تولد تا مرگ ستارگان
خورشید و اغلب ستارگان دیگر از گاز و
ماده ای گاز مانند و بسیار داغ به نام پلاسما تشکیل شده اند. با اینحال
برخی از ستارگان نیز که کوتوله های سفید و ستاره های نوترونی نامیده می
شوند ترکیبی از بسته های محکم اتمی یا ذرات تشکیل دهنده اتم می باشند. این
گونه ستارگان از هر چیزی که در زمین یافت می شود، چگالتر و متراکمترند.
ستاره ها در ابعاد گوناگونی وجود دارند.
شعاع خورشید 695.500 کیلومتر است. ستاره شناسان خورشید را جزء ستارگان کوچک
می دانند چرا که دیگر انواع ستارگان بسیار از خورشید ما بزرگترند. شعاع
گونه ای از ستارگان که به آنها ستارگان ابر غول می گویند، 1000برابر شعاع
خورشید است. کوچکترین نوع ستارگان، ستارگان نوترونی هستند که شعاع برخی از
آنها تنها 10 کیلومتر است.
در حدود 75 درصد از ستارگان جزء مجموعه
های دوتایی هستند. دوتایی یک جفت ستاره است که دو عضو آن دور یکدیگر در
چرخشند. خورشید جزء این ستارگان نیست اما نزدیکترین ستاره به خورشید که
پروکسیما سنتوری (قنطورس) نام دارد جزء یک مجموعه چند ستاره ایست که آلفا
سنتوری A و آلفا سنتوری B شامل آن می شوند. فاصله خورشید تا پروکسیما بیش
از 40 تریلیون کیلومتر معادل 2/4 سال نوریست.
ستاره ها در گروههایی به نام کهکشان گرد
هم جمع آمده اند. تلسکوپها تا کنون کهکشانهایی را در فاصله 12 بیلیون تا 16
بیلیون سال نوری نشان داده اند. خورشید در کهکشان راه شیری قرار گرفته است
و یکی از 100 بیلیون ستاره ایست که در آن می باشد. در جهان بیش از 100
بیلیون کهکشان وجود دارد و تعداد ستاره های هر کدام به طور متوسط 100
بیلیون می باشد. بنابراین بیش از 10 بیلیون تریلیون ستاره در کائنات وجود
دارند. اما اگر ما در شبی با آسمان صاف و به دور از نور شهر به آسمان نگاه
کنیم، البته بدون کمک تلسکوپ یا دوربین دو چشمی، تنها 3000 ستاره خواهیم
دید.
ستارگان نیز مانند ما انسانها دوره حیات
دارند. آنها متولد می شوند، دورانی را سپری می کنند و در نهایت می میرند.
خورشید حدود 6/4 بیلیون سال پیش متولد شد و تا بیش از 5 بیلیون سال دیگر
عمر خواهد کرد. سپس شروع به بزرگ شدن می کند تا اینکه به یک غول سرخ تبدیل
شود. در اواخر عمر خود، لایه های بیرونی خود را از دست می دهد و هسته
باقیمانده که کوتوله سفید خوانده می شود، تدریجا نور خود را از دست خواهد
داد تا اینکه به یک کوتوله سیاه تبدیل گردد.
ستاره های دیگر به طرق مختلف مراحل عمر
خود را سپری خواهند کرد. برخی از آنها مرحله غول سرخ را پشت سر نمی گذارند.
به جای آن مستقیما وارد مرحله کوتوله سفید و سپس کوتوله سیاه می شوند.
درصد کمی از ستارگان نیز در پایان عمر خود دچار یک انفجار مهیب به نام ابر
نواختر می شوند.
ستارگان در شب
اگر شما شبی به آسمان نگاه کنید متوجه
خواهید شد که به نظر می رسد درخشش آنها کم و زیاد می شود و اصطلاحا ستاره
ها چشمک می زنند. حرکتی بسیار آهسته نیز در ستارگان آسمان دیده می شود. اگر
مکان چندین ستاره را در مدت چند ساعت دقیقا بررسی کنید مشاهده خواهید کرد
که همه ستارگان به آرامی به دور یک نقطه کوچک در آسمان در گردشند.
چشمک زدن ستارگان و کم و زیاد شدن درخشش
آنها به دلیل حرکت جو زمین است. نور ستارگان به صورت پرتوهای مستقیم وارد
جو می شوند. حرکت هوا دائما مسیر پرتوهای نور را تغییر می دهد.
