : 86

فهرست و پیشگفتار

آداب و آئين نگارش و نگاهدارى كتاب كه ابزار علم و دانش است 
آداب و آئين نگارش و موضوعات و مسائلى مربوط به كتاب 
مباحث مربوط به آنها در طى بيست و پنج مسئله بیان ميشود.
1- اهميت كتابت و نگارش و فوائد آن 
موضوع كتابت و نگارش از ارجمندترين و مهمترين مطالب دينى و بزرگترين عامل صيانت نگهبانى شريعت مقدس اسلام است ، شريعت مقدس و قوانين الهى كه از كتاب (قرآن )، و سنت ، و مجموعه اى از علوم شرعى ملهم از آندو، و نيز آن سلسله از معارف عقلى كه فهم و شناخت كتاب و سنت بدآنها وابسته است ، تشكيل مى شود.
حكم و قانون كتابت و نگارش - بر حسب اهميت علمى كه نگارش مى يابد - به چند قسم تقسيم مى گردد:
1- چنانچه فراگرفتن آن علمى كه نگارش مى يابد، واجب عينى باشد، نگارش آن نيز واجب عينى است ؛ زيرا حفظ و نگاهبانى چنين علمى ، متوقف بر نگارش ‍ آن مى باشد.
2- اگر تعلم آن علم ، در حد واجب كفائى باشد، كتابت و نگارش آن نيز، واجب كفائى است .
3- و اگر يادگيرى آن علم ، مستحب باشد، نگارش آن نيز مستحب خواهد بود.
ولى بايد گفت كه مسئله نگارش در رابطه با قرآن و حديث در زمان ما، يعنى (عصر مؤ لف ) - بطور مطلق يعنى بدون هيچ قيد و شرطى - واجب و ضرورى است ؛ زيرا اگر ما مناطق و اقطار مختلف جهان را در نظر گيريم به اين حقيقت واقف مى گرديم كه كتب دينى ، چنان دچار كمبود كمى و كيفى است كه مى توان گفت تاكنون در اداء و اداء چنين تكليفى - كه داراى وجوب كفائى است - كارى رسا و كامل انجام نگرفته و به اداء وظيفه واجب كفائى قيام نشده است ، به ويژه در مورد كتب تفسير قرآن و حديث كه در واقع آثار اين دو علم رو به آشفتگى و فرسودگى نهاده ، و اعلام و رايات آن دستخوش واژگونگى گشته و دچار سرنگونى شده است . لذا در چنين دوره و زمانه اى بر هر فرد مسلمان كارآمد، واجب كفائى است كه دست اندر كار نگارش و حفظ و صيانت و تصحيح و روايت مطالب اين دو علم گرانقدر شده ، و در اين جهت از بذل هر گونه مساعى دريغ نورزد.
از جمله قواعد قطعى و مسلم اين است كه اگر در اداء تكليفى كه داراى وجوب كفائى است ، در حدى - كه حوائج مردم از رهگذر آن تاءمين گردد - قيام و اقدامى نشود بايد همه افراد جامعه نسبت به آن ، احساس وظيفه و مسئوليت نمايند و در انجام آن بكوشند؛ و در صورتيكه نسبت به آنها كوتاهى و سهل انگارى شود همگى مجرم و گناهكار خواهند بود.
بنابراين ، تكاليفى كه به عنوان واجب كفائى در عهده مردم قرار گرفته است تا وقتى كه فرد و يا افراد كارآمد و باكفايتى درباره آنها اقدام نكنند، و نياز مردم را در رابطه با آن برطرف نسازند، مسئوليت اداء آنها - همسان و هموزن با واجب عينى - بر دوش همه افراد، سنگينى مى كند كه بايد آنها را انجام دهند.
