نوع فایل : Word

خط و تذهيب و نقاشي در اسلام
خط :
به بيان قرآن زبان و خط ودايعى‏اند الهى در انسان كه آدمى با آن از اسماء الله حكايت‏مى‏كند و به معرفت الله نائل مى‏گردد (4) .آيات متعددى در قرآن ناظر بر مراتب فوق است: 
الرحمن علم القرآن خلق الانسان علمه البيان (5) 
،اقرء و ربك الاكرم الذى علم بالقلم،علم الانسان ما لم يعلم (6) 
،ن و القلم و ما يسطرون (7) 
،قال علم آدم الاسماء كلها يا آدم انبئهم‏باسمائهم فلما نباهم باسمائهم (8) . 
قاضى احمد قمى در گلستان هنر در باب قلم پس از ذكر حديث‏«اول خلق الله القلم‏»ابياتى چنين مى‏آورد: 
هستى ز قلم رقم پذيرست زو شمع قلم فروغ گيرست سروى است قلم به باغ ادراك سايه ز رقم فكنده بر خاك 
او مى‏نويسد قلم يا نباتى است‏يا حيوانى.قلم حيوانى همان قلم موى نقاشان است كه‏سپرسازان مانى فرهنگ و جادو طرازان ختاى و فرنگ به دستيارى آن اورنگ نشين‏كشور هنر و نقشبندان كارخانه قضا و قدرگشته‏اند،اما قلم كتابت نباتى است‏حسب الاشاره‏كثير البشارة منتخب جريده موجودات و منتخب حضرت واجب بالذات نبى عربى‏محمد الابطحى عليه و آله افضل الصلوات و اكمل التحيات كه فرموده‏«من كتب‏بحسن الخط بسم الله الرحمن الرحيم داخل الجنة به غير الحساب‏».قاضى در ادامه از قول‏حضرت مولا على(ع)مى‏نويسد كه غرض از حسن خط-نه هيمن لفظ بود و حرف و نقط: 
بل اصول صفا و خوبى بود زان اشارت به حسن خط فرمود 
باز در شرح حسن خط قاضى اشاره به قول على(ع)دارد كه فرمود نيكويى خط زبان‏دست است و روشنى درون(حسن الخط لسان اليد و بهجة الضمير).بدينسان قاضى‏مقدمات كلام را فراهم مى‏كند تا بگويد:«الخط اصل فى الروح و ان ظهرت به جوارح‏الجسد» (9) و لازمه حسن خط ترك منهيات و محافظه صلوات است.پس بايد روح ازكدورت پاك افتاده شود تا خط نيز نيكو و صاف و پاك گردد.از قول او افلاطون نيز خطرا«هندسه روحانى‏»مى‏دانسته كه با اعضاى بدن ظاهر مى‏شود:«الخط هندسة روحانية‏ظهرت بالة الجسمانيه‏».از اين جهت افلاطون خط را مخصوص دست نكرده و به دست‏مقيد نساخته كه اعضاء را شامل است (10) . 
پيدايى خط نيز چونان شعر و موسيقى در وجهه نظر اسلامى هنرمندان مسلمان بنيادى‏ميتولوژيك و الهامى و ازلى يافته است و در قصص مقدس درباره پيدايى خط روايات‏مختلفى است. 
ابن نديم عقلى مذهب در الفهرست‏با كراهت اين قول را كه‏«حضرت آدم اول كسى‏بود كه خطوط اسلامى را وضع كرد»روايت مى‏كند.به اعتقاد معاصران او كه به قصص‏دينى تعلق خاطرى داشته‏اند آدم عليه السلام سيصد سال قبل از مرگش خطوط را در گل‏نوشت و به آتش پخت و وقتى كه زمين را طوفان زد،آن خطوط سالم ماند و هر دسته وگروهى خط خود را يافتند و به همان گونه نوشتند» (11) .