درخشش ستارگان
میزان درخشندگی ستارگانی که نور آنها به
ما می رسد به دو عامل بستگی دارد. یک، درخشش واقعی ستاره که در اصل مقدار
انرژی نورانیست که از آن متساطع می شود. دو، فاصله ستاره از زمین. یک ستاره
نزدیک که کم نور است می تواند بسیار درخشانتر از یک ستاره دور دست اما
بسیار درخشان به نظر آید. برای مثال، آلفا سنتوری A بسیار نورانیتر از
ستاره ریگل (رجل الجبار) دیده می شود. این در حالیست که آلفا سنتوری A تنها
100.000/1 ریگل انرژی نورانی تولید می کند در عوض فاصله آن از زمین تنها
325/1 فاصله ریگل از زمین است.
طلوع و غروب ستارگان
وقتی از نیمکره شمالی زمین به آسمان نگاه
می کنیم، ستارگان به دور نقطه ای که به آن قطب شمال سماوی می گوئیم بر
خلاف جهت عقربه های ساعت در چرخشند. چنانچه در نیمکره جنوبی زمین باشیم و
با آسمان نظر اندازیم، ستارگان هم جهت با عقربه های ساعت و به دور نقطه ای
که به آن قطب جنوب سماوی می گوئیم، حرکت می کنند. در طی روز، خورشید نیز بر
فراز آسمان،
همجهت و همسرعت با دیگر ستارگان در گردش
است. اما واقعیت این است که حرکتهایی که ما شاهد هستیم بر اثر جابجایی
واقعی ستارگان روی نمی دهد، بلکه همه آنها به دلیل حرکت غرب به شرق زمین
حول محور خود اینچنین به نظر می آیند. برای ناظری که بر روی زمین ایستاده،
زمین ثابت و خورشید و دیگر ستارگان در حال حرکت گردشی به نظر می رسند.
اسامی ستارگان
اجداد ما شاهد بودند که ستارگان مشخصی بر
اساس الگوهایی شبیه به چیزهایی نظیر پیکر انسان، حیوانات و یا اشیاء
شناخته شده، در کنار یکدیگر قرار می گیرند. بعضی از این الگوها، که به آنها
صور فلکی می گوئیم، یادآور شخصیتهایی اسطوره ای هستند. برای مثال، صورت
فلکی اریون (شکارچی) به یاد یک قهرمان اسطوره ای یونانی نامگذاری شده است.
امروزه ستاره شناسان از این اسامی
باستانی برای نامگذاری علمی ستارگان استفاده می کنند. اتحادیه بین المللی
نجوم (IAU)، مجری نامگذاری اجرام سماوی، به طور رسمی 88 صورت فلکی را
شناسایی کرده است. این صور همه آسمان ما را پوشانده اند. در بیشتر موارد،
برای نامگذاری درخشانترین ستاره در هر صورت فلکی از حرف آلفا (نخستین حرف
در الفبای یونانی) در قسمتی از نام علمی آن استفاده می شود. برای نمونه،
نام علمی ستاره وگا، درخشانترین ستاره در صورت فلکی لیرا، آلفای لیرا است.
حرف بتا به دومین ستاره درخشان در هر
صورت فلکی اختصاص دارد و گاما برای سومین ستاره درخشان صور فلکی به کار می
رود. به همین شکل در نامگذاری 24 ستاره درخشان در هر صورت فلکی از 24 حرف
زبان یونانی استفاده می شود. با تمام شدن 24 حرف، اعداد به کار گرفته می
شوند.
به دلیل طولانی شدن عدد مربوط به ستارگان
کشف شده، IAU از سیستم جدیدی برای نامگذاری ستارگانی که کشف می شوند،
استفاده می کند. اغلب اسامی جدید تشکیل شده از حروف اختصاری به همراه گروهی
از نشانه ها می باشند. حروف اختصاری، نشانگر نوع ستاره است و اطلاعاتی
درباره ستاره بیان می کند. برای مثال، ستاره PSR J1302-6350 یک تپ اختر
است، از آنجا که حرف اختصاری PSR در نام آن وجود دارد. اعداد 1302 و 6350
بیانگر موقعیت و مکان این ستاره (بعد و میل آن) در آسمان می باشند. حرف J
مبین آن است که مکان ستاره در دستگاه اندازه گیری J2000 اعلام شده است.
برچسب ها:
تحقیق تولد ستارگان تحقیق مرگ ستاره خورشید منظومه کهکشان ستاره طلوع و غروب ستارگان قدر و تابندگي ستاره طبقه بندي درخشندگي