مقدمه:
با رشد فکری انسانها انتخاب فعالیتها و فرآیندهای عملیاتی به شیوه تهیه و استفاده بهینه مواد اولیه کمیاب، روشهای تصمیم‌گیری و ماحصل کار تکامل بسزا یافتند ، در یک مقطع از زمان دیگر انسان مجبور نبود روزانه به شکار برود نیازمندیهای آنی خانواده را فراهم سازد همفکری و همکاری و رقابت به آنها قدرت داد تا وسیعتر و عمیقتر فکر کند ، به سرعت بیاموزند با شتاب به کار گیرند با احتیاط با آزمایش بگذارند با تأمل نتایج را بررسی کنند و با تفکر در بهبود ماحصل کار اقدام ورزند در این راستا سطح خدمات رو به بهبودی رفت کالاها مرغوبیت چشمگیری بدست آوردند و نیازمندیها به سرعت فراهم گردید.
برای کاربرد صحیح ابزارهای تولید و وسایل کار، انسان مجبور شد که عمیقتر فکر کند و برای تولید فرآورده‌های مرغوب از مواد عالی و با دوام استفاده نماید. به سرعت در مورد طرح و ساخت کالاهای صنعتی و نحوه فروش و بهره‌وری فکر کرد و با گذشت زمان به مشخصه‌های ذاتی و غیر‌ذاتی و فرآیندهای چون ظاهر، زیبایی، رنگ، نرمی، سختی، خشکی، سبکی، و سنگینی، مقاومت و اندازه حجم، انعطاف‌پذیری، قدرت، سرعت، و بازده اهمیت خاص دارد و در این هنگام بود که در مورد قابلیت و دوام و کیفیت فرآورده‌ها اندیشید و در جهت بهبود و اصلاح آن گام‌های مؤثر و منظمی برداشت.
بنابراین با پیشرفت صنایع و تکنولوژی می‌توان گفت که » کیفیت محصول« یکی از مهمترین عوامل برای تأمین نیازهای مشتریان می‌باشد و کنترل کیفیت با اهمیتی خاص امروزه در تمام صنایع مطرح و بکار گرفته می‌شوند.
معمولاَ قیمت و کیفیت دو عامل تعیین کننده در خرید کالاهای مورد نیاز مشتریان می‌باشد بعد از خرید، مشتری قیمت محصول خریداری شده را فراموش کرده اما کیفیت زمینه‌ای برای استفاده و یا تحسین از کالا مادامیکه در اختیار صاحب آن می‌باشد خواهد بود.
کیفیت عامل تعیین کننده در محصول نه تنها برای مشتری بلکه برای سازنده آن نیز می‌باشد.
مشتریان همواره در پی محصولاتی هستند که بتوانند نیازهای آنها را بطور مطمئن درتحت بدترین شرایط برآروده سازند. و سازندگان باید بدین خواسته آنها پاسخ گویند حال ما برای این وظیفه یعنی اطمینان کیفی چه باید بکنیم؟ آیا کاربرد ایده‌های خوب بطور اتفاقی سبب ایجاد کارها بطور مناسب می‌شود؟ به هیچ وجه بلکه این امر سبب اتلاف انرژی خواهد شد. ما باید بر مبنای اطلاعات کیفی روزانه قادر به تشخیص مشکلات فرآیند و نحوه رفع آنها و علل آنها باشیم.
در اینجا باید به مطالعه اصول بهبود و اطمینان کیفی بمنظور دستیابی به توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات برخورد عمیق به مسائل و روشهای خاص مورد نیاز برای کنترل کیفیت خواهیم پرداخت.
فصل اول
تاریخچه شرکت سایپا
1-ورود خودرو به ایران
2-روابط عمومی گروه خودروسازی سایپا
3-چارت سازمانی
4-ارتباط سالن ها
5-گزارش وضعیت شرکت های خودروساز سایپا
6-عملکرد فروش و خدمات پس از فروش شرکت
بخش اول
ورود خودرو به ایران
کلیات:
با اختراع موتورهای چهار زمانه درون‌سوز در نیمه اول قرن 19 و تکمیل آن متناسب با پیشرفتهای دانش بشری و سرانجام تولید انبوه انواع خودروها در اوایل قرن بیستم، مورد استفاده اتومبیل به عنوان وسیله‌ای لوکس و تجملی جهت گشت گذار آخر هفته و نشان دادن برتری منزلت اجتماعی مالک آن تغییریافت و به صورت وسیله‌ای ضروری برای رتق و فتق مشکلات روزمره زندگی بخصوص در شهرهای رو به گسترش درآمد و گسترش زندگی شهرنشینی نیز بر ضرورت تولید بیشتر و متنوع‌تر انواع خودرو تأثیر نهاد.