علاوه بر اين ، درباره كتابت و نگارش آثار دينى و علمى ، احاديث فراوانى به چشم مى خورد كه بر طبق آنها مسئله نگارش ، مورد تشويق و تحريص قرار گرفته و پاداش مهمى در برابر اداء اين وظيفه دينى مقرر شده است ، از آن جمله پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمود:
((علم و دانش را به بند آريد و از آن صيانت و نگاهبانى كنيد.)) عرض كردند: راه و رسم به بند كشيدن علم و دانش چيست ؟ فرمود: ((كتابت و نگارش ‍ آن (475) )) (كه اين كار از تداوم و استمرار و بقاء علم و دانش ، صيانت مى كند).
روايت شده است كه مردى از انصار حضور پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) مى رسيد و در مجلس او شركت مى جست و سخنانى از آن حضرت مى شنيد كه سخت او را به وجد مى آورد و براى او شگفت انگيز مى نمود بطوريكه شيفته سخنان آن حضرت مى شد؛ ولى نمى توانست آنها را به خاطر بسپارد: لذا نگرانى خود را از جهت ضعف و كمبود حافظه ، با حضرت در ميان گذاشت ، رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) به او فرمود: براى حفظ و نگاهدارى اين سخنان ، از دست خويش مدد گير و به دستش اشاره فرمود كه گفتار و بياناتش را بنويسد(476) .
حسن بن على يعنى امام مجتبى (عليه السلام ) فرزندان و خواهرزادگان خود را فرا خواند و به آنها فرمود: اگرچه شما هم اكنون به عنوان افراد كوچك و خردسال فاميل و قوم خويش خود به شمار مى آييد، ولى اين اميد هم وجود دارد كه بزرگان قوم و گروهى ديگر باشيد؛ لذا بر شما لازم است كه علم و دانش را فراگيريد. و اگر در جمع شما كسانى ديده شوند كه نتوانند علم و دانش را فراگيرند و يا در خاطر بسپارند بايد به نگارش علم قيام كرده و آن نوشته علمى را در خانه هاى خويش قرار داده و از آن نگهبانى كنند(477) .
ابى بصير مى گويد از امام صادق (عليه السلام ) شنيدم كه مى فرمود: ((براى نگارش (حقايق دينى ) دست به كار گرديد؛ زيرا شما نمى توانيد اين حقايق را - جز از طريق نگارش آن - در خاطر خود حفظ نموده و از آن نگاهبانى كنيد(478) )).
و همو فرمود: ((جان و دل و روح انسان ، بر نبشتار تكيه كرده و بدان آرام و اطمينان مى گيرد(479) )).
از عبيد بن زراره روايت شده است كه امام صادق (عليه السلام ) فرمود: ((كتابها و نبشتارهاى خود را حفظ كنيد و از آن نگاهدارى نمائيد؛ زيرا در آينده نزديكى بدان نياز پيدا مى كنيد(480) )).
مفضل بن عمر گفت ، امام صادق (عليه السلام ) به من فرمود: ((دست اندر كار نگارش باش ، و علم و آگاهى خود را ميان برادران ايمانى خود منتشر ساز؛ و چون از دنيا بروى ، براى فرزندانت اين نبشتارها را به ارث گذار؛ زيرا روزگارى پرآشوب در پيش است كه مردم - جز با نوشته ها و كتب خود - نمى توانند خويشتن را با چيز ديگرى ماءنوس و سرگرم سازند(481) )).
مرحوم صدوق در كتاب ((امالى )) با اسناد خود به پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله ) آورده است كه آنحضرت فرمود: ((آنگاه كه يك فرد مؤ من از دنيا مى رود حتى اگر برگى از نبشتار از خود باقى بگذارد، نبشتارى كه مطالب علمى در آن انعكاس يافته است ، اين برگ بصورت پرده و حفاظ و سپرى ميان او و ميان آتش جهنم خواهد بود، و او را صيانت خواهد كرد. و خداوند متعال در برابر هر حرفى كه در آن نگارش يافته است ، شهرى گسترده تر از دنيا و آنچه در آنست به وى عطا مى كند.