در ایران نیز متناسب با افزایش ارتباط خارجی و توسعه زندگی شهرنشینی، مورد استفاده اتومبیل به عنوان یک کالای لوکس و سپس با تأخیر نسبتاَ طولانی به عنوان یک کالای ضروری مشهود است. بر اساس اطلاعات موجود، مظفرالدین شاه قاجار اولین پادشاهی بود که اقدام به خرید اتومبیل کرد. او در نخستین سفرش به فرنگ دستور خرید اتومبیل مورد علاقه‌اش را صادر می‌نماید و سعدالدوله وزیر مختار ایران در بلژیک را مسؤل این امر می‌گرداند. به هر حال اتومبیلی با سلیقه شاه ایران خریداری و به همراه راننده بلژیکی که به همین منظور استخدام شده بود، از را ه دریا ارسال می‌گردد تا قبل از مراجعت شاه به پایتخت، او سوار بر این اتومبیل وارد تهران شود. هر چند که این اتومبیل اولین خودور وارد شده به خاک ایران نبود اما تمایل و رغت شاه به اتومبیل، موجب ترغیب سایرین به خصوص متمولان و درباریان ایران به خرید اتومبیل ابزار برتری اجتماعی گردید. عدم وجود راههای مناسب برای تردد خودروها در ایران و حتی در تهران، قیمت نسبتا بالای اتومبیل و آشفتگی‌های مالی و اقتصادی ایران آن روز، از جمله موانع عمده ورود خودرو به میزان زیاد در عهده قاجاریه بود. وادرات خودرو به ایران پس از سال 1300 با توجه به افزایش ارتباط بین المللی و بهبود راههای مواصلاتی تا حدودی رشد یافت اما رشد بیشتر روند واردات خودرو مربوط به سالیان پس از جنگ جهانی دوم بود، به طوری که بر اساس آمار و ارقام موجود واردات خودرو به ایران طی سال 1334 بالغ بر ده هزار دستگاه خودرو با ارزش دومیلیارد و دویست و پنج میلیون ریال بوده است.
تولید اتومبیل به صورت مونتاژ
از سال 1337 به دنبال افزایش روزافزون تقاضای خرید خودرو، اندیشه ساخت اتومبیل البته به صورت مونتاژ در کشور صورت‌گرفت، اما اقدامات عملی در این زمینه با صدور تصویب‌نامه‌ای در سال 1324 از سوی وزارت اقتصاد در خصوص چگونگی شرایط صدور پروانه ساخت خودرو صورت پذیرفت. پس از صذور تصویب‌نامه مزبور افرادی با مشارکت برخی از شرکتهای خودروساز خارجی تقاضای خوردو را نمودند. از تقاضای پذیرفته شده در آن زمان می‌توان به صدور پروانه تأسیس برای شرکتهای ایران ناسیونال( ایران خودوری فعلی) شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل‌های سیتروئن (سایپای فعلی) و جنرال موتورز ایران( پارس خوردی فعلی) اشاره نمود.
تأسیس شرکتهای سهامی ایران
تولید اتومبیل‌های سیتروئن
شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل‌های سیتروئن در سال 1344 در زمینی با مساحت 240 هزار متر مربع و زیربنایی 20 هزار متر با سرمایه اولیه 160 میلیون ریال تأسیس گردید. این شرکت در تاریخ 15 اسفند ماه 1345 تحت شماره 1331 در اداره ثبت و شرکت‌ها و مالکیت صنعتی تهران ثبت و شرکت‌ها و مالکیت صنعتی تهران ثبت و در اواخر 1347 با شماره پروانه 32109 با مشارکت شرکت سیتروئن فرانسه به مرحله بهره‌برداری رسید.
به موجب پروانه تأسیس صادره از سوی وزارت اقتصاد در سال 1344 با تأسیس کارخانه ساخت و بهره‌برداری اتومبیل سواری بیابانی به ظرفیت سالیانه چهار هزار و پانصد دستگاه و پس از اجرای کامل ضوابط ساخت تولید در حد نیازمندیهای بازار موافقت گردیده است. همچنین مبتنی بر اساسنامه اولیه شرکت دارای تابعیت سیتروئن و لوازم و قطعات یدکی آنها در ایران طبق اجازه و امتیازی که از طرف شرکت سهامی آندره سیتروئن فرانسه به شرکت واگذار شده و فروش مصنوعات مزبور و هر گونه اعمال بازرگانی صنعتی دیگر که به نحوی از انحاء به طور مستقیم یا غیر مستقیم به موضوع شرکت مربوط و یا آن را تسهیل نماید شروع به فعالیت نمود.
به هر حال با صدور پروانه تأسیس و تعیین اعضای هیئت مدیره شرکت فعالیت خود را در اواخر سال 1345 به صورت رسمی آغاز نمود. تهیه زمین احداث نخستین سالن تولید( سالن بدنه و رنگ فعلی) تهیه و تدارک لوازم مورد نیاز و تقاضای ثبت علامت به همراه کلمه SAIPAC ( سیپاک) که مأخوذ از عبارت فرانسوی نام شرکت Societe Annonyme inranienne De Production Automobil «Citroen بود و همچنین تقاضایی ثبت کلمه ژیان برای انواع اتومبیل‌های تولیدی( هرچند که بعد‌ها کلمه ژیان به یک نوع از محصولات شرکت اطلاق گردید.) و… از جمله اقداماتی بود که تا سال 1347 یعنی زمان بهره‌برداری از شرکت صورت گرفت. اولین تولیدات شرکت که با روشی کاملاَ دستی و بدون به کارگیری تجهیزات مدرن در نیمه دوم سال 1347 تولید و روانه بازار گردید، شامل اتومبیل وانت ژیان با نام اختصاصی» آکا« و خودروی سواری ژیان با نام اختصاری» ژیان« بود. آکا تنها تا سال 1350 ادامه داشت و به طور مجموع 1035 دستگاه آکا در طول سه سال تولید و روانه بازار شد. اما تولید ژیان سالیان متمادی ادامه داشت و هر ساله با افزایش تولید مواجه شد، به خصوص از سال 1353 با توجه به نصب و راه‌اندازی ابزارهای بادی و سایر لوازم و امکانات مورد نیاز تولید این خودرو سیر صعودی یافت و در طول 13 سال تولید این خودرو یعنی تا سال 1359 تعداد 99129 هزار دستگاه ژیان تولید گردید.
اتومبیل مهاری، خودوری دیگری بود که تولید آن از سال 1350 در شکت سهامی ایران تولید اتومبیل‌های سیتروئن آغاز و در طی هشت سال تولید( تا پایان سال 1357) مجموعاَ 10584 دستگاه مهاری تولید و روانه بازار گشت. از دیگر تولیدات این شرکت می‌توان به تولید انواع خودروی پیکاب در چهار مدل معمولی، مسقف، دولوکس و کار اشاره نمود. تولید خودروی بسیار سبک و جنس بدنه فایبرگلاس، محصول دیگری بود که تنها طی دو سال 1352 و 1353 تولید آن در شرکت ادامه داشت که امروزه می‌توان برخی از انواع نخستین تولیدات شرکت سایپا را در سطح شهر ملاحظه نمود.
تغییر نام شرکت
در مورخ30/2/54 عنوان شرکت با حذف کلمه سیتروئن از انتهای عبارت فرانسوی آن به » شرکت سهامی ایرانی تولید اتومبیل« تغییر یافت و نام سایپا SAIPA از جمع حروف اول عبارت فرانسوی عنوان شرکت اخذ گردید.
«Societe Annonyme Iraniene De Production Automobile »
تولید رنو 5
با توجه به لزوم جایگزینی خودروی مناسب‌تر به جای ژیان که از تکنولوژی به روزتری برخوردار باشد مسؤولین وقت شرکت اقدام به انعقاد قراردادی با شرکت رنو به منظور تولید این خودرو در ایران گرفتند. لذا یکی از محصولات عمده تولید شده در این شرکت خودرو » رنو5« بود که تولید 3 در آن از سال 1355 در شرکت ساپیا آغاز گردید و سپس تولید مدل5 درب آن تا سال 1372 ادامه داشت. در این سال با جایگزینی اتومبیل کلاس کوچک» پراید« عملا تولید رنو در شرکت ساپیا متوقف گردید و خط تولید این خودرو به شرکت پارس خودرو(یکی از اعضای گروه خودروسازی ساپیا)منتقل گشت.