و اگر كسى لحظه اى در حضور عالم و دانشمند بسر برد، فرشته اى از جانب خداوند متعال به او چنين خطاب مى كند: ((چون تو در كنار بنده من جلوس ‍ كردى ، به عزت و جلال خود سوگند ياد مى كنم كه ترا در معيت او در بهشت سكنى دهم ، و در اين كار هيچ ايراد و اشكالى بر من وارد نيست (482) )).
2- بايد نويسنده داراى خلوص نيت باشد 
3- اهميت جمع آورى كتب مفيد و مورد نياز 
4- استنساخ كتب در چه شرائطى روا است ؟ 
6- لزوم صيانت و اعاده سريع كتب عاريتى به صاحبان آنها 
7- حدود استفاده و بهره گيرى از كتب عاريتى 
9- كيفيت چيدن كتب و ترتيب آنها 
14- كيفيت انتخاب و آماده ساختن قلم براى نگارش 
15- شيوه نگارش حروف و كلمات 
16- پيوسته نگارى كلمات وابسته بهم 
17- اطمينان به صحت نوشتار از طريق مقابله آن با نسخه مورد اعتماد 
18- بكاربردن مشخصات املائى در مورد حروف و كلمات 
1- كشط: 
2- محو: 
3- ضرب : 
21- كيفيت تخريج و تدارك عبارت از قلم افتاده در نبشتار 
24- كيفيت حاشيه نويسى و نگارش نكات سودمند درهامش كتاب 
خاتمه : درباره مطالب مهم و باارزش 
مطلب اول : درباره اقسام علوم شرعى و دانشهاى دينى و علوم عقلى و ادبى كه زيربناى علوم دينى هستند
مطالب مربوط به آن در دو فصل بررسى مى شود:
فصل اول : در اقسام علوم شرعى و دانشهاى اصيل دينى
1- علم كلام : 
علم الحديث 
الف - علم روايت 
ب - علم درايه 
سخنان پيامبر (صلى الله عليه و آله ) درباره اهميت حديث : 
4- فقه : 
فصل دوم : علوم و دانشهاى فرعى دينى 
اما معرفت به خداوند متعال و متعلقات آن : 
اما كتاب عزيز، يعنى قرآن كريم : 
اما حديث نبوى : 
اما فقه : 
اما كلام : 
اما منطق : 
مطلب دوم : درجات و مراتب اهميت علوم دينى و مسائل مربوط به آن
1- وجوب عينى .
2- وجوب كفائى .
3- سنت و استحباب .
الف - واجب عينى : 
1- اعتقاد: 
2- فعل : 
3- ترك : 
ب - واجب كفائى : 
ج - سنت و وظائف مستحب : 
د - علومى كه تحصيل آن ها مطلقا و يا به طور مشروط حرام است : 
ه - - دانشهائى كه تعليم و تعلم آنها مكروه است : 
و - علوم و دانشهاى مباح : 
مطلب سوم : ترتيب و تسلسل علوم دينى در رابطه بامحصل و دانشجو 
1- حفظ قرآن كريم و تجويد آن بر مبناى 
2- علم صرف 
3- علم نحو 
پس از فراغ از علم صرف و نحو بايد به ساير:
4- علوم عربيت ديگر 
5 - فن منطق 
6- علم كلام 
7- علم اصول فقه 
پس از تحصيل علم اصول فقه بايد به فراگرفتن :
8 - علم دراية الحديث 
9- قرائت حديث 
10- تفسير آياتى از قرآن كريم 
11- كتب فقهى 
12- تفسير كامل كتاب آسمانى 
تنوع تفاسير قرآن كريم : 
13- حكمت - 
14- حكمت عملى
15- علم حقيقى
تتمه كتاب : سفارش و اندرزهاى شهيد ثانى به دانشجويان