تولید انواع پراید
از سال 1371 با توجه به بررسی‌های انجام شده و گزارش‌های تکمیلی که حاوی توجیه فنی و اقتصادی لازم بود جایگزینی خودرویی برتر با تکنولوژی روز و قیمت مناسب احساس گردید. لذا تولید» پراید« با نام‌های ایرانی نسیم و صبا در دو مدل 5 و4 از سال 1372 پس از انعقاد قراردادی با شرکت کیاموتورکره آغاز گردید. نکته حایز اهمیت در تولید»پراید« روند رو به رشد ساخت داخلی قطعات این خودرو می‌باشد. در حالی که در بدو تولید این محصول در ایران اکثر قطعات آن از خارج وارد می‌شد، امروزه با تلاش مستمر متخصصین داخلی شاهد ساخت بیش از 85% کل قطعات این خودرو در ایران هستیم. همچنین با تغییرات به عمل آمده بر روی شکل ظاهری این محصول توسط مرکز تحقیقات و نوآوری خودرو شرکت سایپا مدل‌های جدیدی از پراید طراحی گردید که در این میان می‌توان به مدل پراید استیشن با نام اختصاصی» نسیم سفری«، از سال 1377 به بازار عرضه گردیده است. و مدل‌های دیگر چون» پراید لیفت بک«، » پراید فیس لیفت« اشاره نمود.
تولید انواع نیسان
از سال 1362، وانت نیسان جونیور نیز با حجم موتور 2000 سی‌سی جزو تولیدات شرکت سایپا قرار گرفت و از سال 1364 امتیاز ساخت این وانت از شرکت زامیاد خریداری و تولید این خودرو در انحصار شرکت سایپا واقع شد. در سال 1369 به منظور افزایش قدرت این اتومبیل، با استفاده از تکنولوژی پیشرفته‌تر موتور جونیور با حجم 2400 سی‌سی جایگزین موتور قبلی گشت. طراحی، ساخت و عرضه وانت نیسان دوکابین از سال 1371 و اعمال تغییراتی در اطاق بار این خودرو به منظور افزایش کیفیت آن در سال 1373 از فعالیتهای دیگر شرکت سایپا بود و سرانجام در اواخر سال 1376 با توجه به خرید 51% از کل سهام شرکت زامیاد توسط شرکت سایپا و الحاق این شرکت به گروه خودروسازی سایپا، خط تولید این محصول مجدداَ به شرکت زامیاد منتقل گردید.
تولید انواع خودرو کلاس متوسط
در سال 1371 با نصب تجهیزات تولید خودروی کلاس متوسط در سالن‌های
تولید، تولید خودرو » رنو21« با همکاری شرکت رنو فرانسه و با حجم موتور 1721 آغاز گردید اما هنوز دو سال از تولید این خودرو نگذشته بود که طرف فرانسوی خواهان افزایش قیمت محصول تولید شده گردید که با رد این درخواست از سوی مدیران شرکت عملاََ قرارداد تولید رنو 21 فسخ و تولید این خودرو در ایران خاتمه یافت.
فهرست منابع و مآخذ مورد استفاده در این مجموعه:
1-کنترل کیفیت فرآیند شیوه ژاپنی نوشته کورواشیکاوا ترجمه احمد جواهریان.
2-مدیریت کیفیت فراگیر (TQM) سه قدم تا بهبودی دائمی نوشته ارتور. ار . تنر و ایرونیگ . ج. دیتور. ترجمه حبیب الله شرکت
3-کنترل کیفیت علمی نوشته حمید داود پور
4-کنترل کیفیت همراه با برنامه کامپیوتری بیسیک ترجمه دکتر یحیی زاد مهرجردنی
5-کنترل کیفیت آماری نوشته داگلاس مونتگومری
6-کنترل فرایند تولید نوشته: دکتر رضا مهربان
7-ماهنامه اندیشه گستر سایپا/ شماره 24، خرداد 